Για μια πολιτειακή εκπαιδευτική πολιτική

Προ των επικείμενων εκλογών, υποβάλλω μία σειρά προτάσεων, οι οποίες στοχεύουν στην μεταρρύθμιση ορισμένων ζητημάτων που χρειάζεται το εκπαιδευτικό μας σύστημα –αφού οι πολιτικοί δεν λέγουν κάτι συγκεκριμένο.

Το γενικό πρόβλημα: η εφαρμογή πελατειακής και όχι πολιτειακής εκπαιδευτικής πολιτικής είναι το κύριο αίτιο της αποτυχίας στον τομέα της παιδείας. Συγκεκριμένα:

1. Θεωρούμε ότι μία στρατηγική πρόταση περί παιδείας πρέπει να θέσει τέλος στον μονοδιάστατο προσανατολισμό των σχολείων μας προς τα θεωρητικά-ακαδημαϊκά αντικείμενα και την παραμέληση των πρακτικών αντικειμένων, των εργαστηριακών εφαρμογών και την αυτόβουλο δράση των μαθητών. Πρέπει να θεραπεύσει την λογοκοπία και την θεωρητικολογία, τον λειτουργικό αναλφαβητισμό, την πραξιακή υποτίμηση και την τεχνολογική υστέρηση. Οφείλει να συνδέσει την θεωρία με την πράξη, να εξισορροπήσει την σχέση του αφηρημένου λόγου προς τον συγκεκριμένο, να συνδυάσει την βελτίωση της μαθήσεως με την ανάπτυξη της βουλήσεως, και επίσης να ενισχύσει την εμπιστοσύνη του κάθε μαθητού στον εαυτόν του. Ο στρατηγικός παιδαγωγικός σκοπός και η κατευθύνουσα αρχή πρέπει να είναι η μόρφωση του αυτοδύναμου και του πολυδύναμου ανθρώπου· αυτού που θα μπορεί να δρα αυτοβούλως και θα είναι ικανός να προβαίνει σε έλλογα νοητικά διαβήματα και εφικτά πρακτικά ενεργήματα, και που θα συνεργάζεται αρμονικώς με άλλους για την επίτευξη παραγωγικού έργου. Ητοι του φιλομαθούς, φίλεργου, φιλάνθρωπου και φιλοπρόοδου μαθητού. Δεν θέλομε παπαγαλάκια και κουλοχέρηδες μαθητές!
2. Ο σκοπός της λειτουργίας των σχολείων στην νέα εποχή οφείλει να είναι πιο σύνθετος. Πρέπει: α) να καλλιεργεί την ερευνητική διάθεση και την εξερευνητική περιέργεια των μαθητών· β) να καλλιεργεί την δημιουργική τάση και την έφεση για πρωτοβουλία· γ) να παρέχει ευκαιρίες αναπτύξεως της κριτικής σκέψεως και εξασκήσεως της παραγωγικής δράσεως· δ) να προσφέρει και να απαιτεί συλλογική δράση και κοινωνική υπευθυνότητα ε) να εξισορροπεί την σχέση σκέψεως-πράξεως, γνώσεως-δράσεως στην αγωγή των μαθητών· στ) να αλλάξει το αρνητικό κλίμα εργασίας και να ανυψωθεί η χαμηλή ποιότητα των παιδαγωγικών σχέσεων, ώστε να επικρατεί συμπάθεια, συνέργεια και συγκατάθεση στις σχέσεις, και επίσης αμοιβαιότητα στις συναλλαγές των εκπαιδευτικών και των μαθητών στα σχολεία. Η αξιοκρατία, η πρωτοβουλία, η υπευθυνότητα και η λογοδοσία να είναι οι κυρίαρχες αξίες.

Μερικότερα προβλήματα:

1. Να ανακληθεί η απόφαση της υφυπουργού παιδείας που αλλοιώνει την φυσιογνωμία του υφισταμένου μαθήματος της Τεχνολογίας στο Γυμνάσιο και ακυρώνει τον μορφωτικό εγκυκλοπαιδικό σκοπόν του, αφού εξισώνει την Τεχνολογία με την Πληροφορική (Υ.Α. αρ. 8769/Δ 2, ΦΕΚ 417/30-1-2023», και να επανέλθει αναβαθμισμένο δίωρο ἠ τρίωρο με έμφαση στην κατασκευή έργων. Η μύηση των μαθητών στον τεχνολογικό λόγο και στην κατασκευαστική πράξη, έχει πολύ πιο σπουδαίο παιδαγωγικό σκοπό σε αυτήν την εκπαιδευτική βαθμίδα, από την μάθηση περί ψηφιακών συστημάτων, τον σχεδιασμό παραγωγικών μηχανισμών και τον πληροφορικό προγραμματισμό– αντικείμενα λίαν εξειδικευμένα, κατάλληλα για επαγγελματικά σχολεία. Οι μαθητές χρειάζονται να μάθουν να σκέπτονται και να κατασκευάζουν αντικείμενα απτά, να αποκτούν απλές δεξιότητες, να δοκιμάζονται εν έργω, και να αυξάνουν την αυτοπεποίθησή των, ενώ τώρα δεν θα μάθουν σχεδόν τίποτα ουσιαστικό περί της εμπράγματης Τεχνολογίας, του κατασκευάζειν εύλογα, έντεχνα, και λειτουργικά αντικείμενα· όποιες γνώσεις της ψηφιακής τεχνολογίας επιθυμούν, μπορούν να τις μάθουν στο Λύκειο ἠ σε τεχνολογική σχολή.
2. Πρέπει να εισαχθεί η Παιδαγωγική Χειροτεχνία στις τάξεις Α, Β, Γ, Δ του Δημοτικού και η Παιδαγωγική Τεχνολογία στις τάξεις Ε και ΣΤ, να τερματισθεί η «παπαγαλική» και η άπρακτη-παθητική εκπαίδευση που προσφέρει, να μάθουν τα παιδιά να ενεργούν σκοποθετικώς, ελλόγως και πρακτικώς, ώστε να τεθεί το απαραίτητο εμπειρικό τεχνολογικό υπόβαθρο, στο οποίο θα στηριχθούν γερά τα επακόλουθα τεχνολογικά και τα επιστημονικά μαθήματα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Αντί να διδάσκεται στο Δημοτικό η Π.Χ.Τ., μάθημα προσιτό, απτικο-κινητικό, χειροποιητικό, διδάσκεται η Πληροφορική, μάθημα απόμακρο, ψηφιακό-προγραμματικό, σε όλες τις τάξεις!
3. Πρέπει να αποκατασταθεί η ακαδημαϊκή αδικία και να αλλάξει η κακόβουλη εξαίρεση της σχολής ΣΕΛΕΤΕ, νυν ΑΣΠΑΙΤΕ, και να ενταχθεί στις πανεπιστημιακές παιδαγωγικές σχολές. Ενώ όλες οι καθηγητικές σχολές έχουν ενταχθεί στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, αυτή εξαιρείται και παραμένει μόνη απέξω ως Ανωτάτη Σχολή Παιδαγωγικής Τεχνολογικής Εκπαιδεύσεως. Εγιναν πανεπιστημιακά τμήματα οι πρώην Παιδαγωγικές Ακαδημίες και οι Σχολές Νηπιαγωγών το 1985, αλλά η ΣΕΛΕΤΕ, η μόνη τότε υπάρχουσα πρωτοπόρος Παιδαγωγική Τεχνολογική Σχολή (ιδρύθη το 1959 από την UNESCO), έμεινε εκτός πανεπιστημίων!
4. Εγιναν όλα τα ΤΕΙ πανεπιστημιακά ιδρύματα –χωρίς αξιολόγηση, χωρίς προγραμματισμό, χωρίς μελέτη αναγκαιότητας και σκοπιμότητας, χωρίς προβλέψεις ποιότητας και λειτουργικότητας και κόστους– και έχει πλημυρίσει η χώρα από πανεπιστήμια! Με πρόσχημα τις πρόνοιες της Μπολόνιας, «πανεπιστημιοποιήθηκαν» όλα τα ΤΕΙ και έχει προκύψει ένα «συμπίλημα», προεκλογικό δώρο του ΣΥΡΙΖΑ και του κ. Γαβρόγλου το 2019, το οποίο ασμένως απεδέχθη και διατήρησε η κ. Κεραμέως της Ν.Δ.
5. Πρέπει η επόμενη κυβέρνηση να επανεξετάσει και να διορθώσει αυτήν την ακαδημαϊκή αλχημεία, και να ιδρύσει τεχνολογικές σχολές διετούς, τριετούς, και τετραετούς φοιτήσεως– αν θέλουμε τεχνολογική βελτίωση σε διαφορικά επίπεδα, και όχι απλώς νομική «αναβάθμιση»· τίτλους άνευ αντικρίσματος…
6. Επιτέλους, τί θα γίνη με την φύλαξη και την ασφάλεια των πανεπιστημιακών χώρων; Δεν «αρκούν» τόσοι βανδαλισμοί και καταστροφές και αταξία και βρωμιά;

Ο κ. Πάνος Πολυχρονόπουλος είναι πρώην καθηγητής της Φιλοσοφίας της Παιδείας του Πανεπιστημίου Πατρών.