Σε αναμονή των τελικών εγκρίσεων των νέων χρηματοδοτήσεων από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με συνολικό προϋπολογισμό 340 εκατ. ευρώ ήδη διαφαίνεται ότι το εγχείρημα των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημιακών Συμμαχιών συνεχίζεται και στηρίζεται θετικά και ελπιδοφόρα.
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2017 με στόχο την δυναμική ενίσχυση του ευρωπαϊκού χώρου πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και έρευνας. Η ιδέα ήταν να δημιουργηθούν συμμαχίες ευρωπαϊκών πανεπιστημίων που θα οργανώσουν από κοινού καινοτόμα εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα.
Το εγχείρημα βρήκε από την αρχή εξαιρετική ανταπόκριση από την πανεπιστημιακή κοινότητα με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν και να χρηματοδοτηθούν μετά από ανταγωνιστική αξιολόγηση 44 συμμαχίες στις οποίες συμμετέχουν 340 πανεπιστήμια. Η συμμετοχή της Ελλάδας αφορά τη συμμετοχή 7 ιδρυμάτων σε ισάριθμες ευρωπαϊκές συμμαχίες.
Η πρωτοβουλία στόχευσε στην κινητοποίηση από τα κάτω του πανεπιστημιακού δυναμικού της Ευρώπης—πανεπιστημιακών, ερευνητών και φοιτητών/τριών—στην δημιουργία οικονομίας κλίμακας στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση και έρευνα και στην ενίσχυση της συνέργειας μεταξύ πανεπιστημίων, της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων. Είναι εντυπωσιακό ότι σήμερα στις υπάρχουσες Πανεπιστημιακές Ευρωπαϊκές Συμμαχίες συμμετέχουν επίσης ως εταίροι πάνω από 1300 κοινωνικές οργανώσεις και φορείς σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Βασικό χαρακτηριστικό των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημιακών Συμμαχιών είναι η συνεργασία μέσω της ανταγωνιστικότητας με την έννοια ότι η επιλογή των Πανεπιστημίων που συμμετέχουν βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αξιολόγηση των επιμέρους ιδρυμάτων και του επιπέδου σπουδών και έρευνας που τα χαρακτηρίζουν.
Οι Ευρωπαϊκές Πανεπιστημιακές Συμμαχίες λειτουργούν ως ζωντανά εργαστήρια πειραματισμού γύρω από το περιεχόμενο και τη μορφή που θα μπορούσε να πάρει η πανεπιστημιακή εκπαίδευση του μέλλοντος στον ευρωπαϊκό χώρο. Προσφέροντας ένα διαπανεπιστημιακό και διατοπικό λειτουργικό campus σε φοιτητές, καθηγητές και ερευνητικές, ανεξάρτητα μαθήματα, συνεργατικά εργαστήρια, δι-ιδρυματικούς τίτλους σπουδών και συνεργατικά ερευνητικά προγράμματα, οι Ευρωπαϊκές Πανεπιστημιακές Συμμαχίες είναι θεματικές. Η διδασκαλία και η έρευνα αναπτύσσεται γύρω από θεματικούς πυρήνες που με τη σειρά τους αφορούν τις προκλήσεις και τα προβλήματα που απασχολούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες σήμερα:
Ο στόχος δεν είναι απλά να αυξήσουμε την κινητικότητα των ανθρώπων και τις διεθνείς συνεργασίες των ιδρυμάτων, αλλά να δημιουργήσουμε υβριδικές μορφές επιτέλεσης της παραγωγής της γνώσης και της έρευνας, υβριδικές μορφές πανεπιστημίων με έμφαση την αναμόρφωση τόσο του περιεχομένου όσο και των πρακτικών της εκπαίδευσης και της έρευνας.
Σε μια ιστορική συνθήκη όπου ο χώρος της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και έρευνας αλλάζει ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ευρώπη τολμά να αναμετρηθεί με το μέλλον επιτρέποντας και στηρίζοντας χρηματοδοτικά τη δημιουργία και βιωσιμότητα ενός χώρο πειραματισμού που θα μας επιτρέψει να σχεδιάσουμε, να εφεύρουμε εκ νέου και εν δυνάμει να αναδημιουργήσουμε την μακραίωνη ευρωπαϊκή παράδοση.
Το εγχείρημα είναι τολμηρό και η δέσμευση τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και της πανεπιστημιακής κοινότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο ισχυρή. Ας ελπίσουμε ότι τα αποτελέσματα αυτού του πειραματισμού θα αποδώσουν δημιουργικά προς όφελος των νέων ανθρώπων της Γηραίας Ηπείρου του μέλλοντος.
Ιωάννα Λαλιώτου, Αν. Καθηγήτρια, μέλος της κύριας επιστημονικής ομάδας του INVEST-Sustainability for Regional Development, European University Alliance, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
