Αυτός ο λόγος [ο ελληνικός] δούλεψε τη γλώσσα μας αιώνες τώρα, σήμερα πια η ελληνική γλώσσα είναι ένα πολύεδρο πετράδι κατεργασμένο από αμέτρητους τεχνίτες· πρώτος ανάμεσά τους ο λαός που την κράτησε ζωντανή. Όταν ο Σεφέρης αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, μίλησε με θέμα: «Η γλώσσα στην ποίησή μας». Στην αρχή του λόγου του θυμήθηκε τον λόγο του Μεγαλέξαντρου στον Αριστοτέλη, όπως τον θέλει η περιώνυμη «φυλλάδα»: Όταν ο Αριστοτέλης ρώτησε τον Αλέξαντρο «το μάλαμα και τον πλούτο οπού επήρε από όλον τον κόσμο πού τον έχει», εκείνος αποκρίθηκε: «Οι αγαπημένοι μου συντρόφοι και ο λαός είναι το μάλαμα και ο πλούτος μου».
Και συνέχισε ο ποιητής: «Οι αγαπημένοι μου συντρόφοι και ο λαός· αυτοί μου έδωσαν το πολυτιμότερο που έχω, κι αυτούς τιμάτε σήμερα». Είχε βέβαια στον νου του τη γλώσσα, γιατί «ο ποιητής δεν έχει άλλο τρόπο να πράξει παρά με τη γλώσσα που μιλούν οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω του. Πάνω σ’ αυτή τη γλώσσα θα ριζώσει και θα βλαστήσει η δική του λαλιά που τον εκφράζει».
Και όχι μονάχα ο ποιητής· όποιος έχει να εκφράσει κάτι, επιστήμονας, φιλόσοφος, πολιτικός, δάσκαλος, σ’ αυτή τη γλώσσα που μιλούν οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω του θα το πει, γιατί όταν θέλεις να πεις κάτι είναι για να σ’ ακούσουν οι άλλοι άνθρωποι, το ίδιο κι όταν γράφεις.
[…]
Το πρόβλημα της γλώσσας και της γλωσσικής παιδείας είναι τόσο βασικό για την ίδια μας την ύπαρξη και την προκοπή, που δεν έχουμε δικαίωμα να το αντιμετωπίζουμε ούτε με ημίμετρα ούτε με προκαταλήψεις. Είναι καιρός να το αποφασίσουμε μια για πάντα: αν θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή τη σκέψη των νέων, να την κάνουμε ικανή να λειτουργήσει δημιουργικά και αποτελεσματικά, οφείλουμε να μην την ταλαιπωρούμε με σκολιά και άτεχνα γλωσσικά τεχνάσματα, αλλά να της προσφέρουμε τη γλωσσική έκφραση που θα της επιτρέψει να προχωρήσει άνετα και οπλισμένη στους δρόμους της επιστήμης και της τέχνης, στον δρόμο της ζωής.
Αυτά έγραφε, μεταξύ άλλων, ο αείμνηστος δάσκαλος Μανόλης Ανδρόνικος το 1971, σε μια επιφυλλίδα του που έφερε τον τίτλο «Γλωσσική παιδεία» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα».
Μάλαμα και πλούτος, λοιπόν, οι αγαπημένοι σύντροφοι και ο λαός, αυτοί που κράτησαν από τα βάθη των αιώνων –και εξακολουθούν να κρατούν– ζωντανή την ελληνική γλώσσα. Τη γλώσσα πάνω στην οποία ριζώνει και βλασταίνει και η δική μας λαλιά, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να εκφραστούμε, να επικοινωνήσουμε, να συμπορευτούμε και να εξελιχθούμε.
Κατ’ επέκταση, μείζονος σημασίας πρόβλημα –υπαρξιακό κατά τον Ανδρόνικο–, το της γλωσσικής παιδείας, της προσφοράς των κατάλληλων γλωσσικών εφοδίων σε όλους και όλες –προπάντων όμως στη νέα γενιά–, ώστε να είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες προκλήσεις, στις αντικειμενικές δυσκολίες της ζωής.
Η Ακαδημία Αθηνών, έχοντας ασφαλώς επίγνωση των ανωτέρω, αλλά και της αποστολής της ως κορυφαίου πνευματικού ιδρύματος της χώρας μας, είναι και πάλι παρούσα, με το αδιαμφισβήτητο κύρος της, στον αδιάκοπο αγώνα για την προστασία και την ανάδειξη της γλωσσικής μας κληρονομιάς. Μέσα από το ανανεωμένο Χρηστικό Λεξικό της, το πολύχρωμο αυτό μωσαϊκό της σημερινής γλώσσας, προβάλλει με τρόπο ολοκληρωμένο το λεξικολογικό πλούτο της Νεοελληνικής, τη ζωντάνια και την εκφραστική της πληρότητα, συντελώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, εντέλει, στην εσωτερική καλλιέργεια των αναγνωστών και των αναγνωστριών.
Αρχής γενομένης από την επόμενη Κυριακή, 3 Σεπτεμβρίου, η εφημερίδα «Το Βήμα» προσφέρει δωρεάν στο αναγνωστικό κοινό το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών. Οκτώ πολυτελείς σκληρόδετοι τόμοι με αναρίθμητες λέξεις και λήμματα (μεταξύ αυτών, χιλιάδες νεολογισμοί, επιστημονικοί όροι και μεταφραστικά δάνεια), δεκάδες γνωστικούς τομείς, διαφωτιστικά παραδείγματα και σχόλια, γραμματικές πληροφορίες και συντακτικές επισημάνσεις, προσφέρουν όλα όσα χρειάζεται όποιος επιθυμεί να εκφραστεί προφορικά ή και γραπτά με τρόπο που αρμόζει στην εκάστοτε επικοινωνιακή περίσταση.
Το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών συμβάλλει ουσιωδώς σε ό,τι πολυτιμότερο κατά τον Σεφέρη έχουμε, στη γλώσσα μας, και υπ’ αυτήν την έννοια γίνεται το μάλαμα και ο πλούτος μας.
