Η Διεθνής Αρχή Βυθού – το όργανο των Ηνωμένων Εθνών που ρυθμίζει τον παγκόσμιο πυθμένα των ωκεανών – ετοιμάζεται να επαναλάβει τις διαπραγματεύσεις που θα μπορούσαν να ανάψουν το «πράσινο φως» για εξορύξεις στο διεθνή βυθό, μεταξύ άλλων για υλικά κρίσιμα για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.
Οι πολυετείς διαπραγματεύσεις φτάνουν σε ένα κρίσιμο σημείο και η Αρχή θα αρχίσει σύντομα να δέχεται αιτήσεις αδειών εξόρυξης, αυξάνοντας τις ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις στα ελάχιστα ερευνημένα θαλάσσια οικοσυστήματα και τους βιότοπους του βυθού.
Το Associated Press επιχειρεί μια προσέγγιση για το τι είναι η εξόρυξη σε βαθιές θάλασσες, την ώρα που ορισμένες εταιρείες και χώρες υποβάλλουν αιτήσεις για την έκδοση σχετικών αδειών ενώ ταυτόχρονα οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές εκφράζουν ανησυχίες.
Τι είναι εξόρυξη σε βαθιά θάλασσα;
Η εξόρυξη σε βαθιά θάλασσα περιλαμβάνει την αφαίρεση ορυκτών κοιτασμάτων και μετάλλων από τον πυθμένα του ωκεανού. Υπάρχουν τρεις τύποι τέτοιας εξόρυξης: η λήψη πολυμεταλλικών κονδύλων πλούσιων σε κοιτάσματα από τον πυθμένα του ωκεανού, η εξόρυξη μαζικών κοιτασμάτων θειούχων του πυθμένα και η απογύμνωση φλοιών κοβαλτίου από πετρώματα.
Αυτοί οι κονδύλοι, τα υλικά χρειάζονται για μπαταρίες και άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται για την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και για την καθημερινή τεχνολογία, όπως τα κινητά τηλέφωνα και οι υπολογιστές.
Η μηχανική και η τεχνολογία που χρησιμοποιούνται για την εξόρυξη σε βαθιά θάλασσα εξακολουθούν να εξελίσσονται. Ορισμένες εταιρείες επιδιώκουν την αναρρόφηση υλικών από τον πυθμένα της θάλασσας με τη χρήση τεράστιων αντλιών. Άλλες αναπτύσσουν τεχνολογία βασισμένη στην τεχνητή νοημοσύνη που θα διδάσκει στα ρομπότ βαθιάς θάλασσας πώς να μαζεύουν οζίδια από τον πυθμένα. Ορισμένες επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν προηγμένα μηχανήματα που θα μπορούσαν να εξορύξουν υλικά από την πλευρά τεράστιων υποθαλάσσιων βουνών και ηφαιστείων.
Οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις θεωρούν ότι πρόκειται για στρατηγικά σημαντικούς πόρους που θα χρειαστούν καθώς τα χερσαία αποθέματα εξαντλούνται και η ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται.
Πώς ρυθμίζεται τώρα η εξόρυξη σε βαθιές θάλασσας;
Eνα μη περιγεγραμμένο είδος του κοραλλιού Astreopora που χτίζει υφάλους, το οποίο μοιράζεται ενδιαφέροντες μορφολογικούς δεσμούς με αδελφά γένη.
Οι χώρες διαχειρίζονται τις δικές τους θαλάσσιες περιοχές και αποκλειστικές οικονομικές ζώνες, ενώ η ανοικτή θάλασσα και ο διεθνής πυθμένας των ωκεανών διέπονται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Θεωρείται ότι ισχύει για τα κράτη ανεξάρτητα από το αν την έχουν υπογράψει, επικυρώσει ή όχι. Σύμφωνα με τη συνθήκη, ο βυθός της θάλασσας και οι ορυκτοί του πόροι θεωρούνται «κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας», η διαχείριση της οποίας πρέπει να γίνεται με τρόπο που να προστατεύει τα συμφέροντα της ανθρωπότητας μέσω του διαμοιρασμού των οικονομικών οφελειών, της υποστήριξης της θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας και της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Οι εταιρείες εξόρυξης που ενδιαφέρονται για την εκμετάλλευση των βαθέων υδάτων συνεργάζονται με χώρες για να τις βοηθήσουν να αποκτήσουν άδειες εξερεύνησης.
Μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί περισσότερες από 30 άδειες εξερεύνησης, με τη δραστηριότητα να επικεντρώνεται κυρίως σε μια περιοχή που ονομάζεται ζώνη θραύσης Clarion-Clipperton, η οποία εκτείνεται σε 1,7 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια (4,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα) μεταξύ Χαβάης και Μεξικού.
Γιατί ασκείται πίεση στην ISA να θεσπίσει κανονισμούς τώρα;
Στην καρδιά του «Κοραλλιογενούς Τριγώνου» της Ασίας ανακάλυψαν δεκάδες νέα είδη θαλάσσιας ζωής, όπως καρχαρίες με επωμίδες, λαβράκια και κοράλλια που χτίζουν υφάλους, επιβεβαιώνοντας ότι η περιοχή είναι το πλουσιότερο θαλάσσιο τοπίο της γης. EPA/GERRY ALLEN / HANDOUT EDITORIAL USE ONLY
Το 2021 η νησιωτική δημοκρατία του Ειρηνικού, Ναούρου – σε συνεργασία με την εταιρεία εξόρυξης Nauru Ocean Resources Inc., θυγατρική κατά 100% της The Metals Company με έδρα τον Καναδά – υπέβαλε αίτηση στην ISA για την εκμετάλλευση ορυκτών σε μια συγκεκριμένη περιοχή βαθιάς θάλασσας.
Αυτό προκάλεσε μια ρήτρα της συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών που απαιτεί από την ISA να ολοκληρώσει τους κανονισμούς που διέπουν την εκμετάλλευση των βαθιών θαλασσών έως τον Ιούλιο του 2023. Εάν δεν οριστικοποιηθούν οι κανονισμοί, το Ναούρου μπορεί να υποβάλει αίτηση για τη διενέργεια της εξόρυξης χωρίς να υπάρχουν κανονισμοί που να διέπουν την εξόρυξη.
Άλλες χώρες και ιδιωτικές εταιρείες μπορούν να αρχίσουν να υποβάλλουν αιτήσεις για προσωρινές άδειες, εάν το όργανο του ΟΗΕ δεν εγκρίνει ένα σύνολο κανόνων και κανονισμών μέχρι τις 9 Ιουλίου. Οι ειδικοί λένε ότι είναι απίθανο να συμβεί αυτό, καθώς η διαδικασία θα διαρκέσει πιθανότατα αρκετά χρόνια.
Ποιες είναι οι περιβαλλοντικές ανησυχίες ;
Ζώα γνωστά ως χιτωνόζωα, τα οποία μοιάζουν με γυάλινες τουλίπες ύψους μέτρων, βρίσκονται στον πυθμένα του ωκεανού σε βάθος περίπου 220 μέτρων (722 πόδια) στην υφαλοκρηπίδα της Ανταρκτικής
REUTERS/Australian Antarctic Division/Handout (ANTARCTICA).
Μόνο ένα μικρό μέρος του βαθιού βυθού έχει εξερευνηθεί και οι οικολόγοι ανησυχούν ότι τα οικοσυστήματα θα υποστούν ζημιά από την εξόρυξη, ιδίως αν δε θεσπιστούν περιβαλλοντικά πρωτόκολλα, εξηγεί το Associated Press.
Οι ζημιές από την εξόρυξη μπορεί να περιλαμβάνουν θόρυβο, δονήσεις και φωτορύπανση, καθώς και πιθανές διαρροές καυσίμων και άλλων χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία εξόρυξης.
Τα νέφη ιζημάτων από ορισμένες διαδικασίες εξόρυξης αποτελούν μείζονα ανησυχία. Μόλις ληφθούν πολύτιμα υλικά που εξορύσσονται, η ιζηματογενής λάσπη απορρίπτεται μερικές φορές πίσω στη θάλασσα. Αυτό μπορεί να βλάψει είδη που τρέφονται με φίλτρα, όπως τα κοράλλια και τα σφουγγάρια, και θα μπορούσε να πνίξει ή να επηρεάσει την ισορροπία της ζωής στο βυθό.
Αναπόφευκτη και δυνητικά μη αναστρέψιη η απώλεια της βιοποικιλότητας
Η ακριβής έκταση των επιπτώσεων στα οικοσυστήματα των βαθιών θαλασσών είναι ασαφής, αλλά οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι αναπόφευκτη και δυνητικά μη αναστρέψιμη.
«Βρίσκουμε διαρκώς νέα πράγματα και είναι λίγο πρόωρο να αρχίσουμε να εξορύσσουμε στα βαθιά νερά όταν δεν κατανοούμε πραγματικά τη βιολογία, τα περιβάλλοντα, τα οικοσυστήματα ή οτιδήποτε άλλο», δήλωσε ο Κρίστοφερ Κέλεϊ, βιολόγος με ερευνητική εμπειρία στην οικολογία των βαθιών θαλασσών.
Ποιο είναι το επόμενο;
Η Νομική και Τεχνική Επιτροπή της ISA, η οποία εποπτεύει την ανάπτυξη των κανονισμών για την εξόρυξη σε βαθιά θάλασσα, θα συνεδριάσει στις αρχές Ιουλίου για να συζητήσει το σχέδιο κώδικα εξόρυξης που δεν έχει ακόμη καταρτιστεί.
Το νωρίτερο που θα μπορούσε να ξεκινήσει η εξόρυξη σύμφωνα με τους κανονισμούς της ISA είναι το 2026. Οι αιτήσεις για εξόρυξη πρέπει να εξεταστούν και να πραγματοποιηθούν εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Εν τω μεταξύ, ορισμένες εταιρείες – όπως η Google, η Samsung, η BMW και άλλες – έχουν υποστηρίξει την έκκληση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση να δεσμευτούν ότι θα αποφεύγουν να χρησιμοποιούν ορυκτά που έχουν εξορυχθεί από τους ωκεανούς του πλανήτη.
Περισσότερες από δώδεκα χώρες -συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Γερμανίας και αρκετών νησιωτικών χωρών του Ειρηνικού- έχουν ζητήσει επίσημα την απαγόρευση, την παύση ή το μορατόριουμ της εξόρυξης σε βαθιές θάλασσες, τουλάχιστον μέχρι να θεσπιστούν περιβαλλοντικές εγγυήσεις, αν και δεν είναι σαφές πόσες άλλες χώρες υποστηρίζουν την εξόρυξη αυτή. Άλλες χώρες, όπως η Νορβηγία, προτείνουν το άνοιγμα των υδάτων τους στην εξόρυξη.
Πηγή: Associated Press
