Ολοι όσοι έχουμε περάσει τα σαράντα, παρατηρούμε και συχνά επικεντρωνόμαστε σε σημεία που μαρτυρούν αλλαγές  στην ταχύτητά μας,  τις αντοχές μας, το σώμα μας, τη σκέψη μας και άλλα, παρόμοια ή διαφορετικά για τον καθένα μας.  Τι συμβαίνει; Τι αλλάζει για μας όταν προχωρά η ηλικία μας; Θα αρχίσουμε να θρηνούμε αυτά που χάνουμε και που μας θυμίζουν ότι δε βρισκόμαστε πια στην ακμή της νιότης;

Και το ερώτημα τίθεται καθοριστικό: Αξίζει  να επικεντρωθούμε σε αυτά που χάνουμε με το πέρασμα μιας μιας των δεκαετιών της ζωής μας  ή την ίδια ώρα θα πρέπει να δούμε και να χαρούμε για  πολλά άλλα χαρακτηριστικά, νέα,  τα οποία δεν είχαμε πριν και τα οποία αποκτήσαμε συν το χρόνο.

Σε αυτήν την περίπτωση είναι πολύ πιθανό να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν χειροτερεύουν όλα καθώς μεγαλώνουμε. Ισως να μη θυμάσαι τον αριθμό ενός τηλεφώνου, ή να μην μπορείς να προλάβεις πια το το λεωφορείο που αναχωρεί από τη στάση – όπως άλλοτε – να μην μπορείς να ανταποκριθείς πολύ καλά στις υποχρεώσεις της μέρας  αν την προηγούμενη το βράδυ ξενύχτησες πίνοντας ένα ποτό – «μα αυτό δε μου συνέβαινε στο παρελθόν» – να μην επιλέγεις πια να ταξιδεύεις βράδυ με το ΙΧ σου, ή να μην επιχειρείς, συχνά, όπως παλαιότερα,  μια εξόρμηση express του Σαββατοκύριακου.  Επιπλέον,  όπως ίσως διαπιστώνεις αλλά και οι μελέτες το επιβεβαιώνουν,  η μυϊκή  και οστική σου μάζα ελαττώνεται όσο προχωράς προς την ωριμότητα.

Μπορεί η η μέση ηλικία να μοιάζει «με μια ολισθηρή, αινιγματική πλαγιά προς τη φθορά»; Ή μήπως  υπάρχουν και δραστηριότητες στις οποίες μπορεί κάποιος αν και έχει περάσει τα σαράντα, τα πενήντα, τα εξήντα… να γίνει καλύτερος; Σε αυτό το ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει αρθογράφος του Guardian και παραθέτοντας επιστημονικά στοιχεία:

«Δε σταματάμε ποτέ να μαθαίνουμε»

Να αμφισβητήσει την υπόθεση ότι η γήρανση είναι αναπόφευκτα μια διαδικασία γνωστικής και σωματικής παρακμής επιχείρησε  ο Daniel Levitin, καθηγητής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο McGill, με το βιβλίο του The Changing Mind. «Η κοινωνική μας αφήγηση δεν βασίζεται στην επιστήμη – βασίζεται εξ ολοκλήρου στην προκατάληψη»,  λέει. «Σε αντίθεση με τον δημοφιλή μύθο, δεν σταματάμε ποτέ να μαθαίνουμε ή να αναπτύσσουμε νέες εγκεφαλικές συνδέσεις».

«Οι ηλικιωμένοι ενήλικες μπορεί να επιβραδύνουν και να μην είναι σε θέση να ανασύρουν μνήμες ή να ανταποκριθούν τόσο γρήγορα όσο οι νεότεροι ενήλικες, αλλά μπορούν να είναι καλύτεροι σε μια σειρά από δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, ιδίως σε εκείνες που περιλαμβάνουν εμπειρία και συσσωρευμένη γνώση», προσθέτει ο Levitin.

Η εμπειρία, η αποφασιστικότητα και η εστίαση μπορούν να αντισταθμίσουν την έλλειψη ταχύτητας και την απώλεια μυών σε ορισμένες σωματικές δραστηριότητες: Οι Ολυμπιονίκες γερνούν  και οι κορυφαίοι αθλητές φαίνεται να παραμένουν στην κορυφή του παιχνιδιού τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα: πάρτε τον Ρότζερ Φέντερερ, 42 ετών, και τη Σερένα Γουίλιαμς, 41 ετών, ή τους Αμερικανούς ποδοσφαιριστές Τομ Μπρέιντι – ο οποίος αποσύρθηκε φέτος στα 45 του – και Πέιτον Μάνινγκ, ο οποίος αποχώρησε λίγο πριν κλείσει τα 40.

Η ακμή μας είναι ακόμη μπροστά

Θα μπορούσε λοιπόν η ακμή σας να είναι ακόμα μπροστά σας; Σε πολλούς τομείς, απλώς δεν ξέρουμε, επειδή υπάρχει έλλειψη ποιοτικής έρευνας για το θέμα. «Πολλά πράγματα δεν έχουν δοκιμαστεί ποτέ, όσον αφορά τις αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία»,  είπε ένας ερευνητής, εκφράζοντας τη λύπη του για την έλλειψη χρηματοδότησης και εξειδικευμένου προσωπικού για την εξέταση των μεγάλων δεδομένων που απαιτούνται. Σε μια κοινωνία που γερνάει, μοιάζει κοντόφθαλμο και χαμένη ευκαιρία να μην αφιερώνονται σοβαροί πόροι στη διερεύνηση του τι κάνουν καλύτερα οι ηλικιωμένοι. Αλλά εν τω μεταξύ, ιδού μερικές «κορυφές» που κατακτάμε μετά τα 40.

Τα σαράντα σας

1) Σκάκι στα 40 και

Μελέτη σκακιστικών αγώνων 125 ετών, η οποία ανέλυσε περισσότερες από 1,6 εκατομμύρια κινήσεις σε 24.000 παρτίδες, διαπίστωσε ότι οι παίκτες έκαναν τις «βέλτιστες» κινήσεις περίπου στα 40. Η απόδοση άρχισε να μειώνεται από τα 45 περίπου, αλλά όχι σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Στο σκάκι συμβαίνουν πολλά – αντίληψη, μνήμη, επίλυση προβλημάτων – αλλά η «εκπαίδευση και η συσσώρευση εμπειρίας» των μεγαλύτερων σε ηλικία παικτών φαίνεται να προσδίδουν ένα διαρκές πλεονέκτημα.

2) Υπερμαραθώνιοι στην ηλικία  40-49

Περνάμε στον ανελέητο κόσμο των υπερμαραθωνίων (οτιδήποτε μεγαλύτερο από έναν κανονικό μαραθώνιο, συχνά 50 ή 100 χιλιόμετρα, και συμπεριλαμβανομένων πολυήμερων αγώνων πολλών εκατοντάδων χιλιομέτρων). Μια μελέτη του 2020 σε άτομα που είχαν τερματίσει υπερμαραθώνιους 100 χιλιομέτρων διαπίστωσε ότι οι γυναίκες έχουν τις μεγαλύτερες επιτυχίες μεταξύ 40 και 44 ετών και οι άνδρες μεταξύ 45 και 49 ετών. Αυτό δεν είναι τυχαίο: οι έρευνες επιβεβαιώνουν σταθερά ότι οι υπερμαραθωνοδρόμοι αποδίδουν ηλικιακά  πολύ αργότερα από άλλους αθλητές. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αγώνας – διάρκεια ή απόσταση – τόσο μεγαλύτερη φαίνεται να είναι η ηλικία της μέγιστης απόδοσης.

Ο Δρ Beat Knechtle διεξήγαγε μεγάλο μέρος της έρευνας σχετικά με την ηλικία και τους υπερμαραθώνιους- ο 59χρονος Ελβετός γενικός ιατρός είναι και ο ίδιος υπερ-αθλητής. Έχει πολλά να κάνει με την εμπειρία και τη νοοτροπία, λέει: «Η εμπειρία, το να ξεκινάς αργά, να πηγαίνεις αργά, να εστιάζεις στον στόχο … οι νεότεροι αθλητές τείνουν πάντα να θέλουν να πετύχουν μια θέση, ένα βάθρο, έναν χρόνο. Οι μεγαλύτεροι, όπως εγώ, λένε ότι ο πρώτος στόχος είναι να τερματίσεις, και τερματισμός σημαίνει προετοιμασία για να πας στον αγώνα «γνωρίζοντας ότι χρειάζεται, για παράδειγμα, πέντε ή 10 ή περισσότερες ημέρες».

Ο Knechtle μόλις ολοκλήρωσε ένα «deca iron», δηλαδή 10 τρίαθλα σε 10 ημέρες- ήταν ο μοναδικός που τερμάτισε (ο επαγγελματίας τριαθλητής που ήρθε δεύτερος εγκατέλειψε μετά από επτά ημέρες).

Η άνεση χρόνου στα πλεονεκτήματα των ηλικιωμένων

Υπάρχει ένα ηλικιακό όριο πέρα από το οποίο κανένα τακτικό πλεονέκτημα δεν είναι αρκετό; Ο Knechtle υποψιάζεται ότι είναι γύρω στα 70, αν και αναφέρει αρκετούς 70χρονους υπερ-νικητές, μεταξύ των οποίων και έναν που τον νίκησε. Οι ηλικιωμένοι, εικάζει, έχουν ελεύθερο χρόνο για να επικεντρώσουν την ενέργειά τους στην προπόνηση.

3) Η συναισθηματική νοημοσύνη κορυφώνεται στα 40 και παραμένει ως τα γηρατειά

Σε ένα από τα τεστ συναισθηματικής νοημοσύνης  «το μυαλό στα μάτια», οι συμμετέχοντες βλέπουν φωτογραφίες από τα μάτια αγνώστων και πρέπει να μαντέψουν τη διάθεσή τους. Ήμουν περίεργος, οπότε το δοκίμασα και εγώ. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες ήταν πιο δύσκολο να ερμηνευτούν απ’ ό,τι περίμενα , αλλά ακολούθησα το ένστικτό μου και πέτυχα «καλύτερη βαθμολογία από το 89% των συμμετεχόντων». Αυτό ταιριάζει με την έρευνα που βρήκε ότι οι άνθρωποι αρχίζουν να πετυχαίνουν τις υψηλότερες βαθμολογίες στα 40 τους.

Ο δρ Joshua Hartshorne, καθηγητής ψυχολογίας στο Boston College της Μασαχουσέτης, ανέλυσε τα δεδομένα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μελέτης σχετικά με το πότε κορυφώνονται οι διάφορες γνωστικές ικανότητες. «Αυτό που ήταν ενδιαφέρον», λέει, «ήταν ότι οι άνθρωποι φαίνεται να φτάνουν σε ένα επίπεδο στα 40 τους, αλλά δεν βλέπεις μεγάλη πτώση μετά από αυτό- δεν φαίνεται να χειροτερεύει». Αυτό έχει επαναληφθεί, λέει ο Hartshorne, σε άλλα τεστ συναισθηματικής νοημοσύνης. Συνεχίζουμε να διαβάζουμε καλά τους ανθρώπους από τα 40 μας μέχρι τα γηρατειά μας.

Fifties

4) Ιππική Δεξιοτεχνία στα πενήντα

Αρκετοί Ολυμπιονίκες της ιππασίας είναι μεγάλοι σε ηλικία (ο Βρετανός Nick Skelton κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στα άλματα επίδειξης στο Ρίο στα 58 του – ο Αυστραλός Andrew Hoy κέρδισε το αργυρό μετάλλιο στην ομάδα και το χάλκινο ατομικό μετάλλιο στην ιππική δεξιοτεχνία στο Τόκιο σε ηλικία 62 ετών). Η ιππική δεξιοτεχνία – ο χορός των αλόγων – μπορεί να μην είναι το πιο προσιτό άθλημα, αλλά η ηλικία δεν αποτελεί εμπόδιο για την αριστεία. Ο Hiroshi Hoketsu αγωνίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου στα 71 του και η Mary Hanna της Αυστραλίας στο Τόκιο στα 66 της, ενώ ο Stefan Peters κέρδισε το αργυρό ομαδικό μετάλλιο για τις ΗΠΑ στα 56 του στους ίδιους αγώνες.

Η συγγραφέας Jojo Moyes ιππεύει από την παιδική της ηλικία- φέτος όχι μόνο συμμετείχε στον πρώτο της αγώνα ιππασίας στα 54 της, αλλά και κέρδισε. Η προπόνηση ήταν σκληρή: «Σχεδόν σταμάτησα γιατί σκέφτηκα: Είμαι πολύ μεγάλη και εύθραυστη για να το αντιμετωπίσω αυτό», λέει. Η απόφασή της να το δει ως «μια διαδικασία» και να επικεντρωθεί σε σταδιακές βελτιώσεις την κράτησε σε εγρήγορση. Η ηλικία φέρνει ψυχική ανθεκτικότητα και προοπτική, πιστεύει. «Μπορείς να εκλογικεύσεις καλύτερα. Μπορείς να πεις: Εντάξει, μπορεί να τα σκατώσω, αλλά δεν είναι καταστροφή. Επίσης, νομίζω ότι, σε αυτή την ηλικία, έχουμε πολύ περισσότερη θέληση που φέρνει θετικά αποτελέσματα στην προπόνηση. Καταλαβαίνω ότι τίποτα δεν έρχεται χωρίς προσπάθεια. Δεν έχω φυσική ικανότητα, οπότε το μόνο πράγμα που θα πετύχει είναι να επενδύσω σε πολλές ώρες προπόνησης. Είναι απίστευτα ικανοποιητικό να νιώθω ότι μπορώ να προκαλέσω τον εαυτό μου και να το κάνω».

5) Αυτοεκτίμηση στο πικ μεταξύ των 50 και 70 χρόνων

Η υγιής αυτοεκτίμηση αποτελεί βασικό συστατικό της καλής ψυχικής υγείας και μια μακροχρόνια ανάλυση δεδομένων διαπίστωσε ότι ανεβαίνει από την εφηβεία και μετά, με αποκορύφωμα κάπου μεταξύ 50 και 70 ετών. Είναι ενδιαφέρον ότι έρευνα του 2020 από την Ιαπωνία διαπίστωσε ότι η αυτοεκτίμηση συνέχισε να αυξάνεται από την εφηβεία μέχρι την τρίτη ηλικία, χωρίς την πτώση που είχαν διαπιστώσει άλλες μελέτες. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι στην Ιαπωνία έχουν «πιο ταπεινή και ισορροπημένη στάση απέναντι στον εαυτό τους καθόλη τη διάρκεια της ηλικιακής του διαδρομής και  όχι μόνο κατά την τρίτη ηλικία». Με τον τρόπο αυτό καθιστούν λιγότερο πιθανές τις μεγάλες διακυμάνσεις στην αυτοεκτίμησή τους τόσο προς τα πάνω όσο και προς τα κάτω.

6) Αριθμητική δεξιότητα στην ηλικία των 50

Στο πλαίσιο της ίδιας έρευνας για τις γνωστικές δεξιότητες ανά ηλικία, ο Hartshorne και η συν-συγγραφέας του, Dr Laura Germine, μελέτησαν ιστορικά δεδομένα δοκιμών IQ για περισσότερους από 2.000 Αμερικανούς. Τα αποτελέσματα ήταν περισσότερα ποικίλα από ό,τι αναμενόταν.

«Ιστορικά, θεωρούνταν ότι υπήρχαν περίπου δύο πτυχές της νοημοσύνης», λέει ο Hartshorne. «Το πόσο γρήγορα μπορείς να σκεφτείς και το πόσα ήδη ξέρεις». Η βασική υπόθεση είναι ότι οι νέοι άνθρωποι σκέφτονται γρήγορα και έτσι αποδίδουν καλύτερα σε τεστ που απαιτούν ταχύτητα, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία τα καταφέρνουν καλύτερα σε τεστ γνώσεων. «Αποδεικνύεται ότι ο κόσμος είναι πολύ πιο περίπλοκος από αυτό», λέει ο Hartshorne. «Είδαμε νοητικές δεξιότητες να κορυφώνονται περίπου στα 18, όπως αναμενόταν, είδαμε  να κορυφώνονται στη μέση ηλικία και άλλες  να κορυφώνονται αργότερα από ότι θα περίμενε κανείς».

Μία από αυτές τις δεξιότητες που φαίνεται να «ανθεί» σε μεγαλύτερη ηλικία από ό,τι θα φανταζόμασταν – είναι στην αριθμητική ικανότητα.  Ατομα γύρω στην ηλικία των 50 είναι σε θέση να λύνουν αριθμητικά προβλήματα με μεγάλη δεξιότητα.

Sixties

7) Κερδίζοντας ένα Νόμπελ στη δεκετία των 60

Στοχεύστε ψηλά: εκτός από τους νικητές του βραβείου φυσικής, οι οποίοι τείνουν να είναι νεότεροι, οι κάτοχοι του Νόμπελ είναι συχνά 50άρηδες και 60άρηδες. Ο μέσος όρος ηλικίας των νικητών είναι σήμερα 44 έτη, αν και η 17χρονη Μαλάλα Γιουσαφζάι και ο 25χρονος Λόρενς Μπραγκ, ο οποίος κέρδισε το βραβείο φυσικής το 1915, δίνουν άλλη εικόνα από αυτήν που πραγματικά ισχύει.

Οι ηλικίες στις οποίες οι περισσότεροι νικητές των βραβείων Νόμπελ έχουν λάβει την απόλυτη αναγνώριση είναι τα 61 και τα 63 έτη (Με 33 βραβεία στην κάθε μία από τις δύο αυτές ηλικίες).

Αν επιμείνετε στη λογοτεχνία, έχετε ακόμη περισσότερο χρόνο για να πετύχετε το μεγάλο στόχο: το 2018, το National Geographic υπολόγισε ότι η μέση ηλικία ενός νικητή του λογοτεχνικού βραβείου Νόμπελ είναι τα 65 έτη.

8) Η σοφία αυξάνεται με την ηλικία

Το 2010, ερευνητές προσπάθησαν να ελέγξουν τη «σοφία» ζητώντας από τους συμμετέχοντες να μελετήσουν τις κοινωνικές συγκρούσεις, τόσο σε επίπεδο κοινότητας (για παράδειγμα, την επιθυμία των Κιργιζιανών που ζουν στο Τατζικιστάν να διατηρήσουν τα έθιμά τους, ενώ οι Τατζίκοι θέλουν οι Κιργιζιανοί να αφομοιωθούν πλήρως) όσο και σε διαπροσωπικό επίπεδο, και να προτείνουν λύσεις, οι οποίες στη συνέχεια αξιολογήθηκαν από ειδικούς.

«Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συμμετέχοντες έδειξαν περισσότερη σοφία από τους νεότερους … και τους μεσήλικες», κατέληξε η μελέτη, με 64,9 έτη ως μέσο όρο ηλικίας των συμμετεχόντων στο κορυφαίο 20% των επιδόσεων. Για τον Levitin, είναι αυτονόητο ότι η σοφία αυξάνεται με την ηλικία.

«Η σοφία προκύπτει από το συσσωρευμένο σύνολο των πραγμάτων που έχουμε δει και βιώσει, την ικανότητά μας να εντοπίζουμε μοτίβα σε αυτές τις εμπειρίες και την ικανότητά μας να προβλέπουμε μελλοντικά αποτελέσματα με βάση αυτά. Όσο περισσότερες εμπειρίες έχετε βιώσει, τόσο περισσότερη σοφία μπορείτε να αξιοποιήσετε».

9)Σεξουαλική ικανοποίηση και σεξουαλική σοφία στους άνω των 60

Καλό θα ήταν να πιστέψουμε την έρευνα «Singles in America» του Match.com για το 2018, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 5.000 ανύπαντροι ενήλικες, διαπιστώνοντας ότι η βέλτιστη ηλικία για σεξ μεταξύ των ανύπαντρων γυναικών είναι τα 66 έτη (και τα 64 για τους άνδρες). Αλλά δεν έχουν προσφέρει όλες οι έρευνες τόσο χαρμόσυνα νέα: μια γερμανική διαχρονική μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι «όσο μεγαλύτερη ήταν η ηλικία του ατόμου, τόσο λιγότερο ικανοποιημένο ήταν από τη σεξουαλική του ζωή» (αν και το 35% των 65 έως 80 ετών ήταν ικανοποιημένο). Στη Σουηδία, ωστόσο, μια μελέτη σε άτομα άνω των 60 ετών διαπίστωσε ότι μόνο το 24% ήταν δυσαρεστημένο από τη σεξουαλική του ζωή.

Είναι μια συγκεχυμένη εικόνα, αλλά μια άλλη μελέτη σε περισσότερα από 6.000 άτομα στις ΗΠΑ ηλικίας 20 έως 93 ετών διαπίστωσε ότι η «SQoL» – δηλαδή η σεξουαλική ποιότητα ζωής – παραμένει σταθερή καθώς μεγαλώνουμε. Οι συγγραφείς προτείνουν ότι η γήρανση «μπορεί να συνδέεται με την απόκτηση δεξιοτήτων και στρατηγικών που μπορούν να αποσοβήσουν τις μειώσεις που σχετίζονται με την ηλικία στην SQoL, ιδίως στο πλαίσιο μιας θετικής σχέσης». Ονόμασαν αυτό το σύνολο δεξιοτήτων «σεξουαλική σοφία», η οποία είναι μια ωραία έννοια.

10) Στα 65 το πιο πλούσιο λεξιλόγιο

Μέρος της μελέτης του Hartshorne το 2015 σχετικά με τις γνωστικές δεξιότητες περιελάμβανε την επεξεργασία δεδομένων από 10.000 άτομα που δοκίμαζαν τεστ σε μια ιστοσελίδα παζλ. Σε αυτό, οι μεγαλύτερες βαθμολογίες αντιστοιχούσαν σε άτομα των 65 ετών. Αυτό δεν αποτελεί τόσο μεγάλη έκπληξη, σύμφωνα με τον Hartshorne, του οποίου ο τομέας εξειδίκευσης είναι η γλώσσα: «Υπάρχουν πράγματα που απαιτούν πραγματικά πολύ χρόνο. Υπάρχει τόσες λέξεις  που πρέπει να μάθεις. Δεν έχει σημασία πόσο γρήγορα σκέφτεσαι- δεν υπάρχει τρόπος να παρακάμψεις το γεγονός ότι χρειάζονται δεκαετίες ακόμη και για να συναντήσεις ορισμένες λέξεις».

Είναι ενδιαφέρον ότι οι επιδόσεις σε αυτό φαίνεται να έχουν βελτιωθεί σημαντικά μεταξύ των δεδομένων IQ που μελέτησε ο Hartshorne από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 (τα οποία έδειχναν ότι το λεξιλόγιο άρχισε να συρρικνώνεται από τα τέλη της δεκαετίας του ’40) και του διαδικτυακού τεστ.

«Η κορύφωση του λεξιλογίου γίνεται όλο και αργότερα», λέει ο Hartshorne. Αυτό μπορεί κάλλιστα να οφείλεται στην αλλαγή της φύσης της εργασίας και στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία εξαρτάται όλο και περισσότερο από το κείμενο (το μεγαλύτερο μέρος του λεξιλογίου μαθαίνεται μέσω της εκτύπωσης, όχι μέσω της ομιλίας, εξηγεί). «Μπορεί να βλέπαμε το λεξιλόγιο των ανθρώπων να μειώνεται στα τέλη του περασμένου αιώνα, επειδή δεν διάβαζαν πολύ μόλις τελείωναν το σχολείο, ενώ τώρα, τόσο για την εργασία όσο και για την ψυχαγωγία, περνάμε περισσότερο χρόνο με έντυπα». Όλο αυτό το scrolling μπορεί τελικά να σας κάνει καλό.

11) Το σύνδρομο των παπούδων – Η «ευχάριστη» συμπεριφορά αυξάνεται με την ηλικία

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι μεγαλύτεροι ενήλικες είναι πιο σταθεροί συναισθηματικά και λιγότερο παρορμητικοί- είναι πιο ικανοί να διατηρούν θετικές σχέσεις- και η «ευχάριστη συμπεριφορά» αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία. Γινόμαστε απλώς πιο ευγενικοί; «Δεν γίνονται όλοι οι άνθρωποι άνω των 60 ετών πιο ευγενικοί», λέει ο Levitin. «Όλοι γνωρίζουν εκείνον τον ξινισμένο στο τέλος του δρόμου. Αλλά γενικά, ναι. Υπάρχουν τόσο δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο όσο και νευροχημικές. Η αμυγδαλή, το κέντρο φόβου του εγκεφάλου, συρρικνώνεται με την ηλικία, με αποτέλεσμα οι ηλικιωμένοι να γίνονται πιο έμπιστοι, συμπονετικοί και ενσυναισθητικοί.

Οι άνδρες παράγουν λιγότερη τεστοστερόνη, γεγονός που τους κάνει λιγότερο επιθετικούς και λιγότερο δυσάρεστους. Και αναδύεται μια θετική προκατάληψη στην ανάκληση της μνήμης – οι ηλικιωμένοι ενήλικες τείνουν να ανακαλούν περισσότερες θετικές αναμνήσεις και λιγότερες αρνητικές αναμνήσεις. Γίνονται επίσης πιο ανεκτικοί και αποδέκτες – αυτό που ονομάζουμε «σύνδρομο των παππούδων». Ένας από τους λόγους είναι ότι, μετά από μια ορισμένη ηλικία, συνειδητοποιείς: τα πήγα αρκετά καλά. Τα κατάφερα μέχρι εδώ. Είμαι ευγνώμων».

Seventies

12) Μετά τα 70 και τα 80 η μεγαλύτερη αυποπεποίθηση για το σώμα

Σε δημοσκόπηση του 2014 σε 80.000 Αμερικανούς, η ικανοποίηση από την εικόνα του σώματος κορυφώθηκε για τις γυναίκες στα 74 έτη. Για τους άνδρες, έφτασε ακόμη αργότερα, περίπου στα 80. Μια δημοσκόπηση του 2014 δεν αποτελεί σχεδόν οριστική απόδειξη, αλλά μια βιβλιογραφική ανασκόπηση του 2015 διαπίστωσε επίσης ότι «η σημασία που δίνεται στην εικόνα του σώματος σε σχέση με τη φυσική εμφάνιση είναι χαμηλότερη» στους ηλικιωμένους της Δύσης σε σχέση με τους νεότερους συναδέλφους τους.

13) Οι 80άρηδες πιο ευτυχισμένοι από όλους

«Η ευτυχία μπορεί να φαίνεται σαν κάτι που αφορά τους νέους», λέει ο Levitin. «Αλλά το εκπληκτικό είναι ότι όταν ζητείται από ηλικιωμένους ανθρώπους να προσδιορίσουν την πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής τους, η πιο κοινή απάντηση δεν είναι μια ηλικία στην παιδική ηλικία, την εφηβεία ή την πρώιμη ενηλικίωση, αλλά το 82ο έτος». Αυτό προέκυψε από μια τηλεφωνική έρευνα για την ευημερία των Αμερικανών. Αν κοιτάξουμε την παραπάνω έρευνα και αναλογιστούμε σε τι μπορούμε να διακριθούμε από τη μέση ηλικία και μετά, ίσως τελικά αυτό να μην είναι και τόσο περίεργο.