Πόσα αλήθεια γνωρίζουμε για όσα υπάρχουν στον βυθό; Φωτεινά κολλώδη πλάσματα, που μοιάζουν με ξεφλουδισμένες μπανάνες και ημιδιαφανή σφουγγάρια που προσκολλώνται στον βυθό και μοιάζουν περισσότερο με αναποδογυρισμένους πολυελαίους.

Για να κατασκευάσουμε ηλεκτρικά οχήματα, μπαταρίες και άλλα βασικά κομμάτια μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, χρειαζόμαστε πολλά μέταλλα. Οι χώρες και οι εταιρείες αναζητούν όλο και περισσότερο να εξορύξουν αυτόν τον χαλκό, το κοβάλτιο και άλλα κρίσιμα μέταλλα από τον πυθμένα της θάλασσας.

Μια νέα ανάλυση της ζώνης Clarion-Clipperton, μιας τεράστιας περιοχής πλούσιας σε μεταλλεύματα στον Ειρηνικό Ωκεανό, εκτιμά ότι υπάρχουν εκεί περίπου 5.000 νέα για την επιστήμη θαλάσσια πλάσματα. Η έρευνα που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη 25/5 στο περιοδικό Current Biology αποτελεί το τελευταίο σημάδι ότι η υποθαλάσσια εξόρυξη μπορεί να έχει κόστος για μια ποικιλόμορφη σειρά ζωής που μόλις αρχίζουμε να κατανοούμε, αναφέρει το δημοσίευμα της Washington Post.

«Αυτή η μελέτη αναδεικνύει πραγματικά πόσο δεν έχει προσεγγιστεί και αναλυθεί αυτό το τμήμα του πλανήτη μας – ο ωκεανός– όσον αφορά το πόση νέα ζωή υπάρχει εκεί κάτω», δήλωσε ο Douglas McCauley, καθηγητής που μελετά τους ωκεανούς στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Είναι λογικό να αναζητήσουμε πού μπορούμε να εξορύξουμε αυτά τα μέταλλα και να έχουμε τη λιγότερη επίδραση στον πλανήτη», δήλωσε ο Gerard Barron, διευθύνων σύμβουλος της Metals Company, μιας από τις κορυφαίες εταιρείες που στοχεύουν στην εξόρυξη μετάλλων από τον πυθμένα της θάλασσας.

Όμως η ανακάλυψη τόσο μεγάλης θαλάσσιας ζωής αποκαλύπτει πόσο λίγα γνωρίζουμε για τους ωκεανούς της Γης  και πόσο μεγάλο μπορεί να είναι το κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τη ζωή κάτω από τα κύματα.

Ο γλοιώδης σκίουρος και το κεφαλόποδο με μάτια-χάντρες

Στον πυθμένα του ωκεανού, μίλια κάτω από την επιφάνεια, υπάρχει ένα μάτσο βράχια. Όταν το δόντι ενός καρχαρία ή το κέλυφος ενός μυδιού φτάσει στα βάθη του βυθού, στρώμα επί στρώματος μεταλλικών στοιχείων που έχουν διαλυθεί στο θαλασσινό νερό συσσωρεύονται σε αυτά τα θραύσματα οστών και λίθων με την πάροδο εκατομμυρίων ετών.

Το αποτέλεσμα είναι υποθαλάσσια πεδία κοιτασμάτων ορυκτών σε μέγεθος πατάτας που ονομάζονται πολυμεταλλικοί όζοι. Για μια κοινωνία που έχει ανάγκη αυτά τα μέταλλα, οι όζοι είναι ένας άταφος θησαυρός, που βρίσκεται ακριβώς εκεί στον πυθμένα της θάλασσας και είναι έτοιμος να συλλεχθεί. Και στον πυθμένα της ζώνης Clarion-Clipperton υπάρχει ένα από τα μεγαλύτερα σύνολα τέτοιων όζων.

Παρά το ενδιαφέρον δεκαετιών για την εξόρυξη αυτής της αβύσσου, ελάχιστα είναι γνωστά για τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Έτσι, μια ομάδα με επικεφαλής το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου ανέλυσε πάνω από 100.000 αρχεία από πολυετείς ερευνητικές κρουαζιέρες με δειγματοληψίες θαλάσσιων πλασμάτων. Η ομάδα βρήκε μεταξύ 6.000 και 8.000 ζώα, με περίπου 5.000 να είναι εντελώς νέα για την επιστήμη. Μια από τις λίγες εναπομείνασες άθικτες ερημιές στον κόσμο, τα ακραία βάθη και το σκοτάδι της Ζώνης Clarion-Clipperton ή CCZ, έχουν ευνοήσει την εξέλιξη ορισμένων ζώων που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη Γη.

Ανάμεσά τους είναι και ο γλοιώδης σκίουρος, ένα θαλάσσιο αγγούρι σε φωσφοριζέ κίτρινο χρώμα, που μπορεί να χρησιμοποιεί τη μακριά ουρά του για να σερφάρει σε υποβρύχια κύματα, ένα κεφαλόποδο με μάτια που μοιάζουν με χάντρες και κοντόχοντρα χέρια, που ανακαλύφθηκε το 2016 στη Χαβάη και πήρε το όνομά του από τη φανταστική λευκή του εμφάνιση, που πιθανόν οφείλεται στην έλλειψη χρωστικών ουσιών στην τροφή του.

Θαλάσσιο αγγούρι – Φωτογραφία: NOAA Office of Ocean Exploration and Research

Σταματήστε τις εξορύξεις

Αυτή η βιοποικιλότητα έχει οδηγήσει περισσότερους από 700 ειδικούς σε θέματα θαλάσσιας ζωής να ζητήσουν να σταματήσουν να εγκρίνονται οι εξορύξεις «έως ότου αποκτηθούν επαρκείς και αξιόπιστες επιστημονικές πληροφορίες». Πολύ λίγα είναι γνωστά, λένε, για το πώς η εξόρυξη μπορεί να βλάψει την αλιεία, να απελευθερώσει άνθρακα που είναι αποθηκευμένος στον πυθμένα της θάλασσας ή να βάλει σωρούς ιζημάτων στο νερό. Οι παλιές υποθαλάσσιες δοκιμαστικές περιοχές εξόρυξης δείχνουν ελάχιστα σημάδια οικολογικής ανάκαμψης.

«Ο πυθμένας του ωκεανού θεωρούνταν κάποτε «λίγο έρημος». Αλλά τώρα καταλαβαίνουμε ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν τεράστιες ποσότητες βιοποικιλότητας», δήλωσε ο Τζούλιαν Τζάκσον, ανώτερος διευθυντής διακυβέρνησης των ωκεανών στο Pew Charitable Trusts, το οποίο χρηματοδότησε το έγγραφο και επιθυμεί μορατόριουμ στην εξόρυξη σε βάθος θάλασσας.

Όσοι στηρίζουν την εξόρυξη στη θάλασσα λένε ότι αυτή συνοδεύεται από λιγότερους ηθικούς συμβιβασμούς σε σχέση με την εξόρυξη στην ξηρά. Βαθιά μέσα στον ωκεανό δεν υπάρχουν κοινότητες ιθαγενών που πρέπει να μετακινηθούν, δεν υπάρχει παιδική εργασία για εκμετάλλευση και δεν υπάρχουν τροπικά δάση που πρέπει να καταστραφούν. Αυτή τη στιγμή, η κορυφαία χώρα παραγωγής νικελίου είναι η πλούσια σε τροπικά δάση Ινδονησία.