Απότομη έξαρση κρουσμάτων παρουσίασε τις τελευταίες ημέρες ο ιός του Δυτικού Νείλου στη χώρα μας, μετά από μια σχετικά ήπια περίοδο με μικρά ποσοστά μετάδοσης -σε σχέση με προηγούμενα έτη- από τα «τσιμπήματα».
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο κατά την τελευταία εβδομάδα τρία άτομα χρειάστηκαν νοσηλεία μετά από επιπλοκές που παρουσίασε η λοίμωξη του ιού του Δυτικού Νείλου στα νοσοκομεία της Θεσσαλίας και τις Μακεδονίας. Ένα από αυτά τα άτομα χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Πρόκειται για μια 72χρονη η οποία βρίσκεται διασωληνωμένη στο Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας. Μετά από αυτό το βαρύ περιστατικό, η Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας τέθηκε σε αιμοδοτική καραντίνα.
Σημειώνεται ότι μέχρι στιγμής και σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ -μέσα στο 2023- δυο ασθενείς έχουν χάσει της ζωή τους στη χώρα μας. Συγκεντρωτικά, πάνω από 1.400 άτομα έχουν μολυνθεί στις περιοχές της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας, όπου παρουσιάζεται και το μεγαλύτερο φορτίο του ιού.
Οι «κόκκινες» περιοχές
Όσον αφορά τις «κόκκινες» περιοχές που έχουν καταγραφεί κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, σε αυτές περιλαμβάνονται οικισμοί στις Περιφερειακές Ενότητες (ΠΕ) Λάρισας, Ημαθίας, Πέλλας, Σερρών, Καρδίτσας και Καβάλας. Έντονη, ωστόσο, χαρακτηρίζεται η κυκλοφορία του ιού του Δυτικού Νείλου σε οκτώ δήμους: Νέστου, Καρδίτσας, Μουζακίου, Παλαμά, Λαρισαίων, Βέροιας, Πέλλας και Ηράκλειας.
Η απότομη αύξηση των κρουσμάτων ξεκίνησε από την περασμένη Τρίτη με τα κρούσματα να υπερδιπλασιάζονται και με την τελευταία εβδομάδα να καταμετρά οκτώ συνολικά σε σχέση με τα τρία κρούσματα της προηγούμενης εβδομάδας. Η κινητοποίηση των υγειονομικών Αρχών της χώρας ήταν άμεση και από το Σάββατο 29 Ιουλίου ενεργοποιήθηκε το πρωτόκολλο θέτοντας Λάρισα και Ημαθία σε καραντίνα. Την ίδια ώρα, ενημερώθηκαν τα νοσοκομεία της Αθήνας, της Θεσσαλίας αλλά και της Θεσσαλονίκης που είχαν πάρει αίμα από το Τμήμα Αιμοδοσίας του ΓΝ Λάρισας προκειμένου να προχωρήσουν σε ελέγχους των μονάδων τους.
Συνολικά, τα κρούσματα της λοίμωξης υπερδιπλασιάστηκαν, καθώς από την περασμένη Τρίτη μέχρι και σήμερα καταγράφηκαν οκτώ νέα κρούσματα έναντι των τριών που είχαν αναφερθεί την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα, αυξάνοντας τις περιπτώσεις της λοίμωξης σε 11. Από αυτά, τα δέκα ήταν πιο σοβαρά, αφού παρουσίασαν εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα, οξεία χαλαρή παράλυση).
Παράλληλα, ο ECDC στις αρχές του καλοκαιριού είχε κρούσει «καμπανάκι» κινδύνου για το κουνούπι «τίγρης» και το Αιγυπτιακό κουνούπι. Ο οργανισμός επισημαίνει στην ανακοίνωσή του ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος στην Ευρώπη για εξάπλωση ασθενειών που μεταδίδονται από τα συγκεκριμένα κουνούπια, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Έξαρση μέσα στον Αύγουστο
«Είναι αναμενόμενο αυτή την περίοδο να υπάρχει αυξημένη κυκλοφορία. Από την εμπειρία μας από τα προηγούμενα χρόνια αναμένουμε την κορύφωση να συμβαίνει περίπου στα μέσα Αυγούστου» ανέφερε στην ΕΡΤ ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ για τον ιό του Δυτικού Νείλου.
Ακόμα ανέφερε ότι τα πιο ευπαθή άτομα είναι τα ανοσοκατασταλμένα, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και τα άτομα με χρόνια νοσήματα.
Επιπλέον, ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ τόνισε ότι «δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανησυχία, αλλά έχει σημασία να λαμβάνουμε τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα, όπως να χρησιμοποιούμε εντομοαπωθητικά, να χρησιμοποιούμε κατάλληλες σίτες προστασίας.
Αν έχουμε κήπους, να προσέχουμε ώστε να μην υπάρχουν στάσιμα ύδατα και να χρησιμοποιούμε, σε τυχόν αποχετεύσεις που μπορεί να υπάρχουν τέτοιου είδους καταστάσεις, ειδικές σίτες έτσι ώστε να αποφεύγεται η κυκλοφορία των κουνουπιών, των διαβιβαστών που μπορεί να προκαλέσουν διασπορά του νοσήματος.
Γενικά για τον γενικό πληθυσμό δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανησυχία, αρκεί να έχουμε στο μυαλό μας τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Παρασκευής.
Σχετικά με τα συμπτώματα, ο κ. Παρασκευής ανέφερε ότι σε ένα μικρό ποσοστό περίπου 20%, θα εμφανιστούν ήπια συμπτώματα όπως πυρετός, κόπωση, διάρροιες.
«Δεν είναι δεδομένο ότι θα εμφανιστούν όλα τα συμπτώματα αλλά κάποια από αυτά. Αν τυχόν εμφανιστούν κάποια συμπτώματα, μπορούμε να αναζητήσουμε ιατρική βοήθεια, συμβουλή από τον οικογενειακό γιατρό», κατέληξε ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ.
Συμβουλές για να αποφύγουμε τα κουνούπια
Για κάποιους τα κουνούπια είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του καλοκαιριού. Η αλήθεια είναι πως η επιστήμη δεν έχει καταφέρει να βρει έναν συγκεκριμένο λόγο για τον οποίο κάποιους ανθρώπους τους τσιμπάνε συχνότερα από άλλους, και είναι γεγονός πως η μελέτη αυτού του ζητήματος είναι αρκετά περίπλοκη.
Οι ειδικοί έχουν καταφέρει να εντοπίσουν δύο κατηγορίες παραγόντων που μας κάνουν πιο ελκυστικούς στα κουνούπια: βιολογικούς παράγοντες, για τους οποίους δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα και συνήθειες τις οποίες μπορούμε να αλλάξουμε.
Η κ. Ελένη Πατσουλά, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας – παρασιτολόγος-εντομολόγος μίλησε για τα ενοχλητικά για πολλούς έντομα.
«Για να τα αντιμετωπίσουμε και να τα διαχειριστούμε πρέπει να έχουμε διαμορφώσει το περιβάλλον μας, να μην έχουμε εστίες που βοηθούν την ανάπτυξή τους, δηλαδή νερό. Το σε πόσες μέρες θα μεγαλώσει ένα κουνούπι εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Αν είναι χαμηλή ή πάρα πολύ υψηλή τότε μεγαλώνει, αν είναι η θερμοκρασία στους 30-35 βαθμούς, μπορεί να αναπτυχθεί και σε μια βδομάδα. Τα ελκύει η μυρωδιά συν το διοξείδιο του άνθρακα», συμπλήρωσε η κ. Πατσουλά.
Πώς να προφυλαχτείτε
Μπορείτε να προστατεύεστε από τα τσιμπήματα των κουνουπιών, κυρίως από το σούρουπο έως το πρωί και να περιορίζετε τα σημεία που αφήνουν τα αυγά τους, στους ιδιόκτητους χώρους σας:
- Φοράτε μακριά μανίκια και παντελόνια, ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα.
- Χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά σώματος (εγκεκριμένα στη χώρα*), στο ακάλυπτο δέρμα και επάνω από τα ρούχα, με μία από τις παρακάτω δραστικές ουσίες:
– DEET (N,N – διεθυλοτολουαμίδη), ή
– Iκαριδίνη (icaridin), ή
– IR3535, ή
– Citriodiol Eucalyptus citriodora oil, hydrated, cyclized (ec oil (h/c)). Ακολουθείτε αυστηρά τις οδηγίες χρήσης.
- Kάνετε συχνά λουτρά καθαριότητας.
- Τοποθετείστε και χρησιμοποιείτε σήτες σε παράθυρα, πόρτες, μπαλκονόπορτες.
- Χρησιμοποιείτε κουνουπιέρα (και σε κούνιες και καρότσια βρεφών).
- Χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα/ εντομοαπωθητικά χώρου (εγκεκριμένα στη χώρα*), π.χ. ταμπλέτες ή υγρά (στην πρίζα), «φιδάκια», αεροζόλ κλπ. Ακολουθείτε πάντα αυστηρά τις οδηγίες χρήσης.
- Χρησιμοποιείτε ανεμιστήρες ή κλιματιστικά.
- Ποτίζετε -κατά προτίμηση- τις πρωινές ώρες.
- Κουρεύετε τακτικά το γρασίδι, τους θάμνους και τις φυλλωσιές.
- Μην αφήνετε στάσιμα νερά πουθενά, μέσα και έξω από το σπίτι σας, στα μπαλκόνια, στην αυλή, στο χωράφι σας. Τα κουνούπια αφήνουν τα αυγά τους σε
στάσιμα νερά (ακόμα και σε μικρές συλλογές νερού):
– Τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα αδειάζετε/ ανανεώνετε το νερό ή αναποδογυρίστε ή καλύψτε όλα τα αντικείμενα που μαζεύουν νερό, πχ: βαρέλια, κουβάδες, κάδους, λεκάνες, βάζα, πιατάκια γλαστρών, ελαστικά αυτοκινήτων, καρότσια, βάρκες, στέρνες, ποτίστρες ζώων, διακοσμητικές λιμνούλες, πηγάδια, δεξαμενές.
– Απομακρύνετε τα στάσιμα νερά από εγκαταλελειμμένες πισίνες και σιντριβάνια, δεξαμενές, υπόγεια, θεμέλια οικοδομών.
– Καθαρίστε τις υδρορροές, τα φρεάτια και τα λούκια από φύλλα και σκουπίδια.
– Καλύψτε με σήτα τους αγωγούς εξαερισμού των βόθρων
Κρίσιμες ερωτήσεις – απαντήσεις από τον ΕΟΔΥ
Τι είναι ο ιός του Δυτικού Νείλου;
Είναι ένας ιός που μεταδίδεται κυρίως με τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού και μπορεί να προκαλέσει νόσο στον άνθρωπο και σε ορισμένα ζώα (π.χ. άλογα). Ονομάσθηκε έτσι γιατί αναγνωρίσθηκε πρώτη φορά στην επαρχία του Δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα, το 1937.
Πώς μεταδίδεται ο ιός του Δυτικού Νείλου στον άνθρωπο;
Ο ιός μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη), που αποτελούν τη
βασική δεξαμενή του ιού στη φύση. Τα μολυσμένα κουνούπια μεταδίδουν στη συνέχεια τον ιό σε ανθρώπους και σε άλλα ζώα, με το τσίμπημά τους.
Οι άνθρωποι -όπως και άλλα θηλαστικά (π.χ. άλογα)- που έχουν μολυνθεί θεωρείται ότι δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια (δεν μολύνουν κουνούπια).
Επίσης, έχουν αναφερθεί λίγες περιπτώσεις που ο ιός μεταδόθηκε μέσω μετάγγισης αίματος ή μεταμόσχευσης οργάνων, και σπανιότατες περιπτώσεις μετάδοσης από τη μητέρα στο έμβρυο ή με το μητρικό γάλα.
Ο ιός δεν μεταδίδεται άμεσα από έναν μολυσμένο άνθρωπο σε έναν άλλο μέσω της συνήθους κοινωνικής επαφής (π.χ. άγγιγμα, φιλί), ούτε μέσω σεξουαλικής ή άλλης επαφής. Δεν μεταδίδεται επίσης από την απλή επαφή με ζώα ή πουλιά.
Πώς έρχεται ο ιός σε μία περιοχή;
Ο ιός έρχεται σε μία περιοχή με μολυσμένα άγρια μεταναστευτικά πτηνά. Στη συνέχεια μεταδίδεται στα κουνούπια της περιοχής και σε τοπικούς πληθυσμούς -κυρίως άγριων- πτηνών.
Ποια κουνούπια μεταδίδουν τον ιό του Δυτικού Νείλου;
Αν και μπορεί να μολυνθούν από τον ιό πολλά είδη κουνουπιών, τα «κοινά»κουνούπια (γένους Culex) φαίνεται να είναι τα πιο σημαντικά για τη μετάδοση του ιού σε ανθρώπους. Τα κουνούπια αυτά υπάρχουν παντού, μέσα στο σπίτι μας και έξω, σε αστικό και αγροτικό περιβάλλον και τσιμπούν κυρίως βραδινές ώρες (από αργά το απόγευμα έως το πρωί).
Κινδυνεύω να κολλήσω ιό του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα;
Κρούσματα της λοίμωξης εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως και στη νότια, κεντρική, ανατολική και δυτική Ευρώπη, σε ετήσια βάση. Από το 2010
και μετά, εμφανίζονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο στην Ελλάδα, κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Ως εκ τούτου, θεωρείται ότι ο ιός έχει «εγκατασταθεί» στη χώρα μας και αναμένεται η κυκλοφορία του και η εμφάνιση περιστατικών σε κάθε περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών.
Ποια είναι τα συμπτώματα όσων μολύνονται από τον ιό του Δυτικού Νείλου;
- Τα περισσότερα άτομα (το 80%) δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα.
- Το 20% των ατόμων παρουσιάζουν (σχετικά) ήπια νόσο, με πυρετό, γενικευμένη αδυναμία, πονοκέφαλο, πόνους στο σώμα, ή και εξάνθημα, ναυτία, εμετούς, διάρροιες, έντονη ανορεξία, κοιλιακό πόνο, λεμφαδενοπάθεια. Η νόσος αυτή συνήθως διαρκεί λιγότερο από μία εβδομάδα, αν και ορισμένες φορές παραμένουν κάποια συμπτώματα (π.χ. αίσθημα αδυναμίας) για εβδομάδες ή μήνες.
- Πολύ λίγα άτομα (λιγότερα από 1%) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή παράλυση), με πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία αυχένα, διαταραχές επιπέδου συνείδησης (λήθαργο, νοητική σύγχυση, αποπροσανατολισμό, κώμα), παραλύσεις, σπασμοί, τρέμουλο, προβλήματα στην όραση. Στη σοβαρή νόσο, η ανάρρωση μπορεί να πάρει αρκετές εβδομάδες ή μήνες, ενώ μπορεί να υπάρχουν μόνιμες νευρολογικές βλάβες ή και -σε μικρό ποσοστό- θανατηφόρος κατάληξη. Οι τοπικές δερματικές αντιδράσεις στο σημείο τσιμπήματος του κουνουπιού δεν σημαίνουν ότι το κουνούπι ήταν μολυσμένο από τον ιό.
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα;
Μετά το τσίμπημα του μολυσμένου κουνουπιού μεσολαβούν συνήθως 2 έως 14 ημέρες μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά;
Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.
Υπάρχει θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου;
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Τα πιο σοβαρά περιστατικά χρειάζεται να νοσηλευθούν και να λάβουν υποστηρικτική θεραπεία (π.χ. χορήγηση υγρών), ενώ τα πολύ σοβαρά περιστατικά μπορεί να χρειασθούν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Πώς μπορώ να ενημερώνομαι για τις περιοχές όπου εμφανίσθηκανκρούσματα;
Καθόλη την περίοδο μετάδοσης, κάθε εβδομάδα δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας έκθεση με τα τρέχοντα επιδημιολογικά
δεδομένα (με τον αριθμό των κρουσμάτων σε επίπεδο Δήμου). Επίσης, δημοσιεύονται οι «επηρεαζόμενες» περιοχές όπου εμφανίσθηκαν κρούσματα
και στις οποίες λαμβάνονται μέτρα για την ασφάλεια του αίματος από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας.
