Τη δεκαετία του ’90, το κόμμα που κατανόησε καλύτερα τις ευρωπαϊκές εξελίξεις μετά το Μάαστριχτ και τις τεκτονικές μεταβολές που σήμαινε η πορεία προς την ΟΝΕ ήταν το ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1993 και μετά ο Κώστας Σημίτης το 1996 εναρμόνισαν τις πολιτικές της Ελλάδας σε αυτή την κατεύθυνση, διατηρώντας με αλλεπάλληλες επιτυχίες μια αδιατάρακτη πολιτική ηγεμονία επί έντεκα χρόνια.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2020, δύο κόμματα κατάλαβαν τις τεκτονικές αλλαγές που προκάλεσε στην ελληνική κοινωνία η δεκαετία της κρίσης χρεοκοπίας της χώρας: η ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη και το ΠΑΣΟΚ, με τη Φώφη Γεννηματά και τον Νίκο Ανδρουλάκη. Καθόλου τυχαία, είναι και τα μόνα κόμματα που βγαίνουν κερδισμένα από αυτή την εκλογική μάχη. Και είναι ήδη σαφές ότι το ΠΑΣΟΚ θα είναι σύντομα ο πραγματικός – και ουσιαστικός – αντίπαλος της Νέας Δημοκρατίας.
Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπέστη μόνο μια εκλογική συντριβή. Αναιρέθηκε ο ίδιος ο λόγος της ύπαρξής του. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θεώρησε ότι η εκτίναξή του από το 3% σε κυβερνητικό κόμμα δεν ήταν γέννημα της συγκυρίας και τέκνο της οργής, αλλά ανταποκρίνεται σε βαθιές ανάγκες της κοινωνίας, τις οποίες ο Αρχηγός εκφράζει και διερμηνεύει. Δεν ένιωσε την ανάγκη για κάποιο πρόγραμμα, για μια αντίστοιχη οργάνωση, για ανάδειξη στελεχών που θα έδιναν πολιτική έκφραση σε προγραμματικές θέσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ιδεολογικά και πολιτικά τα πάντα και τίποτα ταυτοχρόνως. Και όλα τα κενά τα αναπλήρωνε ο χαρισματικός Αρχηγός, στον οποίο το ετερογενές συνονθύλευμα εναπέθετε όχι μόνον την έκφραση των θέσεων, αλλά τον πυρήνα της συνοχής και της ενότητάς του.
Ομως ο Αρχηγός απεδείχθη τακτικιστής και όχι στρατηγικός. Επιφανειακός και όχι στοχαστικός. Ανακόλουθος και όχι σταθερός. Ανασφαλής, περίκλειστος σε μια ομάδα πιστών και όχι συνεκτικός. Προέκυψαν ακόμα πιο επώδυνα κενά στον Αρχηγό. Περάσαμε σε μια εποχή τεράστιων προκλήσεων, που δεν επιτρέπουν ατιμώρητα το «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ», που είναι το οργανικό γνώρισμά του.
Για αυτό ή διπλή ήττα του πολιτικά αχαρτογράφητου μορφώματος του ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά του Αρχηγού του είναι μη αναστρέψιμη. Ο ΣΥΡΙΖΑ απεδείχθη το τελευταίο υστερόγραφο της Μεταπολίτευσης, που έκλεισε οριστικά τον κύκλο της σε αυτές τις εκλογές.
Οι αδυναμίες του ΣΥΡΙΖΑ επέτρεψαν την ηγεμονία της ΝΔ, παρά τα λάθη της διακυβέρνησης, παρά την όξυνση βαθιών παθογενειών του κομματικού συστήματος, παρά την εκτεταμένη διαφθορά, παρά τα φαινόμενα αναβίωσης παρακρατικών πρακτικών, όπως οι υποκλοπές.
Αλλά η περίοδος κατά την οποία ο κ. Μητσοτάκης έπαιζε μπάλα με γκολ από τα αποδυτήρια τελειώνει στις 25 Ιουνίου.
Ο προγραμματικός λόγος του ΠΑΣΟΚ, η ατζέντα ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, η ποιότητα του πολιτικού λόγου ενός ριζικά ανανεωμένου και συνεκτικού πολιτικού προσωπικού υψώνονται ήδη ως εναλλακτική πρόταση για την πορεία της χώρας. Για την παραγωγική ανασύνταξη της ελληνικής οικονομίας και την κοινωνική δικαιοσύνη σε ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος, χρηματοδοτημένο από υγιείς εθνικούς πόρους και όχι από δανεικά. Με μια ανασύνταξη των θεσμών και του κράτους δικαίου, έτσι ώστε η ελληνική κοινωνία και η νέα γενιά να ζήσουν με ευημερία και ασφάλεια μέσα στο ταραγμένο και απρόβλεπτο περιβάλλον που αντιμετωπίζουμε.
Και αυτό σηματοδοτεί τον νέο ιστορικό κύκλο στον οποίο εισέρχεται η πατρίδα μας.
*Ο Πέτρος Ευθυμίου είναι πρώην υπουργός
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΑ ΝΕΑ»
