Μισός αιώνας συμπληρώνεται σήμερα από τον θάνατο του Μπρους Λι, θρύλου των πολεμικών τεχνών και του κινηματογράφου, που έφυγε απρόσμενα από τη ζωή, σε ηλικία 32 ετών, στις 20 Ιουλίου 1973.

Η λέξη θρύλος μόνο υπερβολική δεν είναι, καθώς ο Μπρους Λι ήταν πολλά περισσότερα από απλώς ένας ταλαντούχος μαχητής πολεμικών τεχνών που πλάκωνε κινηματογραφικούς κακούς στο ξύλο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.1.2000, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι δύο παρανοήσεις

Όπως γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 9ης Ιανουαρίου 2000, ο Μπρους Λι «ήταν, πάνω απ’ όλα, ένας σκεπτόμενος άνθρωπος που δεν έπαψε σε όλη του τη ζωή να επιδιώκει την “αποκάλυψη της πραγματικής φύσης της ανθρώπινης ψυχής”.

»Η ενδεχομένως διαδεδομένη άποψη ότι ο Μπρους Λι ήταν κάποιος που έπαιζε σε ταινίες καράτε εμπεριέχει δύο βασικά λάθη. Κατ’ αρχήν, ο Λι ποτέ του δεν έκανε καράτε ­ μάλιστα το αντιπαθούσε – και είχε αναπτύξει ένα νέο είδος πολεμικής τέχνης. Κατά δεύτερον, ήταν ένας πολυδιάστατος και σκεπτόμενος άνθρωπος.

»Ηταν αθλητής, σπουδαστής φιλοσοφίας, ηθοποιός, σύζυγος και πατέρας. Αφιερώθηκε στις πολεμικές τέχνες ψυχή τε και σώματι και κατάφερε να τις καθιερώσει στη μεγάλη οθόνη. Θέλησε να διεισδύσει στην ουσία της τέχνης του, να τη διδάξει σωστά και να την προβάλει στον κινηματογράφο.

»Τελικά, αν άφησε έργο πίσω του, στα 32 χρόνια της ζωής του, αυτό ήταν το ότι έκανε παγκοσμίως εμπορικές μερικές κινεζικές ταινίες δράσης δημιουργώντας ένα δικό του μοναδικό στυλ, το Jeet Kune Do, πάντρεμα περισσοτέρων από δύο τεχνικών.

»Στην πορεία αυτή ήρθε αντιμέτωπος με τον υπόκοσμο του Χονγκ Κονγκ και πέτυχε μερικά δραστικά χτυπήματα ενάντια στα ταμπού τόσο της κινεζικής κινηματογραφικής βιομηχανίας όσο και της ίδιας της πολεμικής τέχνης».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.1.2000, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

ΗΠΑ – Χονγκ Κονγκ – ΗΠΑ

Ο Μπρους Λι ακολούθησε μια ιδιότυπη διαδρομή μεταξύ ΗΠΑ και Χονγκ Κονγκ.

«Γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο στις 27 Νοεμβρίου 1940 και τρεις μήνες αργότερα μετακόμισε με την οικογένειά του στο Χονγκ Κονγκ. Ο πατέρας του ήταν διάσημος τραγουδιστής στην κινεζική όπερα. Σε ηλικία έξι ετών [ο Μπρους Λι] έκανε το ντεμπούτο του στη μεγάλη οθόνη, σε μια κινεζικής παραγωγής ταινία. Ακολούθησαν πολλοί τέτοιοι ρόλοι σε μελοδραματικές συνήθως ταινίες που καθιέρωσαν τον μικρό Μπρους Λι (…).

»Επί οκτώ χρόνια εμυείτο στα μυστικά των πολεμικών τεχνών της Ανατολής. Διδάχθηκε την αρχαιότερη εξ αυτών, το κουνγκ-φου, που βασίζεται στη φιλοσοφία του ταοϊσμού και του ζεν».

Άγαλμα του Μπρους Λι στο Χονγκ Κονγκ

Oι μάχες στους δρόμους και το εισιτήριο χωρίς επιστροφή

Ο θρύλος…του θρύλου λέει πως ο Μπρους Λι στράφηκε προς το κουνγκ φου, όταν σε ηλικία 13 ετών ξυλοκοπήθηκε από τα μέλη μιας συμμορίας των δρόμων. «Παράλληλα κάνει μαθήματα χορού και μάλιστα την πρώτη διάκριση την έχει σε αυτόν τον τομέα κερδίζοντας τον σημαντικότερο χορευτικό διαγωνισμό του Χονγκ Κονγκ.

»Αμέσως μετά αρχίζει να λαμβάνει μέρος σε αγώνες μποξ και καράτε εντυπωσιάζοντας τους πάντες με τις ικανότητές του. Περνάει προβληματική εφηβεία γυρνώντας στους δρόμους και καβγαδίζοντας συνεχώς προσελκύοντας έτσι την προσοχή της αστυνομίας στο άτομό του.

»Οταν τα πράγματα αγριεύουν για τον νεαρό Μπρους οι γονείς του τού βγάζουν ένα εισιτήριο άνευ επιστροφής για τις ΗΠΑ, του δίνουν 115 δολάρια και τον φυγαδεύουν για να μη συλληφθεί. Ο Μπρους φτάνει στις ΗΠΑ 19 ετών και παρακολουθεί μαθήματα φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο ενώ παράλληλα κάνει διάφορες δουλειές για να εξοικονομήσει χρήματα.

»Ταυτόχρονα αρχίζει να παραδίδει μαθήματα πολεμικών τεχνών σε αυλές, πάρκα και κάθε διαθέσιμο χώρο. Στο πανεπιστήμιο γνωρίζει τη μετέπειτα σύζυγό του Λίντα. Ο ίδιος ο Μπρους Λι είχε σχολιάσει την απόφασή του να σπουδάσει φιλοσοφία λέγοντας:

“Κάθε πράξη πρέπει να έχει το γιατί και το πώς που την αιτιολογεί. Μια ολοκληρωμένη και επαρκής θεωρία θα πρέπει πάντα να στηρίζει και να συνοδεύει τις κινεζικές πολεμικές τέχνες”.

»Δεν έπαψε ποτέ να εξασκείται στο κουνγκ-φου. Τον απασχολούσε πολύ το αν οι σύγχρονες εκδοχές των αρχαίων κινεζικών πολεμικών τεχνών εκπλήρωναν τις αρχικές προθέσεις των ιδρυτών τους. Γι’ αυτό μελετούσε την ιστορία της τέχνης του και προσπαθούσε να προσεγγίσει την ουσία της διανοητικά».

Ο κομμωτής και η χρυσή καριέρα στο Χόλιγουντ

«Ο Μπρους και η Λίντα παντρεύτηκαν ένα απόγευμα του 1964 στο ξωκλήσι του πανεπιστημίου. Λίγο καιρό αργότερα τον κάλεσαν να λάβει μέρος σε μια επίδειξη κουνγκ-φου στην Καλιφόρνια και εκεί συνέβη κάτι που άλλαξε τη ζωή του.

»Την επίδειξη έτυχε να παρακολουθεί ένας διάσημος κομμωτής του Χόλιγουντ και μεγάλος οπαδός των πολεμικών τεχνών. Εκείνος μεταφέρει ενθουσιασμένος τα νέα για κάποιον νεαρό εν ονόματι Μπρους Λι, με μοναδικό στυλ και εμφάνιση, σε έναν καλό πελάτη του που επαγγέλλετο παραγωγός ταινιών. Το αποτέλεσμα είναι ένα πενταετές συμβόλαιο για την τηλεόραση και το ζεύγος Λι μετακομίζει στο Χόλιγουντ».

Ο Μπρους Λι ακολουθεί μια λαμπρή καριέρα στην αμερικανική τηλεόραση και τον κινηματογράφο, γίνεται παγκόσμιος σταρ όμως πεθαίνει αιφνίδια στις 20 Ιουλίου 1973.

Από τι πέθανε

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 9ης Ιανουαρίου 2000 γράφει για τον θάνατο του Μπρους Λι:

«Πέθανε ξαφνικά το 1974 αφήνοντας ημιτελή την τελευταία του ταινία, η οποία έφερε τον ειρωνικό τίτλο “Θανάσιμο παιχνίδι” (The Game of Death). Η μυθολογία γύρω από τον θάνατο του Μπρους Λι οργιάζει ακόμη και σήμερα, παρ’ όλο που η επίσημη εκδοχή εξακολουθεί να είναι “διόγκωση εγκεφάλου αδιευκρίνιστης αιτίας”.

»Οι στενές και ενίοτε συγκρουόμενες σχέσεις του με την κινεζική μαφία κάνουν τους περισσότερους οπαδούς και φίλους του να μιλούν για δολοφονία. Αυτό το σενάριο ωστόσο δεν αφορά απλά ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών αλλά τη διακύβευση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων στα πλοκάμια του κινεζικού παρακράτους».

Ως πιθανότερη αιτία θανάτου είχε θεωρηθεί η πρόκληση εγκεφαλικου οιδήματος ύστερα από παρενέργεια του παυσίπουνου Equagesic, που είχε πάρει λίγο πριν καταλήξει. Όμως τον Νοέμβριο του 2022, μια νέα μελέτη έφερε κανούργια στοιχεία.

Όπως έγραψε στις 18 Νοεμβρίου 2022 η ιστοσελίδα της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ»:

«Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, ο Μπρους Λι ίσως τελικά πέθανε από υπερβολική κατανάλωση νερού. Η ομάδα πίσω από τη νέα μελέτη γύρω από τα αίτια θανάτου του επανεξέτασε τα στοιχεία.

»Πιστεύεται πλέον ότι ο θάνατος του Μπρους Λι οφείλεται στην αδυναμία των νεφρών του να επεξεργαστούν το υπερβολικό νερό, κάτι που τελικά οδήγησε στον θάνατό του. “Βάσει ανάλυσης στοιχείων, τα οποία ήταν δημόσια διαθέσιμα, εκτιμούμε ότι η αιτία θανάτου του ήταν το εγκεφαλικό οίδημα λόγω υπονατριαιμίας”, έγραψαν οι ερευνητές στη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Clinical Kidney Journal.

»Την ημέρα θανάτου του, ο Μπρους Λι, σύμφωνα με πληροφορίες, ένιωσε να ζαλίζεται και να έχει πονοκέφαλο αφού το απόγευμα κάπνισε κάνναβη και ήπιε νερό. Αργότερα πήρε το παυσίπονο Equagesic και δύο ώρες αργότερα βρέθηκε να μην έχει τις αισθήσεις του.

“Υποθέτουμε ότι ο Μπρους Λι πέθανε από μια συγκεκριμένη μορφή νεφρικής δυσλειτουργίας”, σημειώνεται στη νέα έρευνα».