Θέατρο του …παραλόγου; Μάλλον, το χρονικό ενός προαναγγελθέντος… λουκέτου. Έχουν προηγηθεί πολλά, έως ότου πλέον η κόρη του κορυφαίου θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη (1921, Νάξος- 2011, Αθήνα), Κατερίνα, πάρει την απόφαση να καταγγείλει τη σύμβαση, με την οποία δωρίζει όλα τα κινητά πολύτιμα προσωπικά αντικείμενα και κειμήλια του πατέρα της, στο Θεατρικό Μουσείο «Ιάκωβος Καμπανέλλης», στη Νάξο, και μοναδικό πλέον θεατρικό μουσείο της χώρας.
Καθώς ο δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, όπως ανακάλυψε η σκηνογράφος και θεματοφύλακας της τεράστιας κληρονομιάς του πατέρα της, παραβιάζει όρο της σύμβασης, που έχει συναφθεί μεταξύ της ίδιας και του τότε προέδρου του Νομικού Προσώπου Πολιτισμού Αθλητισμού Περιβάλλοντος Παιδείας Πρόνοιας και Αλληλεγγύης Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ), κυρίου Ιάκωβου Ναυπλιώτη Σαραντινού, που εκπροσωπούσε το δήμο.
Συγκεκριμένα, τη Δευτέρα (28 Αυγούστου), έπεσε στην αντίληψη της μοναχοκόρης του «πρύτανη» της νεολληνικής δραματουργίας, η Διακήρυξη Διενέργειας Δημοπρασίας «για την εκμίσθωση τμήματος ακάλυπτου χώρου επί του δημοτικού οικοπέδου έμπροσθεν του Μουσείου Ιάκωβος Καμπανέλλης, στη θέση Γρόττα», επί της ουσίας στον παραθαλάσσιο προαύλιο χώρο του, που εφάπτεται με μια από τις εισόδους του, η οποία λόγω της πολύχρονης εγκατάλειψης του κτηρίου, έχει διαβρωθεί και δεν ανοίγει!
«Αυτό όμως αντιτίθεται στο συμβόλαιο που έχω κάνει με το δήμο, το 2014, για την παραχώρηση των εκθεμάτων κι αναφέρει ρητώς ότι ο περιβάλλων χώρος του Μουσείου θα παραμένει ελεύθερος, κατάλληλος και διαθέσιμος για τις ανάγκες, αλλά και τις διάφορες δραστηριότητες και εκδηλώσεις του μουσείου. Επομένως, ο δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων σπάει τη συμφωνία και με αποκλειστική υπαιτιότητα του το Μουσείο οδεύει σε λουκέτο», τονίζει στο ΒΗΜΑ η κυρία Καμπανέλλη, που επί σειρά ετών, παρά τις συνεχείς επισημάνσεις και παρατηρήσεις της, διαπίστωνε ότι παραχωρείτο ο περιβάλλων χώρος του μουσείου «παράτυπα».
«Τώρα θα το κάνουν επίσημα. Είναι προκλητικό!», προσθέτει η κληρονόμος του Ιάκωβου Καμπάνελλη, που έχει ενημερώσει, τον αρμόδιο αντιδήμαρχο, για την αξίωσή της, εφόσον παραβιάζονται τα συμφωνηθέντα, να της επιστραφούν όλα τα αντικείμενα της έκθεσης του Μουσείου, που η ίδια είχε παραχωρήσει: αρχειακό υλικό, ταυτότητες και προσωπικά αντικείμενα κι έγγραφα, το γραφείο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, μαζί με τη βιβλιοθήκη του, οι δύο τήβεννοί του από τα Πανεπιστήμια Κύπρου (1996) και Θεσσαλονίκης (1999), όπου ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας, διακριτικά από την Ακαδημία Αθηνών και τη βράβευσή του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μετάλλια και τιμητικές πλακέτες, αφίσες, πρωτότυπες μακέτες σκηνικών και σχέδια κοστουμιών (όπως από το εμβληματικό «Μεγάλο μας Τσίρκο» του θιάσου Καρέζη-Καζάκου), προγράμματα παραστάσεων, έργα μικρογλυπτικής του συγγραφέα, πορτραίτα, σκίτσα κ.ά.
Όπως εξάλλου διαβάζουμε στη σύμβαση, που έχει συνάψει η Κατερίνα Καμπανέλλη με το Δήμο: «Σε περίπτωση παραβάσεως των όρων της παρούσης που θεωρούνται όλοι ουσιώδεις, καθείς εκ των δύο συμβαλλομένων μερών δικαιούται να καταγγείλει την παρούσα σύμβαση με συστημένη επιστολή ή με επίδοση σχετικής εξωδίκου δηλώσεως χωρίς τήρηση προθεσμίας ειδικότερα σε περίπτωση διαπιστούμενης παραβάσεως όρου της παρούσης συμβάσεως εκ μέρους του δωρεοδόχου, η δωρήτρια δικαιούται να απαιτεί να της επιστρέφονται τα αντικείμενα της εκθέσεως του Θεατρικού Μουσείου και να της παραδίδονται σε τόπο και χώρο που θα υποδεικνύει η δωρήτρια, με φροντίδα και δαπάνη του δωρεοδόχου ή του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ή των καθολικών ή ειδικών διαδόχων τους».
Το συμβάν δεν είναι παρά το «κερασάκι» στην τούρτα μιας σειράς από «ανάρμοστα συμβάντα», που είχαν κάνει την κυρία Καμπανέλλη να σκέφτεται από καιρό να αποσύρει το σύνολο των εκθεμάτων του Μουσείου, που στεγάζεται σε ενετικό κτίσμα του 1200 και, παραμένει, από το 2016 που εγκαινιάστηκε, ανοικτό για το κοινό από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβρη.
Παρότι εξέπεμπε διαρκώς SOS για την διαβρωτική υγρασία, ελλείψει των κατάλληλων αφυγραντήρων και συντηρήσεων, επήλθε τον περασμένο χειμώνα το μοιραίο σε ανεκτίμητης αξίας εκθέματα: «Τα πιο σημαντικά, πολύτιμα και σπάνια εκθέματα του μουσείου», όπως τονίζει η Κατερίνα Καμπανέλλη, μακέτες ιστορικών παραστάσεων, αυθεντικά σχέδια κοστουμιών, η ιδιόχειρη αφιέρωση του Μακάριου στον πατέρα της και η περγαμηνή, που του δόθηκε από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, καταστράφηκαν από υγρασίες.
Μετά το αρχικό της σοκ, ανέλαβε τα διαβρωμένα εκθέματα να μεταφερθούν εσπευσμένα σε έμπειρο συντηρητή στην Αθήνα. Ναι μεν σώθηκαν, «αλλά δεν ανέκτησαν ποτέ την αρχική τους μορφή». Η εργασία κόστισε 1500 ευρώ, ποσό που κατέβαλε ο Δήμος Νάξου. «Αλλά χρειαζόταν να καταστραφούν για να αποκατασταθούν μετά; Αυτή η δουλειά θα γίνεται;», αναρωτιέται η κληρονόμος του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ζητά επί σειρά ετών από τους υπευθύνους του Δήμου να αγοράσουν τους απαιτούμενους σε μέγεθος αφυγραντήρες, αφού το μουσείο βρίσκεται κυριολεκτικά πάνω στο κύμα και το χειμώνα «το τρώει η θάλασσα, η οποία εισέρχεται και μέσα στους χώρους του. Δεν έπρεπε να έχουν προνοήσει για αυτό;», ρωτά.
Μόνο στην κύρια αίθουσα το μουσείο διαθέτει τρεις μικρούς (από τα μικρότερα μεγέθη που διατίθενται στην αγορά) αφυγραντήρες και ένα aircondition, που όμως «έχει εξαρχής είχε αποδεχθεί ότι δεν μπορούν να απορροφήσουν την υγρασία», εξηγεί η Κατερίνα Καμπανέλλη, ενώ μας δείχνει τις εμφανείς υγρασίες σε σημεία των τοίχων του μουσείου αλλά και την εξωτερική πόρτα προς την θάλασσα που έχει «φαγωθεί» ολοσχερώς το σκουριασμένο χερούλι, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανοίξει, την ώρα που κι η κεντρική είσοδος, «αν δεν καταβληθεί τεράστια προσπάθεια από δύο άτομα, δεν μπορεί να κλείσει!».
Στις σοβαρές ελλείψεις του Θεατρικού Μουσείου καταγράφει επίσης την απουσία συναγερμού, ο οποίος, σημειώνει η συνομιλήτριά μας, «υπάρχει, αλλά δεν έχει απότο 2016 εγκατασταθεί», την έλλειψη air-condition στον άνω εκθεσιακό χώρο, όπου ο επισκέπτης «λιώνει» και τα εκθέματα απ’ τον ήλιο έχουν χάσει το αρχικό χρώμα τους ή έχουν «ζαρώσει».
Και η εξωτερική όμως εικόνα του μοναδικού θεατρικού μουσείου της χώρας, και «κιβωτού» θεατρικών κειμηλίων και περγαμηνών, είναι ανάλογης εγκατάλειψης, καθώς τα σκουπίδια έχουν δημιουργήσει μια γκρίζα άμορφη μάζα, η οποία έχει γίνει μέρος των φθαρμένων εξωτερικών τοίχων.
«Πόσο θα κοστίσει να φέρουν δυο μπογιατζήδες μια φορά το χρόνο;», συνεχίζει η Κατερίνα Καμπανέλλη, οργισμένη που «δεν έχει προβλεφθεί το παραμικρό ούτε καν για την καθαριότητα». «Έχω σκεφτεί πολλές φορές να τα πάρω τα εκθέματα και να φύγω. Τους έχω απειλήσει σχετικώς. Είμαι εδώ τα καλοκαίρια και προσπαθώ να μαζέψω μόνη τα ασυμμάζευτα. Και διαρκώς συγκρατούμαι και λέω να τους δώσω ακόμη μια τελευταία ευκαιρία».
Η Διακήρυξη Διενέργειας Δημοπρασίας «ξεχείλισε όμως το ποτήρι», καταλήγει η κυρία Καμπανέλλη.
Το παράδοξο είναι ότι ενώ παραβιάζεται όρος της σύμβασης και το κτήριο δεν συντηρείται και λαθροβιεί στο έλεος της διαβρωτικής υγρασίας και της βρωμιάς, προωθείται σχεδιασμός για την υλοποίηση προγράμματος Ψηφιακή ξενάγησης!
Στον χώρο του Μουσείου μέχρι σήμερα διοργανώνονταν θεατρικά Εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, Εργαστήρι Δημιουργικής θεατρικής γραφής και κατά καιρούς γίνονταν παρουσιάσεις ανοιχτές για το κοινό με τις εργασίες των εργαστηρίων, διαλέξεις, προβολές, συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις. Όλα αυτά, ενώ το σύστημα ηχητικών που διαθέτει «δεν έχει ενεργοποιηθεί ποτέ», και μολονότι «δεν υπάρχει ένας προτζέκτορας. Κι αναγκάζεται το μουσείο συνεχώς να ζητιανεύει…».
