Στις μέρες μας η ζωή των εφήβων έχει μεταφερθεί στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ο πρώτος χαιρετισμός τους ή το πρώτο σχόλιό τους είναι ινσταγκραμικό και λίγο αργότερα θα επιλέξουν να παρακολουθήσουν ή να ανεβάσουν το καθημερινό βιντεάκι τους στο TikTok. Με αυτή την καθημερινή συνήθεια η επικοινωνία τους ολοκληρώνεται και νοηματοδοτείται η καθημερινότητά τους. Οι νέοι φίλοι και οι καθοδηγητές τους είναι οι «influencers», οι οποίοι ασκούν τεράστια επίδραση και έχουν γίνει αρκετά δημοφιλείς, καθώς η εποχή των social media έχει δημιουργήσει μια νέα κατηγορία ατόμων που έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν τους άλλους με τις απόψεις, τις συμβουλές και τον τρόπο ζωής τους.
Ειδικά για τους εφήβους, οι «influencers», ασκούν έντονες επιδράσεις – ως επί το πλείστον -αρνητικές, στην καθημερινότητα τους. Μια από τις κύριες ανησυχίες είναι η πίεση που τους ασκούν για την εμφάνιση και την αυτοεικόνα τους. Κι αυτό συμβαίνει γιατί συχνά παρουσιάζουν μια ιδανική εικόνα του εαυτού τους, με τέλεια μακιγιάζ, κορμιά και τρόπο ζωής, επιβάλλοντας μια «δικτατορία» της ομορφιάς και διαμορφώνοντας τα πρότυπα του «φαίνεσθαι», εξωπραγματικά και άπιαστα.
Έτσι, ωθούν τους νέους και τις νέες να επενδύουν αποκλειστικά στην εξωτερική εικόνα τους, η οποία έχει γίνει η «τροφή» της διάθεσής τους. Και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις -κυρίως κοριτσιών- που βλέπουμε να υποβάλλονται σε μια σειρά επεμβάσεων επιδιώκοντας να αλλάξουν τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους ή επιδίδονται σε εξαντλητικές δίαιτες για να αποκτήσουν το «τέλειο» σώμα, σύμφωνα με τα προβαλλόμενα πρότυπα.
Στην ουσία πρόκειται για μια προσπάθεια επιβολής ενός πανομοιότυπου προτύπου, που στοχεύει όχι μόνο στην εξομοίωση των πάντων αλλά και στην εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης ύπαρξης. Φαινόμενο που προκαλεί αισθήματα ανασφάλειας και ανεπάρκειας στους εφήβους, οι οποίοι προσπαθούν να ανταποκριθούν σε αυτά τα ιδανικά, μη ρεαλιστικά πρότυπα. Η προσπάθεια μίμησης αυτών των προτύπων τους γεμίζει με αφόρητο άγχος γιατί τους ωθεί σε μια υπερπροσπάθεια να μοιάσουν σε κάτι ξένο, εντελώς μακρινό από τον εαυτό τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, με συνέπεια να χάνουν την προσωπικότητάς τους.
Εκτός όμως από το κυνήγι της ομορφιάς, υπάρχουν και «influencers», οι οποίοι προωθούν την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, την παράνομη χρήση ναρκωτικών, σεξιστικές συμπεριφορές, τη βία, ή ακόμα και το έγκλημα,. Αυτές οι επιρροές μπορούν να οδηγήσουν σε επικίνδυνες πρακτικές και να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία, την ευεξία τους και την ηθική τους.
Επιπλέον, η υπερβολική έκθεση στα social media και η συνεχής παρακολούθηση των «influencers», μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό και απομόνωση από την πραγματικότητα. Οι εφήβοι μπορεί να αφιερώσουν πολύ χρόνο και ενέργεια στο να προσπαθούν να ακολουθήσουν τα trends και τις τελευταίες μόδες που τους προωθούν, αγνοώντας τα πραγματικά τους ενδιαφέροντα και τις προτεραιότητες. Αυτό τους απομακρύνει από την αυθεντικότητά τους και να τους καθιστά εξαρτημένους από την επιβεβαίωση και την αποδοχή από τους άλλους. Απεγνωσμένα αναζητούν τον πραγματικό εαυτό τους στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας.
Εδώ λοιπόν, οι γονείς ας δούμε αυτήν την πρόκληση ως ευκαιρία ουσιαστικής παρέμβασης και επαφής με τα παιδιά μας. Μήπως έφτασε η στιγμή να γίνουμε εμείς οι καθοδηγητές τους, οι πιο σωστοί και κατάλληλοι «influencers», για τα παιδιά μας; Γιατί μόνο ως νέοι influencers αυτών θα καταφέρουμε να θεραπεύσουμε τον νεό τους εθισμό. Για να αντιμετωπίσουμε τις επιδράσεις των «influencers», στους εφήβους, είναι σημαντικό να κάνουμε βασικές παρεμβάσεις.
Αρχικά, να προωθήσουμε την κριτική σκέψη και την ικανότητά τους να αναγνωρίζουν τις υγιείς και μη υγιείς επιρροές. Οι γονείς μπορούμε να διαδραματίσουμε σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση των εφήβων, ενθαρρύνοντας την κριτική και ανεξάρτητη σκέψη. Οφείλουμε να τους προτείνουμε εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης και ψυχαγωγίας, να τους διδάξουμε να αναγνωρίζουν τη διαφορά ανάμεσα στην πραγματικότητα και την κατασκευασμένη εικόνα, τις επιδράσεις που έχουν στον εαυτό τους και να αξιολογούν την αυθεντικότητα και την αξιοπιστία των πληροφοριών που λαμβάνουν από τους «influencers».
Στη συνέχεια ας προσπαθήσουμε να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο της άγονης επιρροής αυτών των αντιπροτύπων, με το να στεκόμαστε με διακριτικότητα δίπλα τους, να τονώνουμε την αυτοπεποίθησή τους, να ενισχύουμε την αντοχή και την ψυχική ανθεκτικότητά τους- το βασικότερο εφόδιο για τη ζωή-, βοηθώντας τους να αναπτύξουν τη δική τους ταυτότητα.
Τέλος, οφείλουμε να τους δείξουμε ότι η αξία τους δεν εξαρτάται από τον αριθμό των followers ή την εμφάνισή τους, αλλά από τον χαρακτήρα και τις πράξεις τους. Και το πιο σημαντικό… να ενθαρρύνουμε την κοινωνικότητα και τη δημιουργικότητά τους μέσα από τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες στον πραγματικό κόσμο για να ανεβάσουμε τα επίπεδα ευτυχίας τους και να τους βοηθήσουμε να γίνουν ψυχολογικά και κοινωνικά ισορροπημένοι ενήλικες. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο!
Μαρία Δ. Πετροπούλου, Φιλόλογος- Συγγραφέας στις εκδόσεις ΖΗΤΗ
