Υπάρχουν κάποια πολιτιστικά φαινόμενα που σε έχουν επηρεάσει ακόμη κι αν δεν έχεις έρθει σε άμεση επαφή μαζί τους – εσένα και κάμποσες ακόμη γενιές. Πρόκειται για αυτό που στην Αγγλόσφαιρα αποκαλούν «ποπ κουλτούρα», το εξετάζουν διεξοδικά και το αναλύουν προσεκτικά, τόσο από την αισθητική του σκοπιά, όσο και σε σχέση με τις κοινωνιολογικές του προεκτάσεις. Αυτού του είδους η σοβαρή ενασχόληση με τη δημοφιλή τέχνη μπορεί να λείπει από την Ελλάδα, τουλάχιστον δημοσιογραφικά. Αν όμως υπήρχε, μπορούμε να υποθέσουμε με ασφάλεια ότι το σημαντικότερο case study της θα ήταν οι «Ψίθυροι Καρδιάς».
Στην πρώτη προβολή της σειράς, τη σεζόν 1997-98, ήμουν πέντε χρονών. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα έπρεπε να μην έχω την παραμικρή ιδέα για το περιεχόμενό της – το πολύ να ξέρω τον τίτλο και τους πρωταγωνιστές της. Στην πραγματικότητα, μπορώ να θυμηθώ με αρκετές λεπτομέρειες κάμποσες σκηνές, τα περισσότερα κίνητρα και εμπόδια των κεντρικών ηρώων… και εννοείται το θρυλικό «Καράβι το Φεγγάρι» που έγραψε για τους «Ψίθυρους» ο Χρήστος Νικολόπουλος και έντυσε με τη φωνή του ο Δημήτρης Μπάσης. Κάπως έτσι μοιάζει ένα ποπ φαινόμενο.
Ένα ιστορικό Reunion
Τώρα, στα 31 μου, το νέο Podcast MEGA Reunion μου έδωσε την ευκαιρία να πάρω μια γεύση από τα backstage του – έστω και με 26 χρόνια καθυστέρηση. Σε κάθε επεισόδιό του podcast, ορισμένοι από τους κύριους συντελεστές μιας ιστορικής σειράς του MEGA ξανασυναντιούνται (ενίοτε δεκαετίες μετά την τελευταία φορά) και αφηγούνται στη Μυρτώ Λοβέρδου ιστορίες από τα γυρίσματα, αγαπημένες σκηνές και άγνωστες λεπτομέρειες. Οι «Ψίθυροι Καρδιάς» εκπροσωπούνταν απολύτως επάξια από τον Μανούσο Μανουσάκη, την Άννα-Μαρία Παπαχαραλάμπους, τον Απόστολο Γκλέτσο και τη Φαίη Κοκκινοπούλου, κι εγώ ξεκινούσα για το studio γεμάτη απορίες.
Πώς κατάφερε μια σειρά που έβαλε σε πρώτο πλάνο την κοινότητα των Ρομά (και μάλιστα στα τέλη της δεκαετίας του ’90), να κάνει τα μηχανάκια της AGB να γράψουν το θηριώδες 76,7% – ένα ρεκόρ τηλεθέασης που δεν έχει ξεπεραστεί από καμία σειρά μέχρι σήμερα; Πόσο εύκολα αποδέχτηκαν οι τσιγγάνοι τους «μπαλαμούς» και κυρίως τις οδηγίες και τις κάμερές τους; Και τι σκέφτονται σήμερα οι βασικοί συντελεστές της εμβληματικής σειράς για αυτό το τεράστιο τηλεοπτικό επίτευγμα;
«Ψίθυροι» 26 χρόνια μετά
Κατά κάποιο τρόπο, η ίδια η εικόνα των πρωταγωνιστών και του δημιουργού της σειράς κάτω από το video wall όπου παίζονταν μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της, προσέφεραν αρκετές απαντήσεις. Αν και η πάροδος του χρόνου ήταν σαφής – και οι τρεις πρωταγωνιστές μοιάζουν με βρέφη στις σκηνές των «Ψιθύρων», με την Παπαχαραλάμπους να είναι μόλις 22 χρονών την περίοδο των γυρισμάτων – εξίσου ξεκάθαρο ήταν πως για όλους οι μνήμες παρέμεναν νωπές. Για τους περισσότερους, άλλωστε, ήταν μια δουλειά που τους άλλαξε τη ζωή. Και όχι μόνο λόγω της τεράστιας επιτυχίας της.
Ίσως σε κάποιο βαθμό αποτέλεσμα των δύσκολων γυρισμάτων (ο συντονισμός ενός ολόκληρου καταυλισμού στις απαιτήσεις της κάμερας είναι αρκετά περίπλοκη υπόθεση), σίγουρα πάντως του αλληλοσεβασμού που εμφανέστατα τρέφουν ο ένας για τον άλλο, οι τέσσερίς τους έμοιαζαν να πιάνουν το νήμα της σχέσης τους από εκεί που το είχαν αφήσει. Κι ας μην θυμούνταν καν την τελευταία φορά που βρέθηκαν όλοι μαζί στον ίδιο χώρο.
Τι έμαθα στα παρασκήνια του podcast; Ότι ένας (κεντρικός) ρόλος μεταμορφώθηκε εντελώς, αναβαθμίζοντας αυτομάτως την ιστορία που έκανε όλη την Ελλάδα να κολλήσει στις οθόνες της. Ότι ένας από τους σημαντικότερους συντελεστές κινδύνεψε να σκοτωθεί στη διάρκεια των γυρισμάτων. Ότι ο Μανούσος Μανουσάκης βγήκε τουλάχιστον δυο φορές από τα ρούχα του – κυριολεκτικά. Κι ότι είναι υπέροχος άνθρωπος – γεγονός που δεν συντέλεσε μόνο στον απροσποίητο θαυμασμό των συνεργατών του, αλλά εντέλει και στη δημιουργία μιας σειράς όπως οι «Ψίθυροι Καρδιάς».
Η καρδιά των «Ψιθύρων»
Ήρεμος, προσηνής και με οξυμένη αίσθηση του χιούμορ, ο Μανουσάκης ήταν αδιαμφισβήτητα ο πρωταγωνιστής της ημέρας. Άλλωστε, εκείνος είχε και τις περισσότερες ιστορίες να διηγηθεί στο μικρόφωνο του MEGA Reunion: για την έμπνευσή του για τη σειρά, τους στόχους που είχε θέσει κατά τη δημιουργία της και τον άθλο της κατάκτησης της εμπιστοσύνης των Ρομά. Αν και δεν θέλω να κάνω spoiler, δεν μπορώ να μην σχολιάσω πόσο σημαντική (και δυστυχώς καθόλου αυτονόητη ακόμη και σήμερα) ήταν η απόφαση που πήρε από την πρώτη στιγμή να δώσει όσο περισσότερο μπορούσε τον λόγο στην ίδια την κοινότητα. Χωρίς τη σκληρή δουλειά και τη δημιουργία σχέσεων με τους τσιγγάνους επί πολλούς μήνες πριν τα γυρίσματα, τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο.
Αν για τον ίδιο οι «Ψίθυροι Καρδιάς» ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες μιας τεράστιας καριέρας, για τους ηθοποιούς που συμμετείχαν η σειρά υπήρξε πραγματικά καθοριστική – γεγονός που αναγνωρίζουν και οι ίδιοι, και όχι μόνο εξαιτίας της (επιπλέον) αναγνωρισιμότητας που τους προσέφερε. Η ευγνωμοσύνη τους προς τον Μανουσάκη, ως δάσκαλο, καθοδηγητή και συνεργάτη ήταν σαφής σε κάθε τους αναφορά στο όνομά του. Εξίσου έντονη ήταν και η χαρά τους για την ίδια την εμπειρία των γυρισμάτων, της αλληλεπίδρασης με την κοινότητα των Ρομά, της συμμετοχής σε μια σειρά πραγματικά ιστορική.
Κλισέ ή όχι, το κλίμα στη διάρκεια της ηχογράφησης – αλλά και πριν από αυτή, με την ανταλλαγή πειραγμάτων στα παρασκήνια και τις αναπόφευκτες προεκλογικές (ακόμη) συζητήσεις – έδειχνε ανθρώπους που είχαν μάθει να λειτουργούν σαν παρέα. Και που, τόσα χρόνια μετά, και με ένα τόσο έντονο βίωμα να τους συνδέει, είναι από αρκετές απόψεις οικογένεια.
Τα υπόλοιπα, θα τα ακούσετε στο MEGA Reunion της σειράς «Ψίθυροι Καρδιάς».
MEGA Reunion: Ψίθυροι Καρδιάς
18 Ιουλίου στο Spotify, Apple Podcasts και Google Podcasts.
