Είναι αλήθεια πως όσο και αν πιστεύεις…πως δεν πιστεύεις στις προλήψεις, όταν το ημερολόγιο γράφει Τρίτη και 13, μια έστω μικρή ανησυχία περνάει από το μυαλό σου.
Είναι η ημέρα, που εδώ και δεκάδες γενιές, θεωρείται ως η κατεξοχήν ημέρα της κακοτυχίας και κατά την οποία είμαστε «έκθετοι» σε κάθε είδους ενδεχόμενα δεινά.
Πώς όμως ξεκίνησε αυτή η κακοφημία της «Τρίτης και 13» και με ποια πραγματικά γεγονότα μπορεί να συνδέεται.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.3.2001, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Πριν από 22 περίπου χρόνια, τη μακρινή Τρίτη και 13 Μαρτίου, του έτους 2001, «ΤΟ ΒΗΜΑ» είχε φιλοξενήσει τις απόψεις του καθηγητή Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μηνά Αλεξιάδη, σύμφωνα με τον οποίο υπάρχουν τρεις πιθανές εκδοχές.
Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ»:
«Κακοτυχία, αναποδιά και γρουσουζιά αποδίδει η λαϊκή αντίληψη στη συγκεκριμένη ημερομηνία διότι πρόκειται για τον συνδυασμό μιας «αποφράδας» ημέρας και ενός «δυσοίωνου» αριθμού.
»Δυστυχώς μάλιστα για τους «πιστούς» των προλήψεων η ημερολογιακή αυτή σύμπτωση απαντάται συνήθως δύο φορές τον χρόνο».
Δυσοίωνο 13
Όπως λοιπόν αναφέρει ο καθηγητής Αλεξιάδης σύμφωνα με τους ερευνητές της αιτιολογικής μυθολογίας, υπάρχουν δύο γεγονότα που ενισχύουν το δυσοίωνο του αριθμού: ο Μυστικός Δείπνος και η Άλωση της Κωνταντινούπολης.
Πιστεύεται, δηλαδή, ότι ο συνολικός αριθμός των 13 προσώπων που παρευρέθηκαν στον Μυστικό Δειπνό, συνδέεται άμεσα με όσα ακολούθησαν ως τη σταύρωση του Χριστού.
Επιπλέον, ένα βασικό επιχείρημα υπέρ της κακοτυχίας της Τρίτης και 13 είναι ότι η Άλωση της Κωνσταντινούπολης όχι μόνο έγινε ημέρα Τρίτη αλλά και το έτος 1453, που αποτελεί χρονολογία της οποίας τα ψηφία δίνουν ως άθροισμα τον αριθμό 13.
«Κατ’ άλλους ερευνητές, η εξήγηση δίδεται μέσα από το συνδυασμό αριθμολογίας και θρησκείας: το 12 εθεωρείτο ως ιερός αριθμός και αυτό είχε ως αποτέλεσμα κάθε τάση αυξητική της (ιερής) δωδεκάδας προς το υπέρμετρο αλλά προς το αδιαίρετο του επόμενου αριθμού, του 13 δηλαδή, να επηρεάζει τους ανθρώπους και να αναπαράγει δεισιδαιμονίες σχετικά με τον συγκεκριμένο αριθμό.
Η επικρατέστερη εξήγηση
Η επικρατέστερη εξήγηση σύμφωνα με τον Μηνά Αλεξιάδη, έχει τις ρίζες της στη ρωμαϊκή εποχή:
«Έλληνες και Ρωμαίοι ακολουθούσαν το σεληνιακό ημερολόγιο, οπότε ήταν αναγκασμένοι να προσθέτουν κάθε δεύτερο ή τρίτο έτος έναν μήνα διότι το ημερολόγιο αυτό καθυστερούσε από το αντίστοιχο ηλιακό κατά ένδεκα περίπου ημέρες.
»Ο εμβόλιμος αυτός μήνας, ο 13ος, ήταν κάτι αφύσικο και ασυνήθιστο για τη λαϊκή αντίληψη. Επιπλέον, η παρεμβολή του γινόταν από τους Ρωμαίους τον Φεβρουάριο, ο οποίος εθεωρείτο ήδη δυσοίωνος ως μήνας των νεκρών και των καθαρμών.
»Έτσι, όπως το έτος με τους δεκατρείς μήνες θεωρήθηκε δίσεκτο, κατ’ αναλογίαν το ίδιο συνέβη και με τον αριθμό 13».
Αργότερα, από την περίοδο του Ιούλιο Καίσαρα και μετά, το σύστημα αυτό της προσθήκης ενός εμβόλιμου 13ου μήνα σταμάτησε, όμως το «κακό» για τον αριθμό 13 είχε ήδη γίνει.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.3.2001, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Η γρουσούζικη Τρίτη
Κατά τον καθηγητή Αλεξιάδη, «οι Ρωμαίοι έχουν να επιδείξουν πλούτο αστρολογικών δοξασιών καθώς πίστευαν ότι κάθε ημέρα επηρεαζόταν από έναν συγκεκριμένο πλανήτη.
»Θεωρούσαν ότι η Τρίτη βρισκόταν υπό την επίδραση του Άρη, εξ ου και η λατινική ονομασία των λέξεων αυτών, Mars (Άρης) και Martedi (Τρίτη)».
Το προφίλ των προληπτικών
Σύμφωνα πάντως με την ψυχολόγο Άλτα Πανέρα, η οποία είχε μιλήσει στο «ΒΗΜΑ», «Οι προληπτικοί άνθρωποι δεν έχουν την αίσθηση ότι ελέγχουν τη ζωή τους. Θέλουν να πιστεύουν ότι καθορίζεται από τυχαία συμβάντα.
»Πρόκειται κατ’ ουσίαν για άτομα ανασφαλή, που προσπαθούν να αποσυνδέσουν τον εαυτό τους από τις εξελίξεις της ίδιας της ζωής τους. Ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί δέσμιος μιας ή περισσότερων προλήψεων. Το ζήτημα είναι να μην παγιδευτεί σε αυτές».
