Διακόσιοι άνθρωποι σκοτώθηκαν, τουλάχιστον 400 τραυματίστηκαν και περισσότεροι από 10.000, μεταξύ των οποίων πολλές γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, απομακρύνθηκαν από τις εστίες τους, στην ελεγχόμενη από την Αρμενία περιοχή του Ναγκόρνο- Καραμπάχ, στον Νότιο Καύκασο, λόγω της 24ωρης «αντιτρομοκρατικής» στρατιωτικής επίθεσης που εξαπέλυσε το Αζερμπαϊτζάν, την Τρίτη το πρωί, κατά των αυτονομιστών, σύμφωνα με το Μπακού, η οποία σφραγίστηκε με εκεχειρία, εχτές το μεσημέρι.
Σύμφωνα με διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, η συμφωνία εκεχειρίας προβλέπει την αποχώρηση «των μονάδων και των στρατιωτών των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας» που έχουν απομείνει στον θύλακα των 120.000 Αρμενίων, καθώς και «τη διάλυση και τον πλήρη αφοπλισμό» των ομάδων του Στρατού Άμυνας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, σε διάγγελμά του προς τους πολίτες, δήλωσε ότι το Γερεβάν «δεν συμμετείχε» στη σύνταξη της συμφωνίας κι ότι η Αρμενία δεν διατηρεί στρατιωτικές μονάδες στην περιοχή, ήδη από τον Αύγουστο του 2021. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων του Αζερμπαϊτζάν και των αρμενικών αρχών του Ναγκόρνο- Καραμπάχ αποφασίστηκε να πραγματοποιηθούν σήμερα (21/9), στην πόλη Γιεβλάκ του Αζερμπαϊτζάν, με τη μεσολάβηση των ρωσικών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή, ενώ ο Αρμένιος επίτροπος-συνήγορος για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον θύλακα, Γκεγάμ Στεπανιάν, κάνει λόγο για «καταστροφή», επισημαίνοντας ότι οι εκτοπισμένοι «δεν διαθέτουν αρκετά τρόφιμα, ούτε φάρμακα ή βασικά είδη για την προσωπική υγιεινή τους».
Σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν άμαχοι
«Όλα ξεκίνησαν ξαφνικά. Ξαφνικά αρχίσαν να μας βομβαρδίζουν στο Στεπανακέρτ απ’ το Σουσί. Τα παιδιά μας ήταν στα σχολεία όταν ήχησαν οι σειρήνες. Δεν χτύπησαν τρομοκράτες, όπως διακινεί η αζέρικη προπαγάνδα. Χτύπησαν πολυκατοικίες και σχολεία. Μπορείτε να δείτε τις φωτογραφίες. Σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν άμαχοι. Εμείς προλάβαμε και κρυφτήκαμε στα καταφύγια», αφηγείται στο ΒΗΜΑ, από την πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, το Στεπανακέρτ, η Λουσινέ Γιακουπιάν, η οποία έζησε την κόλαση μέσα απ’ το σπίτι της.
Υποκριτές οι Ευρωπαίοι και η Διεθνής Κοινότητα
«Μετά από 9 μήνες αποκλεισμού από το Αζερμπαϊτζάν, με αποτέλεσμα και τον πρώτο νεκρό από ασιτία, τον 40χρονο Καμό Οβενεσιάν (πέθανε στις 16 Αυγούστου), το Μπακού βομβαρδίζει αμάχους σε κατοικημένες περιοχές με το πυροβολικό του, με ρουκέτες και με drones. Για ποιο λόγο, αν δεν έχει σκοπό την εθνοκάθαρση;», τονίζει η αρμένισσα κάτοικος Στεπάνακερτ, αποκαλώντας «υποκριτές» τους Ευρωπαίους και τη διεθνή κοινότητα, που δεν έχουν κάνει τόσους μήνες ένα σοβαρό διάβημα, ενώ «το Αζερμπαϊτζάν, ήδη από τις 12 Δεκεμβρίου (2022), προκαλεί ανθρωπιστική κρίση απαγορεύοντας την ασφαλή μετακίνηση πολιτών, οχημάτων και φορτίων μέσω του Διαδρόμου του Λατσίν, φτάνοντας σήμερα στο σημείο να παραβιάσει ανενόχλητο ξανά την τριμερή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός της 9ης Νοεμβρίου 2020».
Την περασμένη εβδομάδα η ένταση κλιμακώθηκε, με τις δυο πλευρές, που έχουν πολεμήσει μεταξύ τους δύο φορές τα τελευταία 35 χρόνια, να αλληλοκατηγορούνται ότι συγκεντρώνουν στρατό στα σύνορα.
«Τα σχολεία μπορεί να άνοιξαν πριν λίγες μέρες, αλλά τίποτα δεν είναι κανονικό στο Αρτσάχ (σ.σ. αρμενική ονομασία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ). Οι μαθητές πηγαίνουν νηστικοί στα μαθήματά τους. Άνθρωποι λιμοκτονούν. Τίποτα δεν λειτουργεί. Έχουμε διακοπές στην παροχή του φυσικού αερίου, στην ηλεκτροδότηση και στο νερό. Καταστήματα και εστιατόρια έχουν κλείσει. Η δημόσια συγκοινωνία έχει καταρρεύσει. Δεν υπάρχουν καύσιμα. Τα αποθέματα σε πρώτης ανάγκης φάρμακα έχουν εξαντληθεί. Τα πάντα ημέρα με την ημέρα γίνονται χειρότερα, χωρίς καμία ουσιαστική διεθνή παρέμβαση, παρόλο που ένας άνθρωπος πέθανε από ασιτία…», ανέφερε στο «Βήμα», δυο βδομάδες πριν το μη αναμενόμενο ως εκείνη την ώρα αιματηρό επεισόδιο της Τρίτης, τα λεπτά που ανακτούσε σύνδεση με το διαδίκτυο, μέσω γραπτών και ηχητικών μηνυμάτων στο WhatsApp, η 38χρονη αρμένισσα δασκάλα, Αρμίνε Σαργκισιάν, επίσης κάτοικος Στεπάνακερτ.
«Στην ουρά για ένα καρβέλι ψωμί»
«Οι Αζέροι δεν μας επιτρέπουν ούτε την καλλιέργεια της γης μας. Όποτε βγαίνουμε στα χωράφια, ελεύθεροι σκοπευτές παραφυλάνε και πυροβολούν», προσέθετε. «Δεν μπορώ να προμηθευτώ τίποτα. Και λεφτά να έχεις, τα σούπερ μάρκετ είναι άδεια. Έχουμε ακήρυχτο πόλεμο. Θα πεθάνουμε όλοι, αθόρυβα», διαπίστωνε κλαίγοντας με αναφιλητά σε ένα από τα ηχητικά μηνύματά της, έχοντας χάσει το κουράγιο της.
«Παρακολουθώ συμπολίτες μου να στέκονται σε ουρές καθημερινά για ένα καρβέλι. Υπάρχουν μέρες που περιμένουν και 1.600 άτομα έξω από ένα φούρνο και πολλές φορές το ψωμί έχει τελειώσει όταν έρθει η σειρά τους», συνέχιζε η Σαργκισιάν σκιαγραφώντας τη δυστοπική καθημερινότητα στον διαφιλονικούμενο, από το 1991, θύλακα.
Στον δεύτερο πόλεμο, το φθινόπωρο του 2020, το Αζερμπαϊτζάν ανακατέλαβε εδάφη που ήλεγχε επί δεκαετίες η Αρμενία. Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο ζωτικής σημασίας διάδρομος του Λατσίν αποκλείστηκε από Αζέρους που δήλωναν «οικολόγοι ακτιβιστές ενώ φορούσαν αληθινές γούνες και πανάκριβα δερμάτινα αξεσουάρ. Κάποιοι εξ αυτών σήμερα είναι στις ομάδες εθελοντών των Αζέρων, που επιδιώκουν να είναι οι μόνοι που θα μας διανείμουν ανθρωπιστική βοήθεια. Πώς μπορούμε να τους εμπιστευτούμε;», αναρωτιέται η Σαργκισιάν.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κάλεσε την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να άρει τον αποκλεισμό, καθώς οι ανθρωπιστικές συνέπειές του είχαν αρχίσει να γίνονται ορατές, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η κατάσταση συνέχισε να επιδεινώνεται.
«Είμαστε φυλακισμένοι, χωρίς τροφή»
«Η διεθνής κοινότητα πρέπει να καταλάβει ότι είμαστε φυλακισμένοι. Όμως οι φυλακισμένοι έχουν τροφή. Εμείς δεν έχουμε δικαίωμα ούτε σε αυτό. Εννιά μήνες, χωρίς φαΐ, χωρίς γκάζι, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς νερό. Αλλά το πιο βασικό, χωρίς ασφάλεια. Θέλουν να είμαστε τρομοκρατημένοι», υποστήριζε η αρμένισσα συνομιλήτριά μας, που ενώ αναζητήσαμε εκ νέου σήμερα ήταν αδύνατο να βρούμε. «Ξυπνώ και δεν έχω ηλεκτρικό. Το μεγαλύτερο διάστημα της μέρας δεν έχω ούτε νερό. Δεν μπορώ να βρω φαγητό. Πόσο θα αντέξουμε;», συμπλήρωνε προτού η κατάσταση επιδεινωθεί με τους νέους βομβαρδισμούς στο Στεπανακέρτ.
Στις 16 Αυγούστου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προσέφυγε στην Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, ζητώντας την απελευθέρωση του διαδρόμου του Λατσίν.
———
Τριάντα χρόνια εμπόλεμη ζώνη
1992-1994: πρώτος πόλεμος
Οι Αρμένιοι πήραν τον έλεγχο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και των γύρω αζερικών εδαφών, και δημιούργησαν μια ζώνη ασφαλείας γύρω από τον διάδρομο του Λατσίν για να διασφαλίσουν την επικοινωνία του θύλακα με την Αρμενία.
1994: εκεχειρία
Υπογράφηκε εκεχειρία υπό την αιγίδα της Ρωσίας που άφησε το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τα γύρω αζερικά εδάφη στα χέρια των Αρμενίων, αλλά ο θύλακας συνεχίζει να αναγνωρίζεται διεθνώς ως μέρος του Αζερμπαϊτζάν.
1994: φυγή πληθυσμών
Οι Αζέροι, που αποτελούσαν το 25% του πληθυσμού του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, κατέφυγαν στο Αζερμπαϊτζάν ενώ οι Αρμένιοι που ζούσαν στο Αζερμπαϊτζάν κατέφυγαν στην Αρμενία. Τις επόμενες δεκαετίες ξεσπούν σποραδικά συγκρούσεις.
2020: δεύτερος πόλεμος
Οι Αζέροι επιτέθηκαν και ανακατέλαβαν τα εδάφη γύρω από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ ενώ η εκεχειρία επέτρεψε στη Μόσχα να βάλει πόδι στην περιοχή, προβλέποντας την επιτήρησή της από ρωσική ειρηνευτική δύναμη.
12-12-2022: αποκλεισμός
Το Μπακού εγκατέστησε στρατιωτικό φυλάκιο ελέγχου στον διάδρομο του Λατσίν, επικαλούμενο λαθρεμπόριο όπλων ανάμεσα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την Αρμενία, και προκαλώντας ανθρωπιστική κρίση στον θύλακα αφού τον απέκλεισε από το Γερεβάν.
