Στις 20 Απριλίου ο αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου ενεργώντας προς ιδίων όφελος και παρά τις αντίθετες διαταγές της στρατιωτικής, πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας σπεύδει να συνθηκολογήσει με τους γερμανούς εισβολείς, διευκολύνοντάς τους την ήδη προχωρημένη προέλασή τους προς νότο.

Έτσι, στις 27 Απριλίου 1941 τα ναζιστικά στρατεύματα εισβάλουν στην ελληνική πρωτεύουσα.

Από τις πρώτες ενέργειες των κατακτητών είναι φυσικά ο έλεγχος του Τύπου και μέσω της αυστηρής τους λογοκρισίας η μετατροπή των ελληνικών εφημερίδων και του ραδιοφώνου σε όργανα της προπαγάνδας τους.

Παρ’ όλα αυτά, τα φύλλα της επομένης ημέρας διατηρούν κάποια λίγα στοιχεία από την προ λογοκρισίας ζωή τους και σε κάθε περίπτωση μάς δίνουν τη δυνατότητα να αντλήσουμε πληροφορίες για τις πρώτες ώρες της γερμανικής εισβολής στην Αθήνα.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 28.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η Σβάστικα στην Ακρόπολη

«Τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβον χθες την πρωΐαν τας Αθήνας και τον Πειραιά. Το ανώτατον γερμανικόν στρατηγείον δι’ εκτάκτου ανακοινωθέντος του μετέδωσεν ότι κατόπιν αδιακόπων επιθέσεων και καταδιώξεως των υποχωρούντων Βρεττανών, αι προφυλακαί των γερμανικών τεθωρακισμένων μεραρχιών έφθασαν εις τας Αθήνας και έστησαν την γερμανικήν σημαίαν επί της Ακροπόλεως.

»Μετά την ανατροπήν πράγματι και της τελευταίας αντιστάσεως των βρεττανικών δυνάμεων εις το λεκανοπέδιον της Αττικής, αι προφυλακαί του γερμανικού στρατού ήρχισαν προωθούμεναι προς διάφορα σημεία των Αθηνών.

Στη Λεωφόρο Κηφισίας

»Την 8ην ακριβώς πρωϊνήν εισήλθον εις την πόλιν από την κατεύθυνσιν της λεωφόρου Κηφισίας τα δύο πρώτα τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, ωπλισμένα με εν πυροβόλον και πολυβόλα και φέροντα τους αριθμούς 219, 984 και 296.994, με ελαχίστους στρατιώτας, έχοντας επί κεφαλής τον ανθυπολοχαγόν Φριτς Ντίρφλιγκ.

»Αποταθείσα προς αυτόν η επιτροπή, η αποτελουμένη εκ των κ.κ. Καβράκου, Πλυτά, Μανούσκου και Πεζοπούλου, εζήτησε να πληροφορηθή που ευρίσκετο ο διοικητής των τμημάτων, εις τα οποία είχεν ανατεθή η κατάληψις της πόλεως.

»Ο ως άνω διοικητής ευρίσκετο πλησίον του Μπογιατίου, απεστάλη δε αμέσως αγγελιαφόρος να τον ειδοποιήση. Πράγματι ούτος κατέφθασε την 10.30’ εις την διασταύρωσιν των λεωφόρων Κηφισίας και Αλεξάνδρας και προς της επαύλεως Θων, όπου εγένετο η συνάντησις και ανεγνώσθη προς αυτόν το κείμενον του εγγράφου, διά του οποίου αι Αθήναι και ο Πειραιεύς εχαρακτηρίζοντο ως ανοχύρωτοι πόλεις.

»Αι σχετικαί συνομιλίαι εγένοντο εις το καφενείον ο “Παρθενών” απέναντι ακριβώς της επαύλεως Θών. Κατά τας συνομιλίας παρίστατο και ο στρατιωτικός ακόλουθος της ενταύθα γερμανικής πρεσβείας, όστις συνωμίλησε διά μακρών και κατ’ ιδίαν μετά του διοικητού των πρώτων εισελθόντων γερμανικών τμημάτων.

»Σημειωτέον ότι ο Γερμανός στρατιωτικός ακόλουθος ομιλεί άριστα την ελληνικήν».

Όσα ανέφερε ο διοικητής των γερμανικών στρατευμάτων για τις προθέσεις των Ναζί σχετικά με την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό αποτελούν μνημείο ψεύδους. Σύντομα οι Έλληνες κατακτημένοι θα βίωναν τη σκληρότητα των αιμοσταγών κατοχικών δυνάμεων.

«Ο φον Σέφεν διεβεβαίωσε τον κ. Πλυτάν ότι τα γερμανικά στρατεύματα έρχονται εις την Ελλάδα ως φίλοι, ότι δε οι κάτοικοι των Αθηνών ουδέν έχουν να φοβηθούν. Εξέφρασεν επίσης την επιθυμίαν όπως συνεχισθή ομαλώς ο ρυθμός της ζωής της πόλεως, εξουσιοδοτήσας τον δήμαρχον να εκδώση τας δεούσας οδηγίας προς τας εντοπίους αρχάς και το κοινόν».

Η Αθήνα καταλαμβάνεται

»Εν τω μεταξύ τα πρώτα γερμανικά τμήματα αποτελούμενα εκ μοτοσυκλετιστών, των οποίων προηγούντο δύο τανκς, εισήλθον εις την πόλιν διά της λεωφόρου Κηφισίας, οπόθεν κατηυθύνθησαν εις το δημαρχείον και την Ακρόπολιν, όπου ύψωσαν την σημαίαν του Αγκυλωτού Σταυρού.

»Άλλα τμήματα, συνεχώς καταφθάνοντα διεσκορπίσθησαν ανά την πόλιν, μεταβάντα εις τα παλαιά Ανάκτορα (σ.σ. σημερινή Βουλή), τα υπουργεία, το ταχυδρομείον και τα άλλα δημόσια κτίρια, όπου ύψωσαν ομοίως γερμανικήν σημαίαν και εγκατέστησαν φρουράς, εις αντικατάστασιν των ελληνικών».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι πρώτες διαταγές

Με τους Γερμανούς να έχουν πλέον καταλάβει την πόλη, ο δήμαρχος Αθηναίων Αμβρόσιος Πλυτάς απηύθυνε διάγγελμα, που ουσιαστικά ανακοίνωνες τις πρώτες οδηγίες των κατακτητών προς τους Αθηναίους πολίτες:

«Ο Δήμαρχος Αθηναίων, επιφορτισθείς υπό της γερμανικής κατοχής με όλας τας εξουσίας εν τη πόλει των Αθηναίων, ανακοινοί ότι σήμερον Κυριακήν 27ην Απριλίου και ώραν 8ην  π.μ. τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθον εις την πόλιν των Αθηνών και έλαβον κατοχήν αυτής.

»Υπό των επί κεφαλής των γερμανικών στρατευμάτων παρεσχέθησαν κατηγοριματικαί διαβεβαιώσεις, ότι ο πληθυσμός των Αθηνών δεν έχει να φοβήται απολύτως τίποτε.

»Καλούμεν πάντας όπως επιδείξωσι τάξιν, αξιοπρέπειαν και ευγένειαν. Ο Δήμαρχος Αθηναίων εντέλεται όπως από της ώρας ταύτης επαναληφθή ομαλώς η κανονική ζωή της πόλεως.

Προς τούτο: 1) Τα καταστήματα τα κανονικώς κατά Κυριακήν ανοικτά ν’ ανοίξουν αμέσως.

2) Να αρχίση αμέσως η κυκλοφορία του λαού ανά την πόλιν, επιτρεπομένη μέχρι της 11ης νυκτερινής. Από της 11ης νυκτερινής (ώρα Ελλάδος) μέχρι της 6ης πρωινής απαγορεύεται η κυκλοφορία εις τας οδούς. Αι αστυνομικαί αρχαί δύνανται υπ’ ευθύνην των να εκδώσουν αδείας κυκλοφορίας και κατά τας υπολοίπους ώρας, όταν υπάρχη ανάγκη.

3) Η χωροφυλακή και η αστυνομία πόλεων να διατηρήσουν τα όπλα των προς τήρισιν της τάξεως.

4) Οι κατέχοντες όπλον οιονδήποτε πολεμικόν, κυνηγετικόν, πιστόλιον ή άλλο, να το παραδώσουν αμέσως εις τα οικεία αστυνομικά τμήματα επί αποδείξει.

5) Όπου υψούται ελληνική σημαία πρέπει δεξιά της να υψούται και η γερμανική.

6) Αι εφημερίδες δύναντι να εκδοθώσι και κυκλοφορήσωσι κατά τας κανονικάς των ώρας και εκδόσεις.

7) Υποχρεούνται πάντες όπως δέχωνται κατά τας συναλλαγάς τα γερμανικά τραπεζογραμμάτια με τιμήν 50 δραχμών κατά μάρκων.

8) Αύριον Δευτέραν πάντες οι υπάλληλοι, δημόσιοι, δημοτικοί κλπ., να είνε εις τας θέσεις των και πάντες οι άλλοι εις τας εργασίας των.

9) Το φρουραρχείον των στρατευμάτων γερμανικής κατοχής εγκατεστάθη εις το “Κιγκ Τζώρτζ” και το στρατηγείον εις το ξενοδοχείον “Μεγάλης Βρεττανίας”.

Aθήναι, 27 Απριλίου 1941

Ο Δήμαρχος Αθηναίων

ΑΜΒΡ. ΠΛΥΤΑΣ»

Δύο εβδομάδες αργότερα ο Αμβρόσιος Πλυτάς, μην επιθυμώντας να συνεργαστεί με τις κατοχικές δυνάμεις παραιτήθηκε από τη θέση του δημάρχου Αθηναίων.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
O Γεώργιος Τσολάκογλου αναλαμβάνει την πρωθυπουργία της κατεχόμενης Ελλάδας