Καθώς τα ευρωπαϊκά κράτη κινούνται προς ένα κλίμα γενικότερης αυστηροποίησης στο μεταναστευτικό, τα κυκλώματα διακίνησης βρίσκουν καινούργιες, πιο επικίνδυνες διαδρομές. Στο μεταξύ, η Μεσόγειος θάλασσα παραμένει ένας τεράστιος «υγρός τάφος».
Τα στοιχεία για άλλη μία φορά καταδεικνύουν την τραγωδία που εκτυλίσσεται εδώ και χρόνια στη Μεσόγειο. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) των Ηνωμένων Εθνών, μόνο τους τρεις πρώτους μήνες του 2023 τουλάχιστον 440 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους επιχειρώντας το επικίνδυνο ταξίδι προς ευρωπαϊκό έδαφος. Πλέον, αυτός ο αριθμός ξεπερνά τους 570.
Πρόκειται για τον πλέον πολύνεκρο απολογισμό που έχει καταγραφεί από το 2017, όταν η μεταναστευτική κρίση βρισκόταν στο απόγειό της. Τότε, στο αντίστοιχο διάστημα, είχαν καταγραφεί 742 θάνατοι.
Η Τζούλια Μπλακ, εκπρόσωπος επικοινωνίας του ΔΟΜ και του Κέντρου Παγκόσμιας Ανάλυσης Δεδομένων Μετανάστευσης του ΟΗΕ εξηγεί στο ΒΗΜΑ πως περίπου οι μισοί από αυτούς τους θανάτους θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί, καθώς συνδέονται με καθυστερήσεις στις κρατικές προσπάθειες διάσωσης. «Τα κράτη δεν αντεπεξέρχονται στις δεσμεύσεις τους να διεξάγουν έρευνα και διάσωση. Μόνο φέτος υπήρξαν 7 περιπτώσεις όπου η έρευνα και η διάσωση καθυστέρησε η δεν έγινε ποτέ. Αυτό είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικό αν λάβουμε υπόψιν πως σε ολόκληρο το 2022, κάτι τέτοιο συνέβη συνολικά 10 φορές».
Η πιο θανατηφόρα διαδρομή
Μπορεί τα ελληνικά νησιά και το Αιγαίο Πέλαγος να γίνονται κατά καιρούς μάρτυρες πολύνεκρων ναυαγίων, όμως η διαδρομή που μετρά τις περισσότερες διελεύσεις αλλά και τους περισσότερους νεκρούς είναι αυτή της Κεντρικής Μεσογείου.
Η συγκεκριμένη μεταναστευτική οδός οδηγεί τους μετανάστες, αφρικανικής συνήθως καταγωγής, από την Τυνησία και κυρίως από τη Λιβύη, όπου και έχουν παγιωθεί φρικτά δίκτυα παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων, βόρεια προς την Ευρώπη, με βασικό προορισμό την Ιταλία και σε μικρότερο βαθμό τη Μάλτα.
«Ομάδες οργανωμένου εγκλήματος εκμεταλλεύτηκαν τον καλύτερο καιρό και την πολιτική αστάθεια στις χώρες αυτές για να προσπαθήσουν να μεταφέρουν όσο το δυνατόν περισσότερους μετανάστες στην Κεντρική Μεσόγειο».
«Η διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ όλων των παράτυπων συνοριακών διελεύσεων προς την ΕΕ», ανέφερε η Frontex σε δήλωση, προσθέτοντας ότι ο αριθμός αφίξεων είναι τριπλάσιος συγκριτικά με το περασμένο έτος. Μέχρι την 21η Απριλίου, περισσότεροι από 36.000 άνθρωποι είχαν φτάσει με βάρκες στην Ιταλία.
«Παρατηρούμε τη μεγαλύτερη διέλευση ανθρώπων από τη Κεντρική Μεσόγειο εδώ και έξι χρόνια» τονίζει η κ. Μπλακ.
Για τον λόγο αυτό, πριν δύο εβδομάδες, η ιταλική κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι κύρηξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, μια κίνηση που θα της επιτρέψει να στέλνει πίσω τους ανεπιθύμητους μετανάστες πιο γρήγορα.
Στο ίδιο πλαίσιο, η Ρώμη έχει ζητήσει από την ΕΕ να κάνει περισσότερα για να σταματήσει τις θαλάσσιες αφίξεις, το τελευταίο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η μετανάστευση επέστρεψε στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας της Ένωσης, καθώς από πέρυσι η παγκόσμια κινητικότητα μόνο αυξάνεται, συγκριτικά και με τα χαμηλά επίπεδα που παρατηρήθηκαν κατά την πανδημία του COVID.
Πού βρίσκεται η Ελλάδα
Στην Ελλάδα, για το 2023, έχουν καταγραφεί 4,260 αφίξεις, 36 θάνατοι στη θάλασσα και 6 στα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα.
Παρόλο που στην Κεντρική Μεσόγειο ο αριθμός είναι μεγαλύτερος, υπάρχει και εδώ μία γενικότερη αυξητική τάση, τόσο στις αφίξεις όσο και στους νεκρούς, αφού όπως περιγράφει η κ. Μπλακ, υπάρχει σχέση αναλογίας.
Συγκεκριμένα, η άνοδος στις μεταναστευτικές ροές της Ανατολικής Μεσογείου, όπου ανήκει η Ελλάδα, όπως και στις άλλες δύο διαδρομές, έχει ξεκινήσει από το προηγούμενο έτος.
Αναλυτικά, ενώ το 2021 είχαν καταφθάσει στη χώρα 4,331 μετανάστες με βάρκες και τα επίσημα στοιχεία έκαναν λόγο για 115 νεκρούς, το 2022 έφτασαν 12,758, ενώ συνολικά χάθηκαν 326 ζωές.
Τα αίτια πίσω από αυτή τη ραγδαία αύξηση, εκτιμάται από τον οργανισμό της Ε.Ε. για το άσυλο, πως αφορούν την άρση των περιορισμών της πανδημίας, τις συγκρούσεις και την επισιτιστική ανασφάλεια που επικρατεί σε πολλές από τις χώρες προέλευσης των μεταναστών / προσφύγων.
Ευρωπαϊκή ευθύνη
Η ΕΕ, υπό αυτές τις συνθήκες, διαρκώς αυξάνει τις προσπάθειές της φέτος για να αποτρέψει περισσότερους παράτυπους μετανάστες και να «κλειδώσει» τα εξωτερικά της σύνορα, με πολλούς Ευρωπαίους πολιτικούς να ζητούν την ολοκλήρωση μιας μακροχρόνιας μεταρρύθμισης των κανόνων ασύλου του μπλοκ, ενόψει και των Ευρωεκλογών του 2024.
