Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης, άρχισαν να εμφανίζονται πλάνα από τις πλυμμήρες που προέκυψαν από την καταστροφή του στρατηγικά ιδιαίτερα σημαντικού φράγματος Νόβα Καχόβκα στη Χερσώνα, στη νότια Ουκρανία. Η νότια στρατιωτική διοίκηση του ουκρανικού στρατού είπε ότι το φράγμα ανατινάχθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις. Ο τοπικός ρωσικός δήμαρχος το χαρακτήρισε «τρομοκρατική ενέργεια».

Το φράγμα Νόβα Καχόβκα στον ποταμό Δνείπερο βρίσκεται περίπου 30 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης της Χερσώνας. Η καταστροφή του, όπως εξηγεί ο βρετανικός Guardian, θα έχει έναν αριθμό σημαντικών επιπτώσεων για την τοπική περιοχή – και για την ευρύτερη πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας.

Γιατί είναι σημαντικό το φράγμα Νόβα Καχόβκα;

Το φράγμα στον τεράστιο ποταμό Δνείπερο της Ουκρανίας, συγκρατά μια τεράστια δεξαμενή νερού. Το ίδιο το φράγμα έχει ύψος 30 μέτρα και πλάτος εκατοντάδες μέτρα. Κατασκευάστηκε το 1956 ως μέρος του υδροηλεκτρικού σταθμού Καχόβκα.

Η δεξαμενή του περιέχει περίπου 18 κυβικά χιλιόμετρα νερού. Η διάρρηξη του φράγματος θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιες πλυμμήρες σε οικισμούς κάτω από αυτό, συμπεριλαμβανομένης της Χερσώνας, τον οποίο οι ουκρανικές δυνάμεις ανακατέλαβαν στα τέλη του 2022.

Αμέσως αφότου η Ουκρανία κατηγόρησε τη Ρωσία ότι ανατίναξε το φράγμα, ο επικεφαλής της περιοχής της Χερσώνας προέτρεψε τους κατοίκους να εκκενώσουν την περιοχή προειδοποιώντας ότι «το νερό θα φτάσει σε κρίσιμο επίπεδο σε 5 ώρες».

Η αστυνομία εκκενώνει πλυμμηρισμένη περιοχή μετά την καταστροφή του φράγματος, Χερσώνα, Ουκρανία, 7 Ιουνίου 2023. REUTERS/Ivan Antypenko

Σημειώνεται ότι το νερό από τη δεξαμενή τροφοδοτεί τη χερσόνησο της Κριμαίας στα νότια, η οποία προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014, καθώς και το πυρηνικό εργοστάσιο Ζαπορίζια, το μεγαλύτερο της Ευρώπης, στα βόρεια.

Βοηθά επίσης στην τροφοδοσία του υδροηλεκτρικού σταθμού Καχόβκα. Η καταστροφή του θα προσθέσει στα συνεχή ενεργειακά προβλήματα της Ουκρανίας, αφού η Ρωσία για βδομάδες στόχευε ζωτικής σημασίας υποδομές.

Είναι επίσης πιθανό να καταστρέψει το σύστημα καναλιών που αρδεύει μεγάλο μέρος της νότιας Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.

Έχει απειληθεί το φράγμα στο παρελθόν;

Από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το φράγμα Νόβα Καχόβκα έχει προβλεφθεί ως πιθανός στόχος τόσο για τη στρατηγική του σημασία – όσο και για τη ζημιά που θα προκαλούσε η καταστροφή του. Καταλήφθηκε από τη Ρωσία στην αρχή της εισβολής της Μόσχας τον Φεβρουάριο του 2022 και έκτοτε κρατείται από αυτήν.

Τον Οκτώβριο, και καθώς η Ουκρανία βρισκόταν στη μέση της ανάκτησης μεγάλων τμημάτων της κατεχόμενης Χερσώνας, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι προέτρεψε τη Δύση να προειδοποιήσει τη Ρωσία να μην ανατινάξει το φράγμα, διότι θα πλημμύριζε μια μεγάλη περιοχή της νότιας Ουκρανίας. Τότε, υποστήριξε ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν τοποθετήσει εκρηκτικά μέσα στο φράγμα.

Συγκεκριμένα, ο Ζελένσκι είχε κάνει λόγο για «μεγάλης κλίμακας καταστροφή» και συνέκρινε μια τέτοια πράξη με τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής.

Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ουκρανίας ανέφεραν ότι «η κλίμακα της οικολογικής καταστροφής [θα] ξεπερνούσε πολύ τα σύνορα της Ουκρανίας και θα επηρεάσει ολόκληρη την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας».

Την ίδια στιγμή, η Ρωσία κατηγορούσε το Κίεβο ότι στόχευε με ρουκέτες το φράγμα και σχεδίαζε να το καταστρέψει.

Μετά την ανακατάληψη της Χερσώνας (αλλά όχι του φράγματος) από την Ουκρανία τον Νοέμβριο, ήρθαν στο φως φωτογραφίες με σημαντικές ζημιές στο φράγμα. Η Ρωσία είχε κατηγορήσει την Ουκρανία ότι βομβάρδισε το φράγμα στην εκστρατεία της για την ανακατάληψη της Χερσώνας.

Τι έχει συμβεί τον τελευταίο μήνα;

Τον Μάιο, κάτοικοι ενός γειτονικού χωριού ανέφεραν συνεχιζόμενες πλημμύρες για τις οποίες κατηγόρησαν τη ρωσική κατοχή στη Νόβα Καχόβκα. Μιλώντας στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters, οι ντόπιοι ανέφεραν ότι η στάθμη του νερού είχε αρχίσει να ανεβαίνει τον Απρίλιο, μερικές φορές έως και 30 εκατοστά την ημέρα, και έκτοτε παρέμεινε σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.

Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η άνοδος της στάθμης του νερού του Δνείπερου, «με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν οικισμοί στην περιοχή Ζαπορίζια, συνδέεται με τη ρωσική κατοχή του φράγματος Καχόβκα», αλλά πρόσθεσαν ότι δεν ήταν σε θέση να πουν τι ακριβώς έκαναν οι ρωσικές δυνάμεις στο φράγμα καθώς δεν είχαν πρόσβαση οι ίδιοι.

Ένας Ρώσος αξιωματούχος ενέργειας δήλωσε τον Μάιο ότι το φράγμα κινδύνευε να κατακλυστεί από υψηλά επίπεδα νερού.