Γαλλία: Ίδιος τόπος, παρόμοιες συνθήκες, άλλη εποχή

Liberté

Η γαλλική λέξη για την ελευθερία περιγράφει την κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι μιας κοινωνίας ζουν χωρίς την ύπαρξη εκτεταμένης κρατικής καταπίεσης και καταστολής. Η δολοφονία του 17χρονου Nahel M από αστυνομικούς αντανακλά την πιθανή έλλειψη ελευθερίας, η οποία αντικαθίσταται από τις αυταρχικές πρακτικές της αστυνομίας.

Δυστυχώς, η ιστορία του Nahel δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό. Σύμφωνα με το BBC «ο Nahel είναι το δεύτερο άτομο αυτή τη χρονιά στη Γαλλία που χάνει τη ζωή του από πυρά της αστυνομίας κατά τη διάρκεια τροχαίου ελέγχου. Πέρυσι, έχασαν έτσι τη ζωή τους 13 άτομα».

Στοιχεία για την έκταση της αστυνομικής βιας στην προ-επαναστατική Γαλλία του 18^ου αιώνα δεν είναι διαθέσιμα ωστόσο η κρατική καταπίεση ήταν εκτεταμένη, σύμφωνα με πληθώρα μαρτυριών της εποχής. Χαρακτηριστικό είναι και το σκίτσο που απεικονίζει την αριστοκρατία και την άρχουσα τάξη να ζει στις πλάτες του λαού, λόγω κυρίως της απάνθρωπης υπερφορολόγησης.

Égalité

Η γαλλική λέξη για την ισότητα αποτελεί σημείο αναφοράς για τις κοινωνικές συνθήκες στη Γαλλία. Η Γαλλία πριν από την επανάσταση του 1789 χαρακτηριζόταν από συντριπτική ανισότητα σε σχέση με το εισόδημα και τον πλούτο μεταξύ των πολιτών. Συγκεκριμένα, η ανώτερη οικονομικά τάξη, η οποία αποτελούσε το 10% του πληθυσμού συγκέντρωνε στα χέρια της το 90% του πλούτου.

Ωστόσο, αυτή η συνθήκη δεν απέχει πολύ από το καθεστώς της σύγχρονης γαλλικής οικονομίας όπου το 10% του πληθυσμού συγκεντρώνει στα χέρια του το 80% του συνολικού πλούτου της χώρας. Φυσικά, είναι δύσκολο να συγκρίνει κανείς τη σύγχρονη ελίτ της γαλλικής κοινωνίας με την πολυτέλεια της Μαρίας Αντουανέτας, παρόλα αυτά κοιτώντας τους αριθμούς τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα: Η ανισότητα υπάρχει και πλήττει τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού.

Εξετάζοντας τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης ανισότητας στην κορυφή βρίσκεται η διατροφική ανασφάλεια. Η περίφημη φράση που λανθασμένα αποδίδεται στη Μαρία Αντουανέτα, «ας φάνε παντεσπάνι» ως απάντηση στο ότι οι χωρικοί δεν είχαν τη δυνατότητα να φάνε ψωμί μπορεί να μη μοιάζει τόσο ξένη για πολλούς Γάλλους πολίτες σήμερα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της γαλλικής Γερουσίας, η διατροφική ανασφάλεια επηρεάζει 8 εκατομμύρια ανθρώπους στη Γαλλία. Έρευνα της εταιρείας Ipsos-Secours Populaire ανεβάζει και άλλο αυτό το στατιστικό, αναφέροντας πως επηρεάζεται ένας στους πέντε Γάλλους (13,5 εκατομμύρια).

Παρομοίως, σύμφωνα με το αμερικανικό δίκτυο PBS «Κατά τη διάρκεια του 18^ου αιώνα, η Γαλλία αντιμετώπισε μια κλιμακούμενη οικονομική κρίση. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού ήταν δυσανάλογη με τη δυνατότητα παροχής τροφίμων. Ο βαρύς χειμώνας του 1788 είχε ως αποτέλεσμα να επικρατήσει λιμός και οι κάτοικοι της υπαίθρου να υποφέρουν από την πείνα. Οι αυξανόμενες τιμές του ψωμιού στο Παρίσι προκάλεσαν τις λεγόμενες “εξεγέρσεις του ψωμιού”».

Fraternité

Η γαλλική λέξη για την αδελφότητα περιγράφει τις κοινωνικές συνθήκες σχετικά με την ενότητα και την έλλειψη διακρίσεων μεταξύ των μελών της κοινωνίας. Στο πλαίσιο της επικράτησης της αρχής της αδελφότητας, κατά τη διάρκεια της γαλλικής επανάστασης, η Olympe de Gouges, θεατρική συγγραφέας και ακτιβίστρια συνέγραψε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Γυναικών, ερχόμενη αντιμέτωπη με τον εκτεταμένο σεξισμό της εποχής.

Στην προ-επαναστατική Γαλλία άλλωστε οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Ήταν επί της ουσίας «παθητικοί» πολίτες, αναγκασμένες να βασίζονται στους άνδρες ώστε να αποφασίσουν εκείνοι τι ήταν καλύτερο για αυτές όσον αφορά τη διακυβέρνηση.

Από την άλλη πλευρά, ο ρατσισμός στη σύγχρονη Γαλλία πλήττει τις ζωές πολλών πολιτών που ανήκουν σε μειονότητες. Η Γαλλία, όντας αποικιακό κράτος κατά το παρελθόν διαθέτει υψηλό ποσοστό πληθυσμού με αφρικανικές και άλλες μη-ευρωπαϊκές ρίζες. Σύμφωνα μάλιστα με τη Le Monde «9 στους 10 μαύρους που ζουν στη Γαλλική επικράτεια δηλώνουν ότι έχουν πέσει θύματα ρατσισμού», ενώ η υπηρεσία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών προτείνει «οι αρχές να αντιμετωπίσουν κατά προτεραιότητα τις δομικές και συστημικές αιτίες που προκαλούν ρατσιστικές διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής του νόμου και συγκεκριμένα της αστυνομίας». Επίσης, καλεί τους Γάλλους πολίτες να ασκούν τα δικαιώματα τους ειρηνικά και με σεβασμό στις αξίες που εκπορεύονται από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Σε γενικές γραμμές οι δυο περίοδοι έχουν αρκετές ομοιότητες στο κοινωνικοπολιτικό πεδίο, ωστόσο δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι θα εξελιχθούν με τον ίδιο τρόπο. Αυτό που όμως είναι σίγουρο είναι πως η κυβέρνηση Μακρόν χρειάζεται να βρει έναν τρόπο ώστε να περιορίσει την έκρυθμη κατάσταση και να εξαλείψει τις αιτίες που προκαλούν τις διαδηλώσεις αλλά και τις ζημιές που αυτές προκάλεσαν.  Σύμφωνα μάλιστα με το CNN οι ζημιές που προκλήθηκαν κατά τις πρόσφατες διαδηλώσεις κοστολογούνται στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ.