Πανδημία, λιτότητα, πυρκαγιές , απροσδόκητα καιρικά φαινόμενα, και τώρα… η νέα ταυτότητα! Εξαντλημένοι οι πολίτες από τις συνθήκες ζωής τους, αναρωτιούνται σε τι αποβλέπει η αλλαγή του τύπου ταυτότητας. Αλλοι αντιδρούν για την μη αναφορά του θρησκεύματος, καθώς ο Ελληνας είναι από τη φύση του ευαίσθητος στο θέμα της θρησκείας, και άλλοι ανησυχούν για την ελευθερία της ζωής τους.
Πιστεύω ότι είναι λάθος να κατατάσσονται αβασάνιστα οι πολίτες στους αρνητές και «συνωμοσιολόγους», γιατί οι αντιδράσεις είναι ανθρώπινες, και μπορούν να δικαιολογηθούν αν σκεφθούμε ότι ποτέ σε αυτή τη χώρα δεν προβλέπεται υπεύθυνη ενημέρωση των πολιτών.
Πρόσφατο παράδειγμα, ο εμβολιασμός για την πανδημία, όταν ούτε λίγο ούτε πολύ κινδύνευε όλος ο λαός να χαρακτηριστεί «αντιεμβολιαστής» και να τιμωρηθεί! Για τις ταυτότητες η πολιτεία φρόντισε να ενημερώσει την Εκκλησία, και ορθώς έπραξε, για τον πολίτη όμως, γιατί αδιαφόρησε;
Οι διάφοροι ειδικοί μάς καθησυχάζουν λέγοντας ότι στις νέες ταυτότητες θα υπάρχει ηλεκτρονική υπογραφή, που επιτρέπει ευκολότερες συναλλαγές με το Δημόσιο και αποτρέπει την πλαστογράφηση ή την παραχάραξή τους. Εξάλλου, τα αποθηκευμένα φορολογικά και ασφαλιστικά δεδομένα θα εξυπηρετούν τον πολίτη στις υγειονομικές και άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Ολες οι πληροφορίες είναι κρυπτογραφημένες με αλγόριθμο, ο οποίος δεν «σπάει» ισχυρίζονται οι ειδικοί.
Ειδικός δεν είμαι, όμως, η λέξη και μόνο «αλγόριθμος» μου θυμίζει τις επισημάνσεις του διάσημου Ισραηλινού ιστορικού Γιουβάλ Νώε Χαράρι στο τελευταίο του βιβλίο Sapiens. Μια εικονογραφημένη ιστορία. Η γέννηση του ανθρώπου, όπου προβληματίζεται με το φαινόμενο αυτό, μας προετοιμάζει για τα μελλούμενα και μας συμβουλεύει.
Είναι γεγονός ότι η διάδοση του διαδικτύου εδώ και 20 χρόνια έφερε μια αλγοριθμική επανάσταση. Ο Χαράρι, λοιπόν, επισημαίνει ότι υπάρχει μια μετατόπιση του κύρους από τον άνθρωπο στον αλγόριθμο σε πολλά πεδία, από τον τρόπο διασκέδασης έως τη διεξαγωγή του πολέμου. Δεν είναι αργά για να θέσουμε υπό έλεγχο τη μεταβολή αυτή –πιστεύει ο Χαράρι– οι ίδιοι οι πολίτες οφείλουν να ασκήσουν πίεση στις κυβερνήσεις τους ως προς αυτό, γιατί το διακύβευμα είναι πράγματι μείζον. Αλγόριθμοι ήδη μας λένε τι να παρακολουθήσουμε και τι να αγοράσουμε. Σε λίγο θα γνωρίζουν καλύτερα από εμάς τι θα πρέπει να σπουδάζουμε, τι επάγγελμα να ακολουθήσουμε, ποια πολιτικά κόμματα να υποστηρίξουμε. Αν δεν ελέγξουμε τις ισχυρές αυτές τεχνολογίες, ενδέχεται να γίνουμε μάρτυρες της ανάδυσης των χειρότερων ολοκληρωτικών καθεστώτων της Ιστορίας, και ακόμη και στις υποτιθέμενα ελεύθερες κοινωνίες οι άνθρωποι θα χάσουν τον έλεγχο της ζωής τους.
Τι θα απαντούσαν στις ιδιαίτερα ανησυχητικές αυτές επισημάνσεις οι υπεύθυνοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τύχη των λαών;
Η μετατόπιση του κύρους από τον άνθρωπο στον αλγόριθμο είναι χωρίς αμφιβολία πολύ επικίνδυνη. Η ταυτότητα, πιστεύω, δεν είναι απλά το πλαστικό ή το ηλεκτρονικό δελτίο, αλλά η πιστοποίηση του «ανθρώπου» με τη γλώσσα και τον πολιτισμό του. Η αδιαφορία για τον Ανθρωπο, που ήδη παρατηρείται, δυστυχώς, στην ευρωπαϊκή οικογένεια, και η «ταυτοποίηση» με την Τεχνολογία, υπάρχει κίνδυνος να μετατρέψουν την Τεχνολογία από ευλογία σε κατάρα, να τρέχουμε όλοι πίσω από τα δημιουργήματά μας και να γίνονται όλα υπέρ ημών, αλλά… εκτός ημών!
Η κυρία Στέλλα Πριόβολου είναι ομότιμη καθηγήτρια, πρόεδρος Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών ΕΚΠΑ, κοσμήτορας Δημοτικού Λαϊκού Πανεπιστημίου Αγίας Παρασκευής.
