Το αποτυχημένο πραξικόπημα του Γεβγκένι Πριγκόζιν κατέδειξε την ευθραυστότητα της εξουσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ή όπως το θέτει ο ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης Μιχαήλ Χοντορκόφσκι: «Τώρα η χώρα και ο κόσμος γνωρίζουν ότι είναι δυνατόν να επαναστατήσει κανείς εναντίον του Πούτιν».
Χωρίς να αντιμετωπίσει καμία αντίσταση, η συμμορία του παραστρατιωτικού αφεντικού από βαριά οπλισμένους απατεώνες, μαχαιροβγάλτες και ποινικούς κληρωτούς πέρασε στη Ρωσία από τα κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας, κατέλαβε τον έλεγχο του Ροστόφ, ενός βασικού κόμβου εφοδιασμού και στρατιωτικού στρατηγείου, και στη συνέχεια προχώρησε στον αυτοκινητόδρομο M4 προς τη Μόσχα, αντιμετωπίζοντας αντίσταση μόνο γύρω από το Βορονέζ, έξι ώρες οδήγησης από τη ρωσική πρωτεύουσα, καταφέρνοντας όμως να πλησιάσει σε απόσταση 240 χιλιομέτρων από τα περίχωρα της πρωτεύουσας, περιγράφει σε ανάλυσή του to Politico.
Fighters of Wagner private mercenary group are deployed in a street near the headquarters of the Southern Military District in the city of Rostov-on-Don, Russia, June 24, 2023. REUTERS/Stringer
Το βράδυ του Σαββάτου, ο Πούτιν μπορεί να σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να κοιμηθεί λίγο πιο ήσυχα μετά τη συμφωνία που επετεύχθη βάσει της οποίας οι μισθοφόροι του Wagner Group θα αφοπλίζονταν ή θα εντάσσονταν στον ρωσικό στρατό, ενώ ο Πριγκόζιν θα μεταφερόταν στο Μινσκ. Αλλά – προς έντονη απογοήτευση του Πούτιν – ακόμη και αυτή η συμφωνία φαίνεται να μεταβάλλεται, με έναν προκλητικό Πριγκόζιν να επιμένει το βράδυ της Δευτέρας ότι η Λευκορωσία προσφέρεται να του επιτρέψει να κρατήσει την ομάδα των αποστατών του Βάγκνερ μαζί ως πολεμική δύναμη. Σε ένα σημάδι αδυναμίας, ο Πούτιν δήλωσε ότι οι βαγκνερικοί είναι ελεύθεροι να φύγουν, αλλά εξακολουθεί να μην είναι σαφές από το πρώτο ηχητικό μήνυμα του Πριγκόζιν μετά το πραξικόπημα αν έχει πράγματι αποσυρθεί στη Λευκορωσία ή αν σκοπεύει ποτέ να το κάνει.
Οι πανηγυριστές σε ένα καρναβάλι στη Γερμανία γιορτάζουν γύρω από ένα άρμα με τον Ρώσο ολιγάρχη Yevgeny Viktorovich Prigozhin, συνιδρυτή της υποστηριζόμενης από το ρωσικό κράτος εταιρείας μισθοφόρων Wagner Group | Ina Fassbender/AFP via Getty Images
Το ρωσικό κράτος απέτυχε να αντιληφθεί τι θα συνέβαινε και να το προλάβει
Είναι αξιοσημείωτο ότι για την όλη απόδραση κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου χρειάστηκαν μόνο περίπου 8.000 μαχητές, αν και αυτό εξακολουθεί να είναι πολύς κόσμος για να συμμετέχει σε μια μυστική επιχείρηση. Ο Πριγκόζιν είναι καιροσκόπος, αλλά η εξέγερσή του έδειξε σημάδια προετοιμασίας, και παραμένει πιθανό ότι τα αρμόδια τμήματα του ρωσικού κράτους απέτυχαν να αντιληφθούν τι συνέβαινε και να τον προλάβουν.
Πολλοί κορυφαίοι αξιωματούχοι του Πούτιν γνώριζαν
Το πιο ανησυχητικό για τον Πούτιν όμως είναι το προφανές συμπέρασμα ε ότι πολλοί από τους κατασκόπους και τους κορυφαίους αξιωματούχους του γνώριζαν, αλλά δεν τον ενημέρωναν. Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών ισχυρίζονται ότι γνώριζαν εκ των προτέρων ότι κάτι συνέβαινε, οπότε είναι απίθανο τουλάχιστον η ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU, η οποία έχει στενούς δεσμούς με τον Βάγκνερ, να μην πρόσεξε κάτι ασυνήθιστο. Η απουσία προληπτικής δράσης υποδηλώνει ότι κάποιοι βασικοί παίκτες αποφάσισαν να παρακολουθήσουν και να δουν αν οι μέρες του προέδρου ήταν μετρημένες.
Γιατί η εξέγερση Πριγκόζιν ήταν καταδικασμένη να αποτύχει
Παρόλα αυτά, χωρίς ευρύτερη ενεργή υποστήριξη από τον στρατό και άλλους στρατιωτικούς παράγοντες όπως ο ηγέτης της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ, η εξέγερση του Πριγκόζιν ήταν καταδικασμένη να αποτύχει, γεγονός που εξηγεί εν μέρει, χωρίς αμφιβολία, την απότομη απόφασή του τελικά να την εγκαταλείψει και να αποδεχθεί μια συμφωνία που μεσολάβησε ο Ρώσος σατράπης Αλεξάντερ Λουκασένκο. Ο Λευκορώσος αυταρχικός ηγέτης – ο οποίος εξαρτάται από τη Μόσχα για πολιτική και οικονομική υποστήριξη – θα πρέπει να απόλαυσε το γεγονός ότι ήταν εκείνος που τελικά έσωσε την κατάσταση.
Ξεκάθαρα χαμένος ο Πούτιν, παρά το αποτυχημένο πραξικόπημα
Με το να κρύβεται, ο Ρώσος ηγέτης όχι μόνο επέτρεψε στους Ουκρανούς ένα προπαγανδιστικό άνοιγμα για να ισχυριστούν ότι είχε αποτραβηχτεί από τη Μόσχα, αλλά η συμπεριφορά του έρχεται σε έντονη αντίθεση με την αυτοπεποίθηση που επέδειξε ο Μπόρις Γέλτσιν, ο οποίος ήταν ανεβασμένος στο τανκ, κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος του 1991 με στόχο την απομάκρυνση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, του τελευταίου σοβιετικού ηγέτη.
Ο Ρώσος πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν (Δ) και ο Σοβιετικός πρόεδρος Μιχαήλ Γκορμπατσόφ χειροκροτούν κατά τη διάρκεια της έκτακτης συνεδρίασης του Ανώτατου Σοβιέτ της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Μόσχα, σε φωτογραφία αρχείου της 23ης Αυγούστου 1991 – REUTERS/Alexander Natruskin
Το πραξικόπημα του 1991 και η Ρωσία σήμερα
Φυσικά, εκείνο το πραξικόπημα του 1991 δίνει μια ιδέα για το τι μπορεί να εκτυλιχθεί τώρα στη Ρωσία εξαιτίας αυτού του αποτυχημένου πραξικοπήματος.
Ο Γκορμπατσόφ επλήγη θανάσιμα και αυτό οδήγησε στην άμεση κατάρρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης και τέσσερις μήνες αργότερα στη διάλυση της ΕΣΣΔ. Τα καμώματα του Πριγκόζιν, η στροφή του ενάντια στον άνθρωπο που τον δημιούργησε, άφησε τη σαφή εντύπωση ότι η απιστία κρύβεται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια.
Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, το σύστημα έμεινε στάσιμο, ορισμένοι επιφανείς φωστήρες του καθεστώτος σιώπησαν ή περίμεναν την ώρα τους, προσπαθώντας αναμφίβολα να υπολογίσουν τον πιθανό νικητή της αντιπαράθεσης. Ο κόσμος στο Ροστόφ φάνηκε να φωνάζει υποστήριξη στους αντάρτες.
REUTERS/Stringer
Βασικοί σύμμαχοι και προπαγανδιστές του Πούτιν εγείρουν ήδη θόρυβο και διερωτώνται πώς οι εξεγερμένοι μαχητές έφτασαν τόσο κοντά στη Μόσχα. «Αν οι φάλαγγες των τανκς προελαύνουν, γιατί δεν τις σταματάμε;» διερωτήθηκε ο τηλεοπτικός παρουσιαστής Βλαντιμίρ Σολοβιόφ στην εκπομπή του το βράδυ του Σαββάτου.
«Η ισορροπία των υφιστάμενων δυνάμεων ήδη έχει διαρραγεί»
«Η Ρωσία απέφυγε μια καταστροφή», ανακοίνωσε το Tsargrad, ένα εθνικιστικό ορθόδοξο μέσο ενημέρωσης. «Στο τέλος κατέστη δυνατό να αποφευχθεί η αιματοχυσία, αν και η Ρωσία βρισκόταν ένα βήμα πριν από τον εμφύλιο πόλεμο», πρόσθεσε. «Πολιτικά, η ισορροπία των υφιστάμενων δυνάμεων έχει ήδη διαρραγεί», ανέφερε σε κύριο άρθρο του. «Οι περιβόητοι πύργοι του Κρεμλίνου» ταλαντεύονται. Κάποιοι ίσως χρειαστεί να φύγουν», σημείωνε δυσοίωνα.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν πραγματοποιεί συνάντηση με τους επικεφαλής των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας στη Μόσχα, Ρωσία, 26 Ιουνίου 2023.
REUTERS
« Δεν έχουμε δει την τελευταία πράξη»
Έτσι, υπάρχουν κι άλλα που θα ακολουθήσουν – συμπεριλαμβανομένου ενός πιθανού κυνηγιού μαγισσών και περισσότερων τσακωμών και εσωτερικών αντιπαραθέσεων καθώς οι παρατάξεις σκέφτονται πώς θα διασφαλίσουν ότι τουλάχιστον δεν θα γίνουν θύματα όταν το μπαλόνι τελικά θα σηκωθεί. «Δεν έχουμε δει την τελευταία πράξη», σημείωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν σε συνέντευξή του στο CBS την Κυριακή.
« Η αλλαγή του καθεστώτος δε θα έρθει από την κάλπη»
Την άποψη αυτή συμμερίζονται εξόριστοι ηγέτες της ρωσικής αντιπολίτευσης όπως ο Χοντορκόφσκι. Η απόπειρα «στρατιωτικού πραξικοπήματος ήταν ένα από τα σοβαρότερα πολιτικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Ρωσία τα τελευταία 20 χρόνια», λέει. Αλλά η «δημοκρατική αντιπολίτευση απέτυχε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, επειδή προετοιμαζόταν για διαφορετικά σενάρια», σχολίασε στο Twitter. «Το δημοκρατικό κίνημα πρέπει να πάρει ένα μάθημα: η αλλαγή του καθεστώτος δεν θα έρθει από την κάλπη», πρόσθεσε.Την ίδια ώρα χαιρέτισε την ανταρσία της Wagner επειδή σηματοδότησε το τέλος της βασιλείας του Πούτιν.
Ο Χοντορκόφσκι χαιρετά τους Ουκρανούς κατά τη διάρκεια αντιπολεμικής συγκέντρωσης στην πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο
Εκκληση τις δυτικές κυβερνήσεις
O Χοντορκόφσκι και άλλα στελέχη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης που συντάχθηκαν γύρω από τη Ρωσική Επιτροπή Δράσης -την οποία ίδρυσε μαζί με τον πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή σκακιού Γκάρι Κασπάροφ- και καλούν τις δυτικές κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν τα «θεσμικά όργανα της αντιπολίτευσης» ως νόμιμους εκπροσώπους της ρωσικής κοινωνίας καθώς αυτό θα βοηθήσει την αντιπολίτευση να ανταγωνιστεί τους στρατιωτικοποιημένους εθνικοπατριώτες».
