«H Ισμα Τουλάτου, ο Μάνος Κατράκης, ο Χρήστος Λαμπράκης, ο Riccardo Muti, ο Μίκης Θεοδωράκης. Δυο λόγια για την ξεχωριστή και αγαπημένη Ίσμα όπως την έζησα. Για το τελευταίο αντίο… Πνεύμα φλεγματικό, βλέμμα σπινθηροβόλο και παιχνιδιάρικο.\
Από την πρώτη στιγμή καταλάβαινες ότι είχες απέναντί σου έναν πολύ δυνατό μυαλό, έναν σπάνιο και ιδιαίτερο άνθρωπο. Έναν άνθρωπο που είχε διαβάσει αμέτρητα βιβλία και είχε ταξιδέψει σε όλη τον κόσμο βλέποντας σπάνιες παραστάσεις, μουσικές και θεατρικές.
Δεν ήταν όμως μόνον αυτό, η Ίσμα είχε αυτό που λέμε «βάθος παραστάσεων», είχε δει παραστάσεις από παιδί, παραστάσεις με την Λαμπέτη, τον Χόρν, με τον Μανό Κατράκη.
«Ο πατέρας μου με πήγαινε στην όπερα από παιδί» μου έλεγε « ο Μάνος Κατράκης ερχόταν σπίτι μας συχνά, μεγάλωσα παίζοντας στα γόνατα του…ήταν αγαπημένος φίλος του πατέρα μου».
Κόρη αριστερού διανοούμενου, ήταν η αγαπημένη του πατέρα της, όταν γύρισε πια από την μακρόχρονη εξορία και τις φυλακίσεις απέκτησε την πανέμορφη με τα πράσινα μάτια Ισμα.
«Ο πατέρας μου ήταν μεγάλος σε ηλικία όταν με απέκτησε» ελέγε « όταν τον έχασα στα είκοσι μου θύμωσα πολύ με την ζωή», είχε την πεποίθηση ότι μπορεί να αποκτήσει κανείς παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία όπως εκείνος, εκείνη.
Μια κληρονομιά που τη σημάδεψε, και που την έφερε με περηφάνεια.
Η Ίσμα είχε το δικό της κόσμο αξιών κληρονομήσει από τον πατέρα της, γνώση, διάβασμα, σεβασμός, πίστη στα ιδανικά, δεν έκανε ποτέ εκπτώσεις, ήταν ένας άνθρωπος με αυστηρό κώδικα ηθικής, έντιμος, σχεδόν άλλης εποχής.
Ήταν αδέκαστος χαρακτήρας και η δημοσιογραφική της πένα ήταν για την ίδια ιερή.
Εξαίρετη δημοσιογράφος, ενάρετη. Γνώριζε αγγλικά, γαλλικά γερμανικά. Έκανε συνεντεύξεις με όλες τις παγκόσμιες προσωπικότητες της Τέχνης , για αυτό και ήταν διαρκώς σε αποστολές στο εξωτερικό.
Πάντα προσκεκλημένη, όλοι την έψαχναν, όλοι την καλούσαν, όλοι περίμεναν ένα άρθρο επιβράβευσης από αυτήν, ένα άρθρο στο «Βήμα της Κυριακής», τον καιρό που ο Χρήστος Λαμπράκης μεσουρανούσε και το «Βήμα» ήταν το σημείο αναφοράς για όλα τα δρώμενα, η μεγάλη επισφράγιση των όσων λάμβαναν στην χώρα.
Κι όμως δεν έκανε ποτέ δημόσιες σχέσεις και ποτέ χάρες. Είχα την τύχη και την τιμή να γίνουμε φίλες. Για όσους δεν με γνωρίζουν, είμαι μουσική παραγωγός και πολλά χρόνια υπήρξα στενή συνεργάτιδα του Μίκη Θεοδωράκη. Με την Ισμα κάναμε παρέα, τρώγαμε, βγαίναμε, λέγαμε τα γυναικεία μας μυστικά. Όταν ερχόταν η ώρα της πένας, η Ίσμα ήταν άλλος άνθρωπος, το άρθρο ήταν άρθρο και η κρίση της αδέκαστη.
Έζησα μαζί της τον παλμό των Κυριακάτικων εφημερίδων, την Τρίτη «έκλεινε» το Κυριακάτικο, αδύνατον να της μιλήσεις, έγραφε, έγραφε…Μια φορά με κόπο κατάφερα να την κατεβάσω για λίγο, στο καφέ του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, στο ισόγειο, στο άβατον των δημοσιογράφων που έμπαινες με ειδική άδεια. Δεν γίνεται… δεν γίνεται Ελισάβετ τώρα, δεν προλαβαίνω πρέπει να τελειώσω «ένα κομμάτι». Και έτσι έμαθα και εγώ ότι για τους δημοσιογράφους « το κομμάτι» είναι ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί.
Έζησα μαζί της την δίνη του χρόνου του τυπογραφείου της εφημερίδας, τις μάχες για τα θέματα που θα δουν το φως της δημοσιότητας , τους καβγάδες και τις διεκδικήσεις της έκτασης ενός άρθρου με αρχισυντάκτες, συνάδελφους διευθυντές σύνταξης, δούλευε στο «Βήμα» στην εγκυρότερη εφημερίδα της χώρας και είχε ξεχωριστή θέση η Ισμα. Ήταν προσωπική επιλογή του Χρηστού Λαμπράκη, ο οποίος διάβαζε και σχολίαζε τα άρθρα της. Ο Χρήστος Λαμπράκης ήταν μέγας γνώστης της όπερας και της κλασσικής μουσικής και αυτό ήταν η ειδικότητά ης Ισμας στην εφημερίδα!
Ξεχώριζε με την δουλειά της, την ευσυνειδησία της, την δημοσιογραφική της αξία, δεν είχε γνωστούς δεν είχε «πλάτες», το όπλο που διέθετε ήταν η μόρφωση, το δημοσιογραφικό της πάθος, το ταλέντο, η εγκυρότητα της.
Ταξιδέψαμε μαζί στο Μιλάνο, είχε συνάντηση με τον Ρικάρντο Μούτι τον κορυφαίο παγκοσμίως μαέστρο, διευθυντή της Σκάλας του Μιλάνου, για να του πάρει συνέντευξη, την ακολούθησα και με ξενάγησαν για χάρη της στο ιστορικό Θέατρο της Σκάλας του Μιλάνου, όσο εκείνη έπαιρνε συνέντευξη από τον διευθυντή της!
Όταν τελείωσε ήταν πολύ ενθουσιασμένη και μιλούσε για το κύρος του μαέστρου και την καρίερα του, το διεθνές στερέωμα της κλασικής μουσικής, τις δεξιότητες ενός μαέστρου για να διακριθεί τόσο πολύ . Τα μάτια της έλαμπαν είχε κατακλυστεί από την συνομιλία τους.
Την κοιτούσα με θαυμασμό, την μεγάλη της αξία όμως διέκρινε και ο κορυφαίος μαέστρος, γίνανε φίλοι και άτυπα η Ίσμα έδινε προτάσεις και συμβουλές για τα έντυπα της σκάλας του Μιλάνου και τις διεθνείς εμφανίσεις του Ρικάρντο Μούτι στον Τύπο, είχαν συστηματική επικοινωνία.
Κάποια στιγμή είπα στον Μίκη Θεοδωράκη ότι είχα φιλία με την Ισμα και ότι μιλάει με τον μεγάλο μαέστρο Ρικάρντο Μούτι της Σκάλας του Μιλάνου και θέλησε να την δει.
Όταν είπε το όνομα του πατέρα της, «Τουλάτος… Τουλατος.. » τον θυμήθηκε αμέσως ο Μίκης: «με τον Τουλάτο είμασταν μαζί εξορία» της είπε. Ο Θεοδωράκης συγκινήθηκε, τον ξεχώριζε.
«Ο Τουλάτος ήταν μεγάλος πως είσαι κόρη του;» την ρώτησε απορημένος. Ναι είπε η Ίσμα, «με έκανε σε μεγάλη ηλικία».
Ανέλαβε να δώσει στον Μούτι συμφωνικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη, εγώ θα κανόνιζα τα διαδικαστικά … αλλά, μέσα στη δίνη των γεγονότων, ανεμοστρόβιλος ήταν η ζωή μας δίπλα στον Μίκη, κάπου χάθηκε και αυτό και οι νότες δεν έφτασαν εκεί που έπρεπε. Κύλησε ο χρόνος άλλαξαν οι εκδότες, χαθήκαμε για λίγο.
Μιλήσαμε μετά τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη. «Πρέπει να κάνουμε μια ομάδα για το έργο του Μίκη Θεοδωράκη μου είπε , ο Μίκης είναι όλη η σύγχρονη Ελλάδα, είναι η ιστορία μας, ο πολιτισμός μας, να κάνουμε μια επιτροπή», μου μίλησε τόσο ωραία τόσο φλογερά.
«Ναι Ίσμα μου», της είπα θα το κάνουμε και θα είσαι μέσα, «σε περιμένω» είπε « μην χαθείς».
Εμένα με είχε κατακλύσει το πένθος, δεν μπορούσα να πιστέψω ότι είχε φύγε ο Μίκης Θεοδωράκης, ούτε να ακουμπήσω το έργο του, ούτε να ψελλίσω το όνομα του για πολύ καιρό.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο μέσα στον καύσωνα , σα να άκουσα τη φωνή της. «Να κάνουμε μια επιτροπή για το έργο του Μίκη… μην χαθείς», να πάρω την Ίσμα σκέφτηκα, έχω καιρό να της μιλήσω. Τη Δευτέρα το πρωί διάβασα το σοκαριστικό δημοσίευμα.
Η Ίσμα ήθελε να γίνει μητέρα, με όποιο τίμημα …και έγινε.
Ήταν μεθοδική, επίμονη, με δύναμη ψυχής, σκέφτομαι ότι τα κατάφερε, έφερε στον κόσμο ένα παιδί.
Πάλι δημιούργησε… αυτή τη φορά, μια ανθρώπινη ζωή, σκέφτομαι πόσο παράξενο παιχνίδι της έπαιξε η μοίρα. Σκέφτομαι ότι δεν θα το δει το παιδί της, αλλά μας άφησε τα κείμενα, το ήθος της, το κύρος της και μία ανθρώπινη ζωή.
Ίσμα, ακριβή, βγαλμένη από τις σελίδες βιβλίου μιας άλλης εποχής, εύχομαι το καλύτερο για το παιδί σου και θα το φροντίσουμε όσο μπορούμε, θα του εξηγήσουμε ποια ήταν η μητέρα του, όπως εξηγούσες εσύ σε εμάς ποιος ήταν ο πατέρας σου.
Έφυγες νωρίς … που χάθηκε αυτή η φωτεινότητα, αυτό το πνεύμα, η γραφή σου; Eίχες τόσα πολλά ακόμη να δώσεις.
Δεν θα πω αντίο καλή μου Ισμα … εις το επανειδείν θα πω…
Ελισάβετ Παπαγεωργίου
Μουσική Παραγωγός – Θεατρολόγος»
