Το «μέτωπο» μετά τον ΣΥΡΙΖΑ

Γράφει ο Περικλής Δημητρολόπουλος

Θα μπορούσε να αναλύσει κανείς το φαινόμενο με τη βοήθεια της Φυσικής. Του τρίτου νόμου του Νεύτωνα που είναι απόρροια της «αρχής διατήρησης της ορμής» και λέει πως «σε κάθε δράση μιας δύναμης αναπτύσσεται μια αντίθετη δύναμη αντίδρασης».

Δεν είναι μια μηλιά που ενισχύει την υπόθεση. Είναι τα πολιτικά συμφραζόμενα της εποχής. Το κύμα του λαϊκισμού που γέννησε η κρίση του 2008 ήταν αρκούντως ορμητικό για να μη διατηρηθεί στον χρόνο, το δημοψήφισμα του 2015 ήταν το επιστέγασμα της δράσης εκείνων που το καβάλησαν. Πολιτικά, αλλά και πολύ φυσικά, η δύναμη της αντίδρασης που αναπτύχθηκε απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ συγκροτήθηκε ως «αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο». Αλλά και ως δύναμη αντίδρασης λοιδορήθηκε.

Σαν να μην υπήρχε άλλος τρόπος να απομειωθεί η ισχύς της, η αντίδραση υποδείχθηκε ως «μέτωπο της λογικής» και τα ενεργά της στοιχεία ως «μενουμευρώπηδες». Στο ίδιο πνεύμα, αυτός ο λαϊκιστικής κοπής σνομπισμός κατασκεύασε ένα σύμβολο για το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο.

Ηταν ένα ποτήρι Απερολ που κρατούσε ένας διαδηλωτής στη μεγάλη διαδήλωση του 2015 υπέρ της παραμονής στην Ευρώπη. Το «μεγαλοαστικό» Απερολ ήταν ό,τι πρέπει για ένα κύμα που, μεθυσμένο από το «Οχι», χόρευε συρτάκι. Στο κύμα θα έμενε η μέθη, στους άλλους η ρετσινιά του Απερολ.

Αν τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά, δεν είναι επειδή το κύμα του λαϊκισμού πνίγηκε σε ένα ποτήρι Απερολ. Για να ηττηθεί ο λαϊκισμός χρειάστηκε να υπογράψει ένα ολόκληρο μνημόνιο. Καθώς όμως συμπληρώνονται οκτώ χρόνια από τότε και ενώ έχουν μεσολαβήσει μια στρατηγική ήττα και μια εκκωφαντική παραίτηση, τίθεται ένα ερώτημα ως προς τον λόγο ύπαρξης του μετώπου. Εντελώς νευτόνεια, θα μπορούσε να πει κανείς πως ο λαϊκισμός είναι πια ένα φυσικό φαινόμενο. Κάποια στιγμή θα δράσει και κάποιος θα αντιδράσει – ίσως και με ένα ποτήρι Απερολ στο χέρι.

***

Κι όμως είναι ακόμα εδώ

Γράφει η Κατερίνα Παναγοπούλου

5 Ιουλίου 2015, Μέγαρο Μαξίμου. Στη μεγάλη αίθουσα των συσκέψεων είναι μαζεμένοι υπουργοί, κάποια τρολ που είχαν γίνει κρατικά στελέχη και συνεργάτες. Κοιτούν στην τηλεόραση τις ανακοινώσεις για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος: «Σύμφωνα με το exit poll το αποτέλεσμα υπέρ του ΟΧΙ θα ξεπεράσει το 61%». Αρχίζουν να πανηγυρίζουν ξέφρενα, ο Φλαμπουράρης αγκαλιάζεται με τον Βαρουφάκη, δίπλα τους η Ελενα Κουντουρά των ΑΝΕΛ ξεκαρδίζεται στα γέλια. Ο Αλέξης Τσίπρας με τον Νίκο Παππά βγαίνουν χαρούμενοι από το γραφείο του πρώτου.

Είναι οι σκηνές που κατέγραψε στο ντοκιμαντέρ του «This is a coup» ο Πολ Μέισον. Στη συνέχεια η κάμερα βγαίνει στο Σύνταγμα, όπου έχουν στηθεί χοροί και πανηγύρια. Κάπου μακριά, η μειοψηφία του 38,6% παρακολουθούσε τις σκηνές με φόβο, προσπαθώντας να φανταστεί τι θα ακολουθούσε. Ηταν η στιγμή που το «μέτωπο της λογικής», οι «Μένουμε Ευρώπη», οι «Παραιτηθείτε», το «αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο», «το ακραίο Κέντρο», αυτό το 38,6% στο οποίο αποδόθηκαν τόσοι τίτλοι, προσφωνήσεις και χαρακτηρισμοί, γύρισε την κλεψύδρα. Στα επόμενα χρόνια θα κατάφερνε να γίνει πλειοψηφικό και να πετύχει μία νίκη σαρωτική. Μα βασικά στρατηγική. Πολλοί λένε πως το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο ολοκλήρωσε τον ιστορικό του κύκλο με την εκλογική καθίζηση του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι όμως έτσι;

Στην πραγματικότητα το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο άρχισε να συγκροτείται από τα πρώτα ταραγμένα χρόνια των μνημονίων. Οταν διαδηλωτές τα έσπαγαν μια φορά τη βδομάδα, δολοφόνοι έκαιγαν εργαζόμενους της Μαρφίν, Αγανακτισμένοι πυρπολούσαν το Αττικόν και κάποιοι έκαναν λόγο για «δίκαιη οργή» και δικαιολογημένη βία. Το κίνημα πήρε πολλές μορφές. Αλλοτε συγκεντρωνόταν στο Σύνταγμα για να υπερασπιστεί την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, άλλοτε παρατηρούσε από το σπίτι με τρόμο την ώσμωση της πάνω και της κάτω πλατείας που ζητούσε να καεί το μπουρ@@λο η Βουλή και άλλοτε έδινε μάχες στα social media απέναντι σε πληρωμένα τρολ που εκτόξευαν κατάρες και εύχονταν ψόφους.

Το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο δεν ήταν εναντίον ενός κόμματος. Αλλά εναντίον μιας λογικής τοξικότητας, πολιτικής βίας, λαϊκισμού, ανορθολογισμού, εχθροπάθειας, αμφισβήτησης των δημοκρατικών θεσμών, στοχοποίησης και δολοφονίας χαρακτήρα κάθε φορέα αντίθετης άποψης. Ξεκίνησε ως ένα ετερόκλητο κοινωνικό σχήμα, με πολίτες που εκκινούσαν από διαφορετικές πολιτικές αφετηρίες από την Κεντροαριστερά έως τη Δεξιά και στοιχήθηκαν πίσω από τον Κυριάκο Μητσοτάκη «για να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ». Παρέμεινε ενωμένο και μετά τις εκλογές του 2019, όταν εξέλιπε η συγκολλητική ουσία «να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ», διότι παρέμειναν όλες οι αιτίες που το συγκρότησαν. Ο διχαστικός λόγος, η εχθροπάθεια, ο λαϊκισμός, η ρητορική του μίσους, το εμφυλιοπολεμικό κλίμα.

Συνεπώς, το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο παραμένει ενεργό για να υπερασπιστεί τις ίδιες αξίες απέναντι σε οποιονδήποτε ονειρεύεται αναβίωση της ταραγμένης εποχής ή  δηλώνει, όπως ο Δημήτρης Τζανακόπουλος πριν από μερικούς μήνες, πως «όσοι πρωταγωνίστησαν στο αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο είναι είτε πολιτικοί απατεώνες είτε κανονικοί απατεώνες».

Το ποιος οργάνωσε βέβαια τη μεγαλύτερη πολιτική απάτη το έχει γράψει η Ιστορία.

***

Ο «αντιδεξισμός» δεν πουλάει πια

Γράφει ο Ανδρέας Παππάς

Eφαγα χρόνια και χρόνια μετέχοντας στις προσπάθειες ανασυγκρότησης της έλλογης, ανανεωτικής, αντιδογματικής, κ.λπ. Αριστεράς/Κεντροαριστεράς. Μου έμελλε, ωστόσο, να τη δω να ανασυγκροτείται πρώτα υπό την ομπρέλα του Σημίτη (αρχηγού του ΠαΣοΚ, ας μην το ξεχνάμε αυτό) και ξανά τώρα υπό την ομπρέλα του Κυριάκου Μητσοτάκη, αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας (ούτε αυτό να το ξεχνάμε). Αν μάλιστα αληθεύει ότι όταν ο Στουρνάρας πρότεινε στον Μητσοτάκη δυο οικονομολόγους λέγοντάς του «μόνο που αυτοί είναι κεντροαριστεροί» ο Μητσοτάκης απάντησε «γιατί, εγώ τι είμαι;», το πράγμα έρχεται και κουμπώνει.

Προφανώς σε όσα προηγήθηκαν υπάρχει ο απαραίτητος «κόκκος αλατιού» (granum salis). Και κεντροαριστεροί υπάρχουν που δεν ακολουθούν τον Κυριάκο Μητσοτάκη και προς απόδειξη είναι εν πολλοίς η ικανότητα της νέας κυβέρνησης να κινηθεί σε ρότα εκσυγχρονιστική/μεταρρυθμιστική. Πάντως, δεν μπορεί να μην έχει τη σημασία του ότι δεκαπέντε (αν μετράω σωστά) μέλη της κυβέρνησης που ορκίστηκε πρόσφατα έχουν κεντροαριστερή προέλευση.

Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις και τάσεις, άλλοι κατά δήλωσή τους κεντροαριστεροί ερίζουν για τα ανδρεοπαπανδρεϊκά λάβαρα, επιμένοντας να χρησιμοποιούν σκουριασμένα συνθήματα και μπαγιάτικα εργαλεία ανάλυσης. Πόσο μακριά μπορείς να πας άραγε στις μέρες μας με κορόνες του τύπου «η δημοκρατία απειλείται», με ορολογία του τύπου «οι προοδευτικές δυνάμεις», με συνθήματα όπως «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά»;

Κάποτε ο λαϊκίστικος αντιδεξισμός έθρεψε (πολιτικά, αλλά και όχι μόνο πολιτικά ενίοτε…) τον Κουτσογιωργισμό, τον αυριανισμό, τον «συνδικαλισμό» τύπου Φωτόπουλου στη ΔΕΗ. Σήμερα, όμως; Με τους Τσιπροκαμμένους και τους Λαφαζανοβαρουφάκηδες να μας φέρνουν έναν βήμα από τον γκρεμό το 2015, εύκολα οδηγείται κανείς στο παραλλαγμένο σύνθημα «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Αριστερά».

Και αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ίσως γενετικά καταδικασμένος να αναπαράγει τον λαϊκίστικο εαυτό του, η νέα ηγετική ομάδα του ΠαΣοΚ θα είναι κρίμα να βαδίσει σε αντίστοιχα μονοπάτια. Καταλαβαίνω το άγχος αυτού του χώρου να διαφοροποιηθεί από όμορες δυνάμεις, να αποκτήσει δικό του πολιτικό στίγμα. Ομως, αυτό δεν πρόκειται να γίνει παραλληλίζοντας τον Μητσοτάκη με τον Ορμπαν! Ούτε, βέβαια, με επιχειρήματα του είδους «αν ο Μητσοτάκης πάρει μεγάλο ποσοστό, θα είναι επικίνδυνο», όταν ο πολιτικός γενάρχης σου κυβέρνησε έντεκα χρόνια με θηριώδη ποσοστά, που έφτασαν ακόμα και το 48%. Ετσι, δεν πας πολύ μακριά.

Η εποχή του μπρούτου όσο και «βολικού» αντιδεξισμού έχει παρέλθει οριστικά. Οσο γρηγορότερα το αντιληφθούν τα επίδοξα κόμματα εξουσίας, τόσο το καλύτερο για τα ίδια αλλά και για τη χώρα, που έχει ανάγκη μια σοβαρή, αξιόπιστη, μεταρρυθμιστική αντιπολίτευση. Πρέπει πλέον να έχεις κάτι να πεις και για το μέλλον αυτής της χώρας. Για την εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, της ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης, που είναι ήδη εδώ. Η ιστορία με τον αριστερό θείο σου που στη δεκαετία του ’50 ένας χωροφύλακας τού έδωσε μια σφαλιάρα δεν αρκεί πια.

Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής.