Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1941 μονάδες της διαβόητης ναζιστικής στρατιωτικής οργάνωσης SS και της γερμανικής αστυνομίας ξεκινούν μία από τις μεγαλύτερες σφαγές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.  Είναι η Σφαγή του Μπάμπι Γιαρ και πήρε το όνομά της από το ομώνυμο φαράγγι, έξω από Κίεβο, που αποτέλεσε τον τόπο του μαρτυρίου για τουλάχιστον 34.000 Εβραίους.

Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία (Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα) έχει ξεκινήσει στις 22 Ιουνίου 1941 και οι Ναζί εφαρμόζουν, παράλληλα, το σχέδιο αφανισμού των εβραϊκών πληθυσμών.

Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα

Όπως αναφέρει η Εγκυκλοπαίδεια Ολοκαυτώματος (United States Holocaust Memorial Museum):

«Στις 19 Σεπτεμβρίου 1941 οι γερμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στην πόλη του Κιέβου, την πρωτεύουσα της Ουκρανίας. Μαζί με ένα μεγάλο μέρος της γερμανοκρατούμενης Ουκρανίας, η πόλη ενσωματώθηκε στο Reichskommissariat Ukraine (Κομισαριάτο του Ράιχ στην Ουκρανία), το οποίο είχε συσταθεί την 1η Σεπτεμβρίου με διοικητή τον Έριχ Κοχ (Επίτροπο του Ράιχ – Reichskommissar).

»Πριν τη γερμανική εισβολή, στο Κίεβο έμεναν περίπου 160.000 Εβραίοι. Αυτό αντιστοιχούσε σχεδόν στο 20% του συνολικού πληθυσμού της πρωτεύουσας.

»Αμέσως μετά την έναρξη της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα τον Ιούνιο του 1941, περίπου 100.000 Εβραίοι διέφυγαν από το Κίεβο ή υπηρετούσαν ήδη στον στρατό. Έως την κατάληψη του Κιέβου από τους Γερμανούς, είχαν απομείνει περίπου 60.000 Εβραίοι στην πόλη.

»Οι περισσότεροι από αυτούς που παρέμειναν δεν ήθελαν ή δεν είχαν καταφέρει να διαφύγουν νωρίτερα. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι και ασθενείς».

Στρατιώτες από μονάδες της Einsatzgruppe C (κινητή μονάδα εξόντωσης )που δεν έχουν αναγνωριστεί, ψάχνουν τα υπάρχοντα Εβραίων που σφαγιάστηκαν στο Μπάμπι Γιαρ, ένα φαράγγι κοντά στο Κίεβο. Σοβιετική Ένωση, 29 Σεπτεμβρίου-1 Οκτωβρίου 1941. Πηγή: US Holocaust Memorial Museum

Η αφορμή

Οι διαταγές του Αδόλφου Χίτλερ, εδώ και καιρό, ήταν σαφείς. Οι εβραϊκοί πληθυσμοί έπρεπε να αφανιστούν από προσώπου Γης. Σε κάθε σημείο που έφτανε ο γερμανικός στρατός στηνόταν και ένας μηχανισμός εξόντωσης των Εβραίων.

«Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της γερμανικής κατοχής του Κιέβου, συνέβησαν δύο τεράστιου μεγέθους εκρήξεις», αναφέρει η Εγκυκλοπαίδεια Ολοκαυτώματος.

«Οι εκρήξεις κατέστρεψαν το γερμανικό αρχηγείο και περιοχές γύρω από τον βασικό δρόμο του κέντρου της πόλης (Οδός Khreshchatyk). Ένας μεγάλος αριθμός Γερμανών στρατιωτών και αξιωματούχων σκοτώθηκαν κατά τις εκρήξεις αυτές».

Έτσι, οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν το σαμποτάζ ως πρόσχημα και δόθηκε εντολή να συλληφθούν όσοι Εβραίοι είχαν παραμείνει στο Κίεβο.

Η σφαγή

«[Το Κίεβο] κατακτήθηκε και ερειπώθηκε από τους Γερμανούς, έγινε η σκηνή της τρομακτικής σφαγής των Εβραίων στο Μπάμπι Γιάρ» γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Σεπτεμβρίου 1964.

«ΤΑ ΝΕΑ» της 24ης Ιουλίου 1987 και ο Πέτρος Ανταίος δημοσιεύουν λόγια του σοβιετικού λογοτέχνη  Ίλια Ερεμπουργκ: «Γνωρίζω, ότι στη διάρκεια της κατοχής οι χιτλερικοί σκότωναν στο Μπάμπι γιάρ πατριώτες – Ρώσους και Ουκρανούς, – αλλά στη λαϊκή μνήμη αποτυπώθηκαν οι μέρες του Σεπτέμβρη του ’41, τότε που οι νάζι σκότωσαν στο Μπάμπι γιάρ όλους τους Εβραίους, που δεν μπόρεσεαν να φύγουν από το Κίεβο -γέρους, αρρώστους, γυναίκες, παιδιά.

»Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοινώθηκαν στη δική της Νυρεμβέργης, στη διάρκεια δύο ημερών οι χιτλερικοί σκότωσαν εκεί περί τις σαράντα χιλιάδες σοβιετικούς πολίτες εβραϊκής εθνικότητας».

Όπως αναφέρει η Εγκυκλοπαίδεια Ολοκαυτώματος: «Τα θύματα συγκεντρώθηκαν εκεί (σ.σ. στο Μπάμπι Γιαρ), υποχρεώθηκαν να αφαιρέσουν τα ρούχα τους και, στη συνέχεια, να μπουν στο φαράγγι. Η Sonderkommando 4a, μια ειδική μονάδα του τάγματος θανάτου Einsatzgruppe C με επικεφαλής τον SS-Standartenführer Πάουλ Μπλόμπελ, τους πυροβόλησε σε μικρές ομάδες.

»Σύμφωνα με τις αναφορές που στάλθηκαν στο αρχηγείο των ταγμάτων θανάτου στο Βερολίνο, 33.771 Εβραίοι σφαγιάστηκαν κατά τη διάρκεια αυτού του διημέρου.

Μαζική εκτέλεση στο Μπάμπι Γιαρ το 1942

Η Σφαγή στο Μπάμπι Γιαρ ήταν μία από τις πολλές μαζικές εκτελέσεις που διέπραξαν οι Ναζί στις αρχές του 1941. Ήταν επίσης μία από τις μεγαλύτερες μαζικές δολοφονίες που διαπράχθηκαν σε μια μεμονωμένη τοποθεσία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου»

Τα ναζιστικά στρατεύματα συνέχισαν, για δύο χρόνια ακόμα, να χρησιμοποιούν το φαράγγι Μπάμπι Γιαρ ως τόπο μαζικών εκτελέσεων, θανατώνοντας εκεί δεκάδες χιλιάδες ακόμα ανθρώπους.

Πέντε χρόνια μετά τη σφαγή «ΤΑ ΝΕΑ» της 18ης Οκτωβρίου 1946, δημοσιεύουν κείμενο του Αμερικανού Τζων Φίσερ που βρέθηκε τότε στην Ουκρανία: «Περπάτησα επί μισή ώρα τις χαράδρες του Μπάμπα Γιαρ (…) οι χείμαρροι φέρουν και τώρα στην επιφάνεια κόκκαλα όταν βρέχει».

Τριάντα χρόνια αργότερα

Η δίκη ορισμένων εκ των υπευθύνων αυτής της αδιανόητης σφαγής έγινε 30 χρόνια αργότερα, τον Μάιο 1971.

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 6ης Μαΐου 1971: «Τρεις πρώην Ναζί αξιωματούχοι της Αστυνομίας, που κατηγορούνται ότι συνέπραξαν στην δολοφονία 40.000 Εβραίων, στην Ουκρανία, κατά το 1941, παρουσίασαν λεπτομέρειες περί του προσωπικού παρελθόντος τους στο δικαστήριο, που τους δικάζει.

»Οι τρεις πρώην Ναζί κατηγορούνται, επίσης, για συμμετοχή στην σφαγή 34.000 περίπου Εβραίων του Κιέβου, στο φαράγγι του Μπάμπι – Γιαρ, σ’ ένα όργιο τυφεκισμών, που διήρκεσε επί διήμερο, τον Σεπτεμβρίου του 1941.

«ΤΑ ΝΕΑ», 6.5.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

»Πρόκειται περί του πρώην ταγματάρχου Μάρτιν Μπέσσερ, 79 ετών, διοικητού του 45ου τάγματος του 10ου αστυνομικού συντάγματος, του πρώην ταγματάρχου Έγκελμπερτ Κρώυτσερ, 56 ετών, διοικητού λόχου του ίδιου τάγματος και του πρώην αρχιφύλακος Φριτς Φόρμπεργκ κατηγορούνται ότι βοήθησαν και συνήργησαν  στην δολοφονία 40.000 περίπου ανδρών, γυναικών και παιδιών και ο Κρώϋτσερ για συμμετοχή στην δολοφονία αυτή.

»Ο διοικητής του συντάγματος, πρώην συνταγματάρχης Ρενέ Ροζεμπάουερ, 82 ετών, επρόκειτο επίσης να δικασθή μετά των πρώην υφισταμένων του. Κρίθηκε όμως ανίκανος να παραστή στο δικαστήριο ή να υποβληθή σ’ ανάκριση. Η δίκη αναμένεται ότι θα διαρκέση επί τρίμηνο και σ’ αυτή θα καταθέσουν 60 μάρτυρες».

Ο σοβιετικός Ντμίτρι Σοστακόβιτς έδωσε στην 13 του συμφωνία τον τίτλο «Βabi Yar», σε ποίηση του Γεβγκένι Γεφτουσένκο.