Πριν από ακριβώς 50 χρόνια, στις 25 Μαΐου 1973, και ενώ την εξουσία στην Ελλάδα νέμεται η Χούντα των Συνταγματαρχών, το πολεμικό πλοίο «Βέλος», με κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Νίκο Παππά, και σύσσωμο το πλήρωμά του, αποχωρούν από την άσκηση του ΝΑΤΟ στην οποία συμμετέχουν στα ανοικτά της Σαρδηνίας και καταπλέουν στο ιταλικό λιμάνι Φιουμιτσίνο, όπου και ζητούν πολιτικό άσυλο.
Η ηρωική αυτή πρωτοβουλία του Νίκου Παππά και των υπόλοιπων αξιωματικών και ναυτών του «Βέλους» έριξε ουσιαστικά την αυλαία στο μη επιτυχημένο Κίνημα του Ναυτικού της 23ης Μαΐου, όταν πάνω από 200 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του ελληνικού πολεμικού ναυτικού ήταν έτοιμοι να στασιάσουν με στόχο την ανατροπή τη δικτατορίας.
Η αποτυχία ήρθε όταν μία ημέρα πριν την προγραμματισμένη διενέργεια του αντιδικτατορικού κινήματος υπήρξε προδοσία και οι χουντικές αρχές συνέλαβαν τους συμμετέχοντες.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.5.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 25ης Μαΐου 1973
«Παράνομος οργάνωσις απεκαλύφθη εις το Πολεμικόν Ναυτικόν και εματαιώθη στασιαστική της ενέργεια.
»Τούτο ανεκοίνωσε χθες ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ κ. Βύρων Σταματόπουλος προκαλέσας προς τούτο χθες περί την μεσημβρίαν έκτακτον συνέντευξιν Τύπου.
»Συμφώνως προς τας ανακοινώσεις του κ. Σταματόπουλου η παράνομος οργάνωσις ετέλει υπό την ηγεσίαν δύο, συλληφθέντων ήδη, αποστράτων αξιωματικών του Ναυτικού των αντιναυάρχων ε.α. κ.κ. Κ. Εγκολφόπουλου και Ι. Μηναίου, οι οποίοι παρέσυραν εις τα σχέδια των “αξιωματικούς τινάς εν ενεργεία του Στόλου”.
»Την ενέργεια αυτήν ο κ. Σταματόπουλος εις τας δηλώσεις του ενέταξεν εις μίαν ευρυτέραν προσπάθειαν διεισδύσεως εις τας ενόπλους δυνάμεις, η οποία, ως είπεν, “καθ’ όλας τας ενδείξεις κατηυθύνετο από το εξωτερικόν, υπό των ανά την Ευρώπην αυτοεξορίστων Ελλήνων’.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.5.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
H δημοκρατική ανταρσία του Παππά
Λίγες ημέρες μετά την αποκάλυψη του αντιδικτατορικού Κινήματος του Ναυτικού και την παρέμβαση των χουντικών αρχών, μέρος του πληρώματος του “Βέλους” παίρνει την απόφαση να εγκαταλείψει τη στρατιωτική άσκηση στην οποία συμμετέχει και ταξιδευοντας με το «Βέλος» και να αναζητήσουν πολιτικό άσυλο στην Ιταλία.
«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 27ης Μαΐου 1973, δημοσιεύει την ανακοίνωση της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών της Χούντας.
“Το αντιτορπιλλικόν ‘Βέλος’ με κυβερνήτην τον αντιπλοίαρχον Ν. Παππάν, συμμετέχον εις συμμαχικήν άσκησιν, απέπεπλευσε την 22αν Μαΐου εξ Ηρακλείου Κρήτης διά το Τυρηνικόν πέλαγος, ομού μετ’ άλλων συμμαχικών πλοίων
“Την 14.45 ώραν της 25ης Μαΐου το πλοίον ευρισκόμενον εις την περιοχήν της Σαρδηνίας απεχώρησε της ασκήσεως, ο δε κυβερνήτης αυτού εξέπεμψε σήμα διά του οποίου ανέφερεν ότι κατόπιν της συλλήψεως εν Αθήναις ομοϊδεατών του αξιωματικών, ο ίδιος και το πλήρωμά του πιστοί εις τον όρκον τον οποίον έχουν δώσει ‘θα αγωνισθούν διά την Δημοκρατίαν’!
“Μετά ταύτα το πλοίον ηγκυροβόλησεν εις την θαλασσίαν περιοχήν Φιουμιτσίνο της Ιταλίας και ο κυβερνήτης εζήτησε πολιτικόν άσυλον δι’ αυτόν και δέκα μέλη του πληρώματός του τα οποία, ως εδήλωσε, τον ακολουθούν. (Σημειωτέον, ότι επί του σκάφους επιβαίνουν 270 άνδρες, εκ των οποίων 16 αξιωματικοί και 254 υπαξιωματικοί και ναύται)”.»
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.5.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Φτάνοντας στο Φιουμιτσίνο, ο Νίκος Παππάς και όσοι ακόμα ζήτησαν πολιτικό άσυλο αποβιβάστηκαν από το πλοίο το οποίο με νέο κυβερνήτη επέστρεψε στην άσκηση του ΝΑΤΟ.
Συνεχίζει η ανακοίνωση, αυξάνοντας τον αριθμό των αιτούντων πολιτικό άσυλο.
“Το αντιτορπιλλικόν ‘Βέλος’ με κυβερνήτην τον αντιπλοίαρχον κ. Χαρλάφτην απέπλευσε κατόπιν διαταγής εξ Αθηνών περί την 18.00 ώραν εκ της θαλασσίας περιοχής Φιουμιτσίνο της Ρώμης προκειμένου να συμμετάσχη εις την συνεχιζόμενην άσκησιν του ΝΑΤΟ.
“Προηγουμένως απεβιβάσθησαν του πλοίου ζητήσαντες άσυλον παρά της Ιταλικής Κυβερνήσεως ο πρώην κυβερνητής αυτού και έτερα τριάκοντα μέλη του πληρώματος”.
»Εις τηλεγράφημα του πρακτορείου “Ηνωμένος Τύπος” αναφέρεται ότι εχορηγήθη άσυλον εις τον κυβερνήτην, 6 αξιωματικούς και 30 μέλη του πληρώματος και ότι άπαντες ευρίσκονται εις Ρώμην.
Η τύχη των στασιαστών
Συνολικά, για το Κίνημα του Ναυτικού, συνελήφθησαν από τη Χούντα 69 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί, οι διαστάσεις όμως που πήρε διεθνώς η απόπειρα αυτή ανατροπής της Χούντας, ουσιαστικά, ανάγκασε τους δικτάτορες να απελευθερώσει τους συλληφθέντες.
