Οι ανατροπές και οι μεταλλάξεις από την εποχή του ΣΥΝ ως τις μέρες του κλυδωνιζόμενου ΣΥΡΙΖΑ ήταν διαρκείς. Από την αρχή το φαινόμενο του πολυσυλλεκτικού κόμματος της Αριστεράς χαρακτηριζόταν από συγκρούσεις μεταξύ των εσωκομματικών τάσεων και διαγκωνισμούς στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο, με αντικρουόμενες ιδεολογικές και πολιτικές αναφορές και στοχεύσεις, ενώ δεν έλειπαν οι προσωπικές στρατηγικές και φιλοδοξίες.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 19.4.1987, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Έτσι, ο χώρος της «πληθυντικής Αριστεράς» ήταν από την γέννησή του ένα δύσκολο εγχείρημα συγκατοίκησης ετερόκλητων εν πολλοίς θέσεων και αντιλήψεων που κουβαλούσαν και τα «τραύματα» του παρελθόντος με τις διασπάσεις και τις αναταράξεις που είχαν προηγηθεί από το μακρινό 1968 όταν σημειώθηκε το σχίσμα στο ΚΚΕ (12η Ολομέλεια), από το οποίο γεννήθηκε το ΚΚΕ Εσωτερικού που διασπάστηκε με την σειρά του το 1987 σε ΕΑΡ (Λεωνίδας Κύρκος) και ΚΚΕ Εσ. Ανανεωτική Αριστερά (Γιάννης Μπανιάς).
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 19.2.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Ο συμβιβασμός και η άμεση διάσπαση
Το 1989 μετά από τον ιστορικό συμβιβασμό της ΕΑΡ και του ΚΚΕ υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη, δημιουργήθηκε ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, ο οποίος σύντομα (1991) υπέστη και αυτός το πλήγμα της διάσπασης. Είχε προηγηθεί η συγκυβέρνηση με την ΝΔ υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το 1989 (κυβέρνηση Τζαννετάκη) και η συμμετοχή στην οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα (1989-1990) με ΝΔ και ΠαΣοΚ υπό τον ασθενούντα Ανδρέα Παπανδρέου.
«ΤA NEΑ», 23.3.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Οι διαφωνίες και οι πολιτικές παρενέργειες από την συμμετοχή του ΣΥΝ στο «αστικό πολιτικό παιχνίδι» έφεραν την ρήξη στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το οποίο αποτελούσε την ραχοκοκαλιά του ΣΥΝ, όπου οι «ανανεωτικοί» υπέστησαν ήττα και σύντομα πήραν τον δρόμο της εξόδου για να εγκατασταθούν πολιτικά και κομματικά στο άλλοτε ενιαίο οικοδόμημα.
Πριν το οριστικό διαζύγιο η παλαιά φρουρά των Φλωράκη και Κύρκου, που ηγείτο στον ΣΥΝ από την ίδρυσή του, έδινε την σκυτάλη στην νεότερη γενιά.
«ΤΑ ΝΕΑ», 10.7.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Μαρία Δαμανάκη, η πρώτη κυρία
Τον Μάρτιο του 1991 η Μαρία Δαμανάκη αναλαμβάνει καθήκοντα προέδρου του κόμματος, το σχίσμα ολοκληρώνεται και τυπικά τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου και ο ΣΥΝ ξεκινά την νέα περιπετειώδη πορεία του προς το άγνωστο. Το ιδρυτικό συνέδριο του κόμματος θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 1992.
Πρόεδρος εκλέγεται η Μαρία Δαμανάκη όμως ο ΣΥΝ δεν θα κατορθώσει να μπει στην Βουλή στις εκλογές του Οκτωβρίου 1993 (έλαβε ποσοστό 2,94%), πληρώνοντας το πολιτικό κόστος του «βρώμικου ‘89», αλλά και της απώλειας δυνάμεων μετά την αποχώρηση του ΚΚΕ από το ενωτικό εγχείρημα.
«ΤΑ ΝΕΑ», 19.3.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Η κυρία Δαμανάκη παραιτείται και στο έκτακτο συνέδριο που πραγματοποιείται τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου θα αναμετρηθούν τέσσερις υποψήφιοι: Νίκος Κωνσταντόπουλος, Φώτης Κουβέλης, Αλέκος Αλαβάνος και Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Από την «μονομαχία» στον δεύτερο γύρο μεταξύ Κωνσταντόπουλου και Αλαβάνου νικητής θα βγει ο πρώτος.
Ο Κωνσταντόπουλος, το 5.1% και ο Μπίστης
Ο κ. Κωνσταντόπουλος επανεκλέγεται τρία χρόνια μετά στο 2ο Τακτικό Συνέδριο (Μάρτιος 1996) ενώ ο ΣΥΝ κατορθώνει στις εκλογές του Σεπτεμβρίου να επανακάμψει κοινοβουλευτικά με 5,1%, κάτι που θα διασφαλίσει την επανεκλογή του και στο 3ο Τακτικό Συνέδριο του Ιουνίου 2000 αν και είχε μεσολαβήσει η εκλογική κάμψη στις εκλογές του Απριλίου 2000 με τον ΣΥΝ να αποσπά μόλις το 3,2%.
Οι σοβαρές διαφωνίες με επίδικο ζήτημα τις σχέσεις με το ΠαΣοΚ θα οδηγήσουν στην αποχώρηση της ομάδας περί τον Νίκο Μπίστη (ίδρυσε την ΑΕΚΑ) ενώ αργότερα (2003) αποχωρεί και η κυρία Δαμανάκη παίρνοντας τον δρόμο για το ΠαΣοΚ. Η ηγεσία Κωνσταντόπουλου αναζητεί αριστερά ερείσματα για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις που δέχεται.
«ΤΑ ΝΕΑ», 17.2.2004, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Στο Προγραμματικό Συνέδριο του κόμματος ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου εξελίσσεται σε Συνασπισμό της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας και στις εκλογές του Μαρτίου 2004 κατέρχεται με το ενωτικό σχήμα «Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς» (ΣΥΡΙΖΑ), με την συμμετοχή προσωπικοτήτων όπως ο Γιάννης Μπανιάς, ο Μανώλης Γλέζος, ο Μήτσος Κωστόπουλος κ.ά.
Η κοινή κάθοδος δεν θα αποδώσει εκλογικά (απέσπασε μόλις 3,2%) και το εγχείρημα ατονεί εν όψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου 2004, ενώ ο Νίκος Κωνσταντόπουλος αιφνιδιάζει ανακοινώνοντας ότι δεν θα είναι εκ νέου υποψήφιος για την αρχηγία του κόμματος.
Η ώρα του Αλέκου Αλαβάνου και το δαχτυλίδι
Στο 4ο Τακτικό Συνέδριο του Δεκεμβρίου 2004 ο ΣΥΝ αλλάζει σελίδα εγκαινιάζοντας την «αριστερή στροφή» και αναθερμαίνοντας το ενωτικό εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ υπό την ηγεσία του Αλέκου Αλαβάνου. Την ηγεσία διεκδίκησαν και οι Μιχάλης Παπαγιαννάκης και Χριστόφορος Παπαδόπουλος.
Τον Απρίλιο του 2005 ο ΣΥΝ προχωρά σε οργανωτικό καταστατικό συνέδριο και τον Μάρτιο του 2007 συγκαλείται το Διαρκές Συνέδριο του κόμματος, το οποίο θα αποφασίσει την εκλογική συνεργασία του με δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς υπό την σημαία του ΣΥΡΙΖΑ.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 14.12.2004, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2007 επιτυγχάνει ένα θετικό ποσοστό (5,04%) και ο κ. Αλαβάνος ανοίγει τον δρόμο της διαδοχής του παραδίδοντας το «δαχτυλίδι» στον Αλέξη Τσίπρα, προκαλώντας έκπληξη στο κόμμα του αλλά και ευρύτερα, αλλάζοντας την ηλικιακή «επετηρίδα» στις κομματικές ηγεσίες. Μια επιλογή την οποία θα χαρακτηρίσει ο ίδιος «μεγάλο λάθος» του και που θα τον ωθήσει να διαφοροποιηθεί ανοιχτά και να αποστασιοποιηθεί από την νέα ηγετική ομάδα και ακολούθως από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Εποχή Αλέξη Τσίπρα
Ο Αλέξης Τσίπρας εξελέγη στο 5ο Τακτικό Συνέδριο του ΣΥΝ με αντίπαλό του τον «ανανεωτικό» Φώτη Κουβέλη. Ο κ. Αλαβάνος θα παραμείνει πρόεδρος της Κ.Ο. αλλά η ιδιότυπη δυαρχία δεν ικανοποιεί την ομάδα περί τον 33χρονο αρχηγό που αναπτύσσει δραστηριότητα με βάσει τις δικές της προτεραιότητες. Το «διαζύγιο» δεν θα αργήσει να φανεί στην πορεία προς τις ευρωεκλογές, όταν ο κ. Αλαβάνος αποφασίζει να εκπροσωπήσει εκείνος το κόμμα του στο ντιμπέιτ, ενώ στις εθνικές εκλογές του Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου δεν συμμετείχε καν στα ψηφοδέλτια.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 12.2.2008, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Στο 6ο Συνέδριο του ΣΥΝ τον Ιούνιο του 2010 επανεκλέγεται ο κ. Τσίπρας με μοναδικό αντίπαλο το κομματικό στέλεχος Γιώργο Βλαχογιώργο και με την «Ανανεωτική Πτέρυγα» υπό τον Φώτη Κουβέλη να αποχωρεί από το κόμμα ιδρύοντας την ΔΗΜΑΡ.
Θα ακολουθήσει στο Διαρκές Συνέδριο του Ιουλίου του 2013 η αυτοδιάλυση του ΣΥΝ και η «διάχυσή» του στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ στο 1ο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ εκλέγεται πρόεδρος εκ νέου ο κ. Τσίπρας έχοντας απέναντί του την Σίσσυ Βωβού και τον Πάνο Ηλιόπουλο.
Η άνοδος στην Κυβέρνηση και η «περήφανη διαπραγμάτευση»
Ακολουθεί η αντιμνημονιακή «επέλαση» του κόμματος, η ανάδειξη σε κυβέρνηση τον Ιανουάριο του 2015 και η περιπετειώδης διαχείριση της χρεοκοπίας της χώρας, με αποκορύφωμα το δημοψήφισμα – φιάσκο του Ιουλίου και τη συνθηκολόγηση με τους δανειστές που μετά από την «περήφανη διαπραγμάτευση» κατέληξε στο τρίτο μνημόνιο.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.9.2015, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Ο ΣΥΡΙΖΑ διασπάται -η αντιμνημονιακή πτέρυγα αποχωρεί- και στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 το κόμμα κερδίζει εκ νέου τις εκλογές υλοποιώντας τις επαχθείς μνημονιακές δεσμεύσεις, κάτι που θα πληρώσει εκλογικά με την ήττα στις εκλογές του Ιουλίου 2019 (μεσολάβησε το 2ο Συνέδριο του 2016 με τον κ. Τσίπρα να αποσπά το «σταλινικό» ποσοστό του 93,54% χωρίς να έχει άλλον αντίπαλο).
Θα ακολουθήσει μια τετραετία αμήχανης και κατακερματισμένης αντιπολίτευσης με αμφίσημες στρατηγικές επιλογές, μακριά από την κοινωνία που στήριξε την εκλογή -για πρώτη φορά- του προέδρου του κόμματος από την βάση τον Μάιο του 2022 μετά το 3ο Συνέδριο (τον κ. Τσίπρα ψήφισαν 152.000 πολίτες).
Πορεία που θα κορυφωθεί με την συντριπτική εκλογική ήττα των διπλών εκλογών του Μαίου/Ιουνίου 2023 που τον οδήγησαν στην παραίτηση και την αποστασιοποίηση από όλα όσα διαδραματίζονται στο πλαίσιο της κούρσας διαδοχής μεταξύ των πέντε υποψηφίων για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 2.7.2023, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
