Οσο κι αν προσπαθούμε να το αποφύγουμε, να το τρενάρουμε ή απλώς να μην το σκεφτόμαστε, οι άνθρωποι μεγαλώνουμε και γερνάμε. Τι κι αν επενδύουμε διαρκώς σε έρευνες και μελέτες για την ανακάλυψη μιας επαναστατικής φόρμουλας που θα αποτρέπει το μέχρι τώρα αναπόφευκτο, τι κι αν καθημερινά εφαρμόζουμε διάφορα «τρικ» που δυνιτικά θα μας κάνουν να φαινόμαστε νεότεροι απ’ όσο είμαστε, η αλήθεια είναι πως ο χρόνος είναι αμείλικτος κι η γήρανση αναπόδραστη.
Ή μήπως όχι; Μια Αμερικανίδα δερματολόγος που ειδικεύεται σε θέματα γήρανσης, η Δρ. Fayne Frey, στο πρόσφατο βιβλίο της «The Skincare Hoax» ισχυρίζεται ότι, ενώ ορισμένα σημάδια γήρανσης, δηλαδή οι λεπτές γραμμές, συμβαίνουν φυσικά με την πάροδο του χρόνου, το 80% των αλλαγών στο δέρμα που συνδέουμε με την ηλικία στην πραγματικότητα προκαλούνται από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.
Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να προστατευτούμε από τις υπεριώδεις ακτίνες και να προστατεύσουμε το δέρμα μας από τα σημάδια γήρανσης; Η απάντηση είναι το αντηλιακό. Η ικανότητα του αντηλιακού να αποτρέπει τα εγκαύματα από τον ήλιο και να προλαμβάνει τον καρκίνο του δέρματος είναι γνωστή, αλλά πολλοί δερματολόγοι λένε ότι είναι επίσης το καλύτερο προϊόν φροντίδας του δέρματος για την αναχαίτιση των σημαδιών γήρανσης.
Φωτ.: Unsplash/ Apostolos Vamvouras
Πώς οι ακτίνες UV βλάπτουν το δέρμα
Υπάρχουν δύο κατηγορίες υπεριώδους ακτινοβολίας, οι λεγόμενες Α και Β. Οι ακτίνες UVB έχουν μικρότερο μήκος κύματος και επηρεάζουν κυρίως το ανώτερο στρώμα του δέρματος. Οι ακτίνες UVA είναι μεγαλύτερες σε μήκος και μπορούν να διεισδύσουν βαθύτερα στο δέρμα. Η πολυετής έκθεση στις ακτίνες UVA και UVB προκαλεί βλάβες στα κύτταρα της ανώτερης στιβάδας του δέρματος, που ονομάζονται κερατινοκύτταρα. Όταν συμβαίνει αυτό, το δέρμα αρχίζει να φαίνεται κόκκινο, τραχύ και φολιδωτό σε σημεία – μια κατάσταση που ονομάζεται ακτινική κεράτωση. Η ακτινική κεράτωση προκαλείται από μεταλλάξεις του DNA που συμβαίνουν ειδικά στα κερατινοκύτταρα, τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ακτινική κεράτωση μπορεί να γίνει καρκινική.
Κάτω από τα κερατινοκύτταρα βρίσκονται τα μελανοκύτταρα – τα κύτταρα που παράγουν μελανίνη και προκαλούν το σκούρο χρώμα του δέρματος. Οι ακτίνες UVA ενεργοποιούν κυρίως αυτά τα κύτταρα, με αποτέλεσμα το μαύρισμα. Το ηλιακό έγκαυμα είναι διαφορετικό και προκαλείται από τις ακτίνες UVB που τραυματίζουν το ανώτερο στρώμα του δέρματος. Με τη μακροχρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, τα μελανοκύτταρα καταστρέφονται, με αποτέλεσμα τη μόνιμη υπερμελάγχρωση. Αυτές οι καφέ κηλίδες ονομάζονται ενίοτε ηλιακές κηλίδες, γεροντικές κηλίδες, εφηλίδες ή πανάδες.
Φωτ.: Unsplash/ Fleur Kaan
Το κολλαγόνο και η ελαστίνη, που διατηρούν το δέρμα ελαστικό και εύκαμπτο, βρίσκονται στο επόμενο στρώμα προς τα κάτω. Οι ακτίνες UVA προκαλούν τη διάσπαση αυτών των πρωτεϊνών, προκαλώντας ρυτίδες αφού το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του, καθώς επίσης και λέπτυνση των ιστών του δέρματος, καθιστώντας τα αιμοφόρα αγγεία πιο ορατά.
Δεν υπάρχει ουσιαστικός τρόπος να ενισχύσουμε το κολλαγόνο και την ελαστίνη. Οι ινοβλάστες όμως, τα κύτταρα που παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην παραγωγή του κολλαγόνου, της ελαστίνης αλλά και του υαλουρονικού οξέος, συνεχίζουν να παράγουν τις πρωτεΐνες αυτές καθώς γερνάμε, αν και η παραγωγή τους επιβραδύνεται. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι δερματολόγοι υποστηρίζουν ότι ενδεχομένως και να μπορούν να αντιστραφούν ορισμένα σημάδια γήρανσης.
Εάν η χρήση αντηλιακού ξεκινήσει από μικρή ηλικία – όταν ακόμα οι ινοβλάστες είναι αρκετά νέοι ή αρκετά υγιείς ώστε να μπορούν να παράγουν περισσότερο κολλαγόνο – και συνεχιστεί με αρκετή συνέπεια, η εμφάνιση των ρυτίδων μπορεί να αναχαιτιστεί σε σημαντικό βαθμό με την πάροδο του χρόνου. Το κλειδί είναι να βεβαιωθούμε ότι τα επίπεδα κολλαγόνου δεν εξαντλούνται από την έκθεση στον ήλιο και ότι τα κύτταρα συνεχίζουν να εργάζονται για την αναπλήρωση της πρωτεΐνης. Υπάρχουν σίγουρα μελέτες που δείχνουν ότι τα αντηλιακά όταν αυτά χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση μειώνουν τη φθορά του δέρματος. Το αν αντιστρέφουν ή όχι τη γήρανση του δέρματος, αυτό είναι λίγο δύσκολο να το ισχυριστούμε.
Φωτ.: Unsplash
Πώς το αντηλιακό προλαμβάνει τα σημάδια γήρανσης
Το αντηλιακό αποτρέπει τη φθορά εμποδίζοντας τις υπεριώδεις ακτίνες να φτάσουν και να διεισδύσουν στο δέρμα. Υπάρχουν δύο τύποι αντηλιακών συστατικών: τα μεταλλικά και τα χημικά. Τα μεταλλικά συστατικά, δηλαδή το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου, δρουν ως φυσικό φίλτρο, αντανακλώντας την υπεριώδη ακτινοβολία από το δέρμα. Τα μάτια μας μπορούν να ανιχνεύσουν αυτή την αντανάκλαση του φωτός, γι’ αυτό και αυτά τα αντηλιακά φαίνονται να αφήνουν μια λευκή στρώση. Τα χημικά συστατικά – όπως η αβοβενζόνη, η οξυβενζόνη και η ομοσαλάτη – απορροφούν τις υπεριώδεις ακτίνες. Και οι δύο τύποι αντηλιακών μπορούν να εξασθενήσουν ή να απομακρυνθούν από το δέρμα με την εφίδρωση ή εάν έρθουν σε επαφή με νερό για παράδειγμα, γι’ αυτό είναι σημαντικό να επαναλαμβάνουμε την εφαρμογή κάθε δύο ώρες ή και πιο συχνά κατά την παραμονή μας στην παραλία, για παράδειγμα.
Σε γενικές γραμμές, τα αντηλιακά είναι πιο αποτελεσματικά όσον αφορά την αναχαίτιση των βραχύτερων ακτίνων UVB από ό,τι των ακτίνων UVA. Ο δείκτης αντηλιακής προστασίας ή SPF, αναφέρεται μόνο στο πόσο καλά το αντηλιακό αποτρέπει το ηλιακό έγκαυμα, δηλαδή πόσο καλά εμποδίζει την UVB. Τα συστατικά που αποδεδειγμένα εμποδίζουν την UVA είναι λίγα και συγκεκριμένα η αβοβενζόνη, η οξυβενζόνη, το οξείδιο του ψευδαργύρου και, σε μικρότερο βαθμό, το διοξείδιο του τιτανίου. Για να βεβαιωθούμε ότι ένα αντηλιακό παρέχει προστασία UVA, αναζητούμε ένα με αυτά τα συστατικά ή ότι φέρει την ένδειξη «ευρέως φάσματος».
Επομένως, όταν πρόκειται για την επιλογή του καλύτερου αντηλιακού για την πρόληψη των σημαδιών γήρανσης, οι δερματολόγοι συνιστούν αντηλιακά ευρέως φάσματος και SPF 50 ή υψηλότερου, ενώ τονίζουν ότι το σημαντικότερο είναι να μπαίνει πραγματικά στο δέρμα κάθε πρωί.
