Αντιπρόσωπος ΟΗΕ στο Βήμα για την προσφυγική κρίση: Το 2022 η χρονιά του μεγαλύτερου αναγκαστικού εκτοπισμού

«Το 2022 ήταν η χρονιά που σημειώθηκαν τα περισσότερα ρεκόρ, σε επίπεδο κλίμακας και ταχύτητας, στον αναγκαστικό εκτοπισμό, επιβεβαιώνοντας έτσι την ανοδική τάση της τελευταίας δεκαετίας» δήλωσε στο Βήμα η Μαρία Κλάρα Μαρτέν, Αντιπρόσωπος του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, με την ευκαιρία της νέας έκθεσης της Ύπατης Αρμοστείας για τις τάσεις του προσφυγικού στον κόσμο, η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που οδήγησε στη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ο κύριος παράγοντας που επέφερε νέες αναγκαστικές μετακινήσεις το 2022».

Η ετήσια έκθεση της Υ.Α. «Παγκόσμιες Τάσεις στον Αναγκαστικό Εκτοπισμό» διαπιστώνει ότι στο τέλος του 2022, ο αριθμός των ανθρώπων που εκτοπίστηκαν λόγω πολέμου, διωγμών, βίας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανήλθε σε 108,4 εκατομμύρια. Ο αριθμός αυτός είναι αυξημένος κατά 19,1 εκατ. σε σχέση με το 2021 και αποτελεί τη μεγαλύτερη αύξηση που έχει σημειωθεί ποτέ από χρόνο σε χρόνο.

Μετατοπίσεις προσφύγων λόγω πολέμων, διωγών, βίας

Από το παγκόσμιο σύνολο, 35,3 εκατ. ήταν πρόσφυγες, δηλαδή άνθρωποι που διέσχισαν διεθνή σύνορα για να βρουν ασφάλεια, ενώ ένα μεγαλύτερο ποσοστό – 58% που αντιπροσωπεύει 62,5 εκατ. ανθρώπους – εκτοπίστηκαν μέσα στην ίδια τους τη χώρα λόγω συγκρούσεων και βίας.

Εκτός από τον πόλεμο στην Ουκρανία, «οι συγκρούσεις, η ανασφάλεια και οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλες χώρες, όπως στο Αφγανιστάν, τη Μιανμάρ, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και τη Συρία, συνεχίστηκαν ή αναζωπυρώθηκαν, αυξάνοντας έτσι την αναγκαστική μετακίνηση ανθρώπων. Στο μεταξύ, η πρόσφατη σύρραξη στο Σουδάν έχει προκαλέσει νέο μαζικό εκτοπισμό, σοκαριστικές παραβιάσεις δικαιωμάτων και αυξημένη επισιτιστική ανασφάλεια» συνέχισε η κ. Μαρτέν.

Ο αριθμός των προσφύγων από την Ουκρανία εκτοξεύθηκε από 27.300 στο τέλος του 2021 σε 5,7 εκατ. στο τέλος του 2022, αντιπροσωπεύοντας την ταχύτερα εξελισσόμενη προσφυγική κρίση στον κόσμο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των προσφύγων από το Αφγανιστάν – κυρίως όσων φιλοξενούνται στο Ιράν – αναθεωρήθηκαν αρκετά προς το πάνω στα τέλη του 2022. Ομοίως, βάσει νέων εκτιμήσεων, η έκθεση αντανακλά μεγαλύτερους αριθμούς Βενεζουελάνων σε Κολομβία και Περού.

«Αυτές οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις δείχνουν ότι ζούμε σε έναν επικίνδυνο, απρόβλεπτο κόσμο, με τους πρόσφυγες να είναι τα θύματα νέων θανατηφόρων και μάταιων συγκρούσεων, ενώ παράλληλα “σιγοβράζουν” παρατεταμένες κρίσεις – 35 νέες κρίσεις προέκυψαν μόνο το 2022 ενώ οι παλαιές δεν έχουν εξαφανιστεί», πρόσθεσε η κ. Μαρτέν.

Τα στοιχεία της έκθεσης, που δίνεται κάθε χρόνο στη δημοσιότητα με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων στις 20 Ιουνίου, επιβεβαιώνουν ότι δεν είναι τα πλούσια κράτη εκείνα που φιλοξενούν τους περισσότερους πρόσφυγες. Η Τουρκία παραμένει στην κορυφή με 3,6 εκατ. πρόσφυγες και ακολουθούν το Ιράν (3,4 εκατ.), η Κολομβία (2,5 εκατ.), η Γερμανία (2,1 εκατ.) και το Πακιστάν (1,7 εκατ.). Οι 46 λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ όμως φιλοξενούν πάνω από το 20% του συνόλου των προσφύγων.

Η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων σε σχέση με το μέγεθός της είναι η Αρούμπα, όπου 1 στους 6 κατοίκους είναι εκτοπισμένοι, και ακολουθούν ο Λίβανος (1 στους 7), το Κουρασάο (1 στους 14), η Ιορδανία (1 στους 16) και το Μαυροβούνιο (1 στους 19).

«Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την εύρεση πρακτικών λύσεων, που να προστατεύουν τους βίαια εκτοπισμένους και τις κοινότητες υποδοχής τους και να έχουν ως κύριο γνώμονα την συμπόνια και τον σεβασμό στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Όμως το κλειδί, στην ουσία, είναι οι λαοί και οι κυβερνήσεις του κόσμου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και μακροπρόθεσμα τα βαθύτερα αίτια των αναγκαστικών εκτοπισμών: να δημιουργήσουν τις κατάλληλες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες για ειρηνική συνύπαρξη. Η διεθνής κοινότητα πρέπει επειγόντως να συνεργαστεί για να αντιστρέψει την τρέχουσα πορεία και να βρει λύσεις», είπε η κ. Μαρτέν.

Ενώ ο συνολικός αριθμός των εκτοπισμένων συνέχισε να αυξάνεται το 2022, η έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» κατέδειξε επίσης ότι όσοι αναγκάζονται να ξεριζωθούν δεν είναι καταδικασμένοι να μείνουν στην εξορία, αλλά μπορούν και επιστρέφουν στην πατρίδα τους, εθελοντικά και με ασφάλεια. Το 2022, περισσότεροι από 339.000 πρόσφυγες επέστρεψαν σε 38 χώρες, και παρόλο που ήταν λιγότεροι από το προηγούμενο έτος, σημειώθηκε σημαντικός αριθμός εθελοντικών επιστροφών στο Νότιο Σουδάν, τη Συρία, το Καμερούν και την Ακτή Ελεφαντοστού.