Ενώ βρισκόμαστε στα 100 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, που έθεσε ουσιαστικά τα θεμέλια της γειτονίας των δύο χωρών Ελλάδας και Τουρκίας, οι Τούρκοι όχι μόνον δεν την σεβάστηκαν, αλλά θέλησαν ακόμα και την αναθεώρησή της, όπως ζήτησε ο Πρόεδρος Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, μιλώντας στο Προεδρικό Μέγαρο, με τον τότε Πρόεδρο Προκόπη Παυλόπουλο.
Η αλήθεια είναι ότι στα 100 αυτά χρόνια οι κρίσεις στα ελληνοτουρκικά ήταν πολλές με αποκορύφωμα την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τα Ίμια, την κρίση του Oruc Reis αλλά και την κρίση του Μαρτίου του 1987, όταν Ελλάδα και Τουρκία ήρθαν πολύ κοντά σε μια ένοπλη σύγκρουση. Ήταν τότε που δόθηκε σαφής εντολή από τον τότε Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, να χτυπήσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Ήταν και η μοναδική εντολή που δόθηκε για επίθεση σε περίπτωση που τα παραβιάζονταν κυριαρχικά μας δικαιώματα. Πώς όμως φτάσαμε στην εντολή βυθίσατε το Σισμίκ!
Εκείνο το πρωί της 27ης Μαρτίου 1987, ο Θάλαμος Επιχειρήσεων του ΓΕΕΘΑ (της πιο απόρρητης αίθουσας της ελληνικής επικράτειας) βρισκόταν σε κόκκινο συναγερμό. Ανάμεσα σε χάρτες, οθόνες, πίνακες, ασυρμάτους, τηλέφωνα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οι αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων παρακολουθούσαν τις κινήσεις του τουρκικού στόλου, του σεισμογραφικού «Σισμίκ» και ετοιμάζονταν παράλληλα να υποδεχθούν στην απόρρητη αυτή αίθουσα, τον τότε Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου. Ένας πρωθυπουργός στον Θάλαμο Επιχειρήσεων, στα υπόγεια του Πενταγώνου δεν ήταν καθόλου σύνηθες φαινόμενο και μάλιστα σε περίοδο κρίσεως με την Τουρκία.
Στις 10.30 το πρωί, ένας μοτοσικλετιστής προπομπός του Παπανδρέου περνούσε την πύλη του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Σε λίγο εμφανίζεται και το πρωθυπουργικό αυτοκίνητο. Ο Παπανδρέου βρισκόταν ήδη στο Πεντάγωνο, συνοδευόμενος από την πιστή του Γραμματέα Αγγέλα Κοκκόλα, τον διπλωματικό του σύμβουλο Χρήστο Μαχαιρίτσα και τους άνδρες της προσωπικής του ασφάλειας, με τον υπουργό Άμυνας Γιάννη Χαραλαμπόπουλο να τον υποδέχεται, ενώ ένα άγημα σμηνιτών απέδιδε τιμές.
Όταν βρέθηκε στον Θάλαμο Επιχειρήσεων, οι επιτελείς άρχισαν να τον ενημερώνουν για τις κινήσεις του τουρκικού στόλου. Ζήτησε να μάθει πού ακριβώς βρισκόταν το Σισμίκ, κι αν υπήρξε παραβίαση των χωρικών μας υδάτων όταν ξαφνικά γυρνάει προς το μέρος του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ πτέραρχου Νίκου Κουρή και του δίνει μια εντολή που πάγωσε όλους τους επιτελείς και όλους όσους βρίσκονταν στον Θάλαμο: «Εάν οι Τούρκοι επιχειρήσουν γεώτρηση θα χτυπήσουμε. Πρέπει να κινητοποιήσουμε τους πάντες, όλοι να καταλάβουν τις ευθύνες τους, νατοϊκοί, κοινοτικοί (έτσι αποκαλούσε του Ευρωπαίους), όλοι. Πρέπει να καταλάβουν ότι οι προειδοποιήσεις μας δεν είναι μόνον λόγια. Κυρίως οι Αμερικανοί», είπε με σταθερή φωνή. Ήταν φανερό ότι εκείνη την ώρα ο πρωθυπουργός της χώρας δεν μπλόφαρε ή για να χρησιμοποιήσω μια φράση επίκαιρη «δεν έκανε καθόλου πλάκα, μιλούσε σοβαρά». Ουδείς γνώριζε τι θα γινόταν τις επόμενες ημέρες ή ώρες , ουδείς επίσης γνώριζε εάν οι αποφάσεις Παπανδρέου ήταν οι εθνικά πρέπουσες: «Θα το κρίνει στο μέλλον η Ιστορία», ειπώθηκε από πολλούς τότε..
Μια βασανιστική ησυχία επικράτησε εκείνη την ώρα, στον συνήθως πολύβουο Θάλαμο Επιχειρήσεων, τη στιγμή που απεικονίζονταν σε χάρτες οι κινήσεις των τουρκικών πλοίων. Ο Παπανδρέου έδωσε ήδη την εντολή «να χτυπήσουμε», δηλαδή εάν οι Τούρκοι αρχίσουν γεωτρήσεις, εάν το Σισμίκ βγει σε ελληνική υφαλοκρηπίδα, τότε η διαταγή ήταν «χτυπήστε τους». Στην ουσία έδωσε εντολή για βύθιση του τουρκικού σεισμογραφικού πλοίου. Για να αρθεί ή για να ακυρωθεί μια τέτοια διαταγή έπρεπε πάλι να γίνει από τον τότε Πρωθυπουργό. Η χώρα φαινόταν πως πήγαινε σε πόλεμο, οι ώρες κρίσιμες, οι Ένοπλες Δυνάμεις σε πλήρη ετοιμότητα, γινόταν λόγος για επιστράτευση.
Ωστόσο εκείνο το πρωί, ο Παπανδρέου, όπως έλεγε στον πτέραρχο Νίκο Κουρή έκανε άλλες δύο κινήσεις. Είπε να καλέσουν τον Αμερικανό πρεσβευτή στην Αθήνα Κίλι, και να του πουν ότι εάν οι Αμερικανοί δεν συγκρατήσουν τους Τούρκους τότε θα κλείσει τη βάση της Νέας Μάκρης και έκανε λόγο για τη συμφωνία του 1983 περί αμερικανικών βάσεων. Επιπλέον αποκάλυψε ότι ο υπουργός Εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας ταξιδεύει προς Βουλγαρία μεταφέροντας προσωπικό (και απόρρητο) μήνυμα προς τον Βούλγαρο Πρόεδρο Ζίφκοφ. Ποτέ κανένας δεν έμαθε τι ήταν αυτό το μήνυμα, αν και όλοι καταλάβαιναν. Όπως και οι Τούρκοι δεν γνώριζαν, αλλά ανησύχησαν, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των τουρκικών ΜΜΕ..
Ο Παπανδρέου μετά από 35 λεπτά φεύγει από τον Θάλαμο και πάει κατευθείαν στο Καστρί, όπου συγκαλεί έκτακτη σύσκεψη, λέγοντας πως έδωσε εντολή στις Ένοπλες Δυνάμεις για απάντηση σε περίπτωση που οι Τούρκοι προχωρήσουν σε έρευνες. Ήδη, είπε, 60 πλοία του Πολεμικού μας Ναυτικού βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα στα νερά του Αιγαίου και τα πολεμικά αεροσκάφη σε συναγερμό.
Να σημειώσω ότι όπως το 1987, στην κρίση του Μαρτίου, έτσι και σήμερα με τις νέες απειλές της Τουρκίας, στην ηγεσία της γείτονος βρίσκονταν ισλαμιστές, το 1987 ο Οζάλ και το 2022 ο Ερντογάν.
