Φθίνουν οι νεοελληνικές σπουδές; Ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο διεθνές συνέδριο στη Βιέννη έρχεται να αποδείξει το ακριβώς αντίθετο. Οι νεοελληνίστριες και οι νεοελληνιστές της Ευρώπης, φιλόλογοι και συγκριτολόγοι, γλωσσολόγοι, ιστορικοί πολλών ειδικοτήτων, θεατρολόγοι και ειδικοί του κινηματογράφου, ιστορικοί της τέχνης και ειδικοί των ψηφιακών ανθρωπιστικών σπουδών από 25 χώρες, από τη Φινλανδία έως την Ισπανία και από το Ηνωμένο Βασίλειο έως τη Γεωργία, από τη Γαλλία έως την Τουρκία και βέβαια από την Ελλάδα και την Κύπρο, ακόμη και από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα έδωσαν ραντεβού στη Βιέννη στο 7ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών με τίτλο «Προσεγγίσεις και εστιάσεις στον Νέο Ελληνισμό: κείμενα, εικόνες, αντικείμενα, ιστορίες»από τις 11 έως τις 14 Σεπτεμβρίου 2023.
Σε έναν αρμονικό χώρο πρασίνου που διαμορφώθηκε για να φιλοξενήσει τις κλινικές της Ιατρικής Σχολής στο τέλος του 18ου αιώνα από τον Ιωσήφ Β΄, στεγάζονται σήμερα τμήματα και αίθουσες διδασκαλίας των Φιλοσοφικών Σχολών του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το συνέδριο αγκάλιασαν με την ενεργό παρουσία τους η αντιπρύτανης του πανεπιστημίου Manuela Baccarini, καθώς και ο αντικοσμήτωρ της Σχολής Ιστορικών και Πολιτισμικών Επιστημών, Gerald Moers, οι οποίοι και τόνισαν τη σημασία της διαρκούς διεπιστημονικότητας.
Γέφυρες πνευματικής επικοινωνίας και συνεργασίας
Συνολικά 250 ερευνητές και ερευνήτριες από όλα τα στάδια της ακαδημαϊκής εξέλιξης ανέδειξαν με τις ανακοινώσεις τους τη σημασία των νεοελληνικών σπουδών όχι μόνο σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο και συνομίλησαν ισότιμα με όλα τα αντικείμενα των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, σε θεωρητικό και μεθοδολογικό επίπεδο. Απέδειξαν επίσης ότι οι νεοελληνικές σπουδές ακμάζουν, όταν εκπροσωπούνται από ανθρώπους που πιστεύουν στον ρόλο τους. Γνωρίσαμε συναδέλφους που πέραν από τη διδασκαλία και την έρευνα στον χώρο των νεοελληνικών σπουδών, στον ελεύθερο χρόνο τους οργανώνουν εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου με θέματα που άπτονται των σπουδών μας, φροντίζουν για τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας ως μεταφραστές και μεταφράστριες, συναδέλφους στην πρωτοπορία των ευρωπαϊκών προγραμμάτων έρευνας (ERC), συναδέλφους που χτίζουν γέφυρες πνευματικής επικοινωνίας και συνεργασίας.
Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών
Τα συνέδρια της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών αποτελούν, όπως τόνισε στον εναρκτήριο χαιρετισμό του ο πρόεδρός της, Βασίλης Σαμπατακάκης, την κατεξοχήν δράση της ΕΕΝΣ. Ωστόσο η ΕΕΝΣ δραστηριοποιείται και σε πολλά άλλα πεδία, με κύριο στόχο την ενίσχυση διδακτορικών και μεταδιδακτορικών ερευνητών από τις 17 εθνικές εταιρείες-μέλη. Παρέχει υποτροφίες ενώ έχει θεσπίσει και βραβεία για μονογραφία βασισμένη σε διδακτορική μελέτη και για δεύτερη μονογραφία. Τη διοργάνωση του 7ου Συνεδρίου ανέλαβαν το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Βιέννης και η Αυστριακή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών με την υποστήριξη της ΕΕΝΣ και δημόσιων και ιδιωτικών φορέων από την Αυστρία, την Ελλάδα και την Κύπρο.
Οι νεοελληνικές σπουδές στη Βιέννη
Η έδρα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Βιέννης της οποίας πρώτος κάτοχος υπήρξε από το 1983 έως το 1994 ο αείμνηστος ιστορικός Gunnar Hering γιορτάζει φέτος τα 40 της χρόνια, όπως υπενθύμισε η τωρινή κάτοχος της έδρας, Μαρία Α. Στασινοπούλου, ενώ και η Αυστριακή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών γιόρτασε τον Μάρτιο 2023 τα 35 χρόνια από την ίδρυσή της. Σε μια πόλη όπου η ελληνική παρουσία του 18ου και 19ου αιώνα έχει αφήσει πλήθος μνημείων και τεράστιο πλούτο ιστορικών εγγράφων που απασχολούν την έρευνα από τον Σπυρίδωνα Λάμπρο και τον Emile Legrand έως σήμερα, όταν ανασυνθέτουμε με όλο και μεγαλύτερη ακρίβεια την οικονομική και πνευματική αυτή παρουσία σε όλη της την ποικιλία, η ενασχόληση με τις νεοελληνικές σπουδές αποτελεί χρέος και υποθήκη για το μέλλον. Τη σχέση του με αυτή την ιστορία θύμισε ο αντιπρόεδρος, Andreas E. Müller, που περιέγραψε με έντονα χρώματα τη γειτονιά των Ελλήνων στην οποία βρίσκεται το Τμήμα και η Βιβλιοθήκη Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών με 50.000 τόμους. Οι διδακτορικοί φοιτητές και το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό της έδρας πλαισίωσαν μέσα από την οργανωτική επιτροπή με αισιοδοξία και ζέση τους συνέδρους και απέδειξαν με τη σειρά τους ότι οι νεοελληνικές σπουδές στη Βιέννη και την Ευρώπη ακμάζουν.
Οι νέες προκλήσεις της εποχής μας
Οι θεσμοί που φιλοξενούν τις νεοελληνικές σπουδές στις 25 χώρες από τις οποίες ταξίδεψαν οι σύνεδροι αντιμετωπίζουν βέβαια διαρκώς νέες προκλήσεις. Αποστολή των νεοελληνικών σπουδών είναι να διαμορφώσουν λόγο και να δώσουν απαντήσεις σε ζητήματα, όπως μεταξύ άλλων τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στα περιβάλλοντα έρευνας, μετάφρασης και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι εργασίες του 7ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών της Βιέννης έκλεισαν με αισιοδοξία .και με την υπόσχεση για συνέχεια της κουβέντας στο επόμενο συνέδριο της ΕΕΝΣ το 2027.
Η κυρία Όλγα Κατσιαρδή-Hering είναι ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισμού ΕΚΠΑ
