Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία που προκύπτουν μετά τη δημοσίευση από την ΕΛΣΤΑΤ των οριστικών αποτελεσμάτων της απογραφής του 2021 είναι η πληθυσμιακή αύξηση που καταγράφεται στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η οποία βρίσκεται σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας, όπου ο πληθυσμός είτε μειώθηκε είτε κατέγραψε οριακές μεταβολές.
Μόνη Περιφέρεια της χώρας με πληθυσμιακή αύξηση το Νότιο Αιγαίο
Πιο συγκεκριμένα, στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης καταγράφεται μείωση του πληθυσμού κατά 7,6%, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας κατά 4,6%, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας κατά 10,3% (η μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των Περιφερειών), στην Περιφέρεια Ηπείρου 5%, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας 6,1%, στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας κατά 7,1%, στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων κατά 1,6%, στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας κατά 4,6%, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου κατά 6,6%, στην Περιφέρεια Αττικής μόλις κατά 0,4% και στην Περιφέρεια Βορείου Αιγίου κατά 2,2%. Από την άλλη πλευρά, η Κρήτη κατέγραψε πληθυσμιακή αύξηση, αν και οριακή, ύψους 0,2%.
Αποτέλεσμα όλων αυτών των μειώσεων, όπως είναι φυσικό, αποτελεί η μείωση του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας ανέρχεται σε 10.482.487 ανθρώπους, πράγμα που σημαίνει πως είμαστε κατά 3,1% λιγότεροι σε σχέση με το 2011.
Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η εικόνα όμως στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όπου η πληθυσμιακή αύξηση που καταγράφεται συγκριτικά με την απογραφή του 2011 είναι της τάξης του 6,1%.
Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου: «Υπάρχει σχέδιο πίσω από την πληθυσμιακή αύξηση – Μας γεμίζει υπερηφάνεια το ποσοστό»
Θέλοντας να δούμε για ποιους λόγους παρατηρείται αυτή η αύξηση αλλά και το προφίλ των ανθρώπων οι οποίοι είναι πίσω από αυτήν τη μεταβολή, tovima.gr επικοινώνησε με τον Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, Γιώργο Χατζημάρκο, ο οποίος σχολίασε: «Προφανώς το αποτέλεσμα αυτό δεν ήλθε τυχαία, υπάρχουν λόγοι, υπάρχει σχέδιο πίσω απ’ αυτό.
Παραμένεις σ’ έναν τόπο ή μετακινείσαι σ’ αυτόν από κάπου αλλού, όταν εκεί μπορείς να ζήσεις καλύτερα, να δημιουργήσεις, να μεγαλώσεις τα παιδιά σου. Σ’ αυτό ακριβώς στόχευε και στοχεύει το δικό μας σχέδιο. Στη δημιουργία όλων εκείνων των προϋποθέσεων και συνθηκών που δημιουργούν ένα ελκυστικό περιβάλλον για να ζει κανείς.
Γι’ αυτό δεν μας ξάφνιασε το αποτέλεσμα της απογραφής του 2021. Αν μας ξάφνιασε κάτι είναι το ποσοστό αύξησης του +6,1% που σε συνδυασμό με την συνολική μείωση του πληθυσμού της χώρας μας κατά -3,1%, κάνει το αποτέλεσμα αυτό ακόμα να φαντάζει ακόμα πιο σπουδαίο και να μας γεμίζει υπερηφάνεια».
«Αποτέλεσμα της ανάπτυξης η πληθυσμιακή αύξηση»
Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον στατιστικό στοιχείο σχετικά με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αφορά την πρωτιά της στην ανάπτυξη μεταξύ όλων των Ευρωπαϊκών Περιφερειών, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat.
Συγκεκριμένα, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου το 2021 πέτυχε ανάπτυξη 16,7%, ενώ τη δεύτερη υψηλότερη επίδοση σημείωσε η Νότια Περιφέρεια της Ιρλανδίας (16,3%) και την τρίτη μεγαλύτερη η Περιφέρεια της Κροατίας Jadranska Hrvatska (16%).
Σημειώνεται ότι αυτά τα στοιχεία αφορούν τη σύγκριση σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο έτος, το 2020, κατά το οποίο, λόγω της καραντίνας, είχαν πληγεί ιδιαίτερα οι τουριστικές περιοχές.
«Ναι, η πληθυσμιακή αύξηση είναι ευθέως ανάλογη της ανάπτυξης. Κι αυτό επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία αυτά, με τη μέγιστη δυνατή αξιοπιστία, με αριθμούς και όχι με λόγια. Ταυτόχρονα μεγαλώνει για μας η πρόκληση, να βάλουμε τον πήχη ακόμα πιο ψηλά» σχολιάζει ο κύριος Χατζημάρκος.
Η μεγέθυνση της τουριστικής περιόδου και οι ψηφιακοί νομάδες
Σύμφωνα με τον κύριο Χατζημάρκο, δύο πολύ σημαντικοί παράγοντες έχουν βοηθήσει στην αύξηση του πληθυσμού στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου: Η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου και η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων.
«Ένας νέος άνθρωπος που ζει σ’ ένα μεγάλο αστικό κέντρο της χώρας μας ή του εξωτερικού, μπορεί να έρχεται αναζητώντας εποχική απασχόληση στον τουρισμό και μετά να επιστρέφει στον τόπο του. Κάτι τέτοιο όμως, δεν είναι το ίδιο εύκολο για έναν άνθρωπο με οικογένεια. Η μεγέθυνση της τουριστικής ανάπτυξης στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, που σπάει τα ρεκόρ το ένα μετά το άλλο κάθε χρόνο κάνοντας πρωταθλητισμό στη χώρα, σε συνάρτηση με τη συνεχή διεύρυνση της τουριστικής σεζόν, κάνει ελκυστική την προοπτική οριστικής μετεγκατάστασης οικογενειών στα νησιά μας. Ο χρόνος ανεργίας τους συνεχώς περιορίζεται, η ποιότητα ζωής τους, συνεχώς βελτιώνεται» αναφέρει ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου. «Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ψηφιακών νομάδων από όλο τον κόσμο στα νησιά μας, είναι ένας ακόμα δείκτης για το πόσο καλά τα καταφέρνουμε» προσθέτει.
Κ.Ρόντος: «Η μόνη περιφέρεια με σταθερά θετικό ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων το Νότιο Αιγαίο»
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Δημογραφίας και Στατιστικής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και πρώην Διευθυντής της ΕΛ.ΣΤΑΤ, Κώστας Ρόντος εξηγεί: «Πέρα από τις επιφυλάξεις που υπάρχουν για τεχνικούς/μεθοδολογικούς λόγους και την αναμονή της ανακοίνωσης των σφαλμάτων της απογραφής του 2021, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι μια δυναμική, από δημογραφικής άποψης Περιφέρεια, καθώς είναι η μόνη που παρουσιάζει θετική φυσική μεταβολή (αύξηση) του πληθυσμού της (Γεννήσεις-Θάνατοι) σε όλα τα έτη της δεκαετίας 2011-2021 που εξετάζουμε. Αθροιστικά, η φυσική αύξηση του πληθυσμού του Νοτίου Αιγαίου μεταξύ των δύο απογραφών εκτιμάται σε 4614 άτομα. Σε όλες τις άλλες περιφέρειες της χώρας η αντίστοιχη φυσική αύξηση είναι αρνητική , δηλαδή οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις, με εξαίρεση την Κρήτη που παρουσιάζει θετική φυσική μεταβολή κατά τα έτη 2011-2016 και 2018 και την Αττική μόνο κατά το έτος 2011».
Μεταναστευτικός παράγοντας και θετικό ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων οι λόγοι της πληθυσμιακής αύξησης
Ο κ. Ρόντος προσθέτει, επίσης, άλλο ένα σημαντικό στοιχείο στη συζήτηση περί της πληθυσμιακής αύξησης που δεν είναι άλλο από τις μεταναστευτικές ροές. Κατά τη δική του εξέταση περαιτέρω στοιχείων προκύπτει ότι η θετική αυτή εξέλιξη στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου δεν οφείλεται τόσο στον πληθυσμό ελληνικής υπηκοότητας, που ακολουθεί, σε ηπιότερο βέβαια βαθμό, την πληθυσμιακή μείωση των υπόλοιπων περιφερειών, αλλά στην ισχυρότατη φυσική αύξηση των αλλοδαπών, που το πολιτιστικό τους πρότυπο οδηγεί σε αυξημένες γεννήσεις, ενώ το νεανικό της ηλικίας τους έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την αυξημένη γονιμότητα αλλά και τη μειωμένη θνησιμότητα, σύμφωνα με αναλύσεις που έγιναν σε πρόσφατο (2019-2022) ερευνητικό έργο που υλοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και αφορούσε τις δημογραφικές και κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις των πρόσφατων μεταναστευτικών/ προσφυγικών ροών προς την Ελλάδα.
«Ενδεικτικό είναι επίσης το εύρημα, ήδη από την απογραφή του 2011, ότι η μέση ηλικία του μονίμου πληθυσμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είναι, τα 39,8 έτη, έναντι των υπολοίπων Περιφερειών που κυμαίνεται από τα 40,0 έτη (Κρήτη) μέχρι τα 44,2 έτη (Ήπειρος). Οι Δήμοι μάλιστα Μυκόνου και Κω παρουσιάζουν τους χαμηλότερους δείκτες στην Ελλάδα (μέση ηλικία 36,9 και 37 έτη αντίστοιχα)» αναφέρει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Η σημασία του θετικού ισοζυγίου μετανάστευσης
«Με τη χρήση της δημογραφικής ταυτότητας , και με την επιφύλαξη σχετικά με το σφάλμα της απογραφής που αναφέρθηκε παραπάνω, υπολογίζεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του πληθυσμού της Περιφέρειας του Νοτίου Αιγαίου μεταξύ των δύο απογραφών (14.191 άτομα) οφείλεται στο θετικό ισοζύγιο μετανάστευσης (καθαρή μετανάστευση), δηλαδή στη διαφορά της εκροής από την εισροή μεταναστών.
Επομένως, και δεδομένου ότι ένας πληθυσμός μεταβάλλεται αποκλειστικά και μόνο από το (αλγεβρικό) άθροισμα της φυσικής και της μεταναστευτικής κίνησης, η αύξηση του πληθυσμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου κατά την δεκαετία 2011-21 οφείλεται κυρίως στον μεταναστευτικό παράγοντα (κατά 75,5 %) και δευτερευόντως στην φυσική μεταβολή (κατά 24,5 %)» προσθέτει ο Κώστας Ρόντος.
«Στήριξη σε όλους τους τομείς της οικονομίας με προσαρμοσμένα μέτρα για περεταίρω πληθυσμιακή αύξηση»
Σε ερώτηση μας σχετικά με το τι θα μπορούσε να κάνει η Πολιτεία ώστε αυτή η πληθυσμιακή αύξηση να έχει συνέχεια, συμβάλλοντας όσο είναι δυνατό στον περιορισμό του δημογραφικού προβλήματος της χώρας μας, ο κ. Ρόντος απαντά: «Αρχικά απαιτείται η εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής ανάπτυξης, τόσο χωρικά όσο και τομεακά που να περιλαμβάνει, όχι μόνο την (περαιτέρω) ανάπτυξη του τουρισμού, αλλά και τη στήριξη παρεμβάσεων και σε άλλους τομείς της οικονομίας, δηλαδή του πρωτογενή και του δευτερογενή. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού βασισμένου σε επιστημονικές μελέτες, τόσο με την ανάληψη νέων όσο και με την (πληρέστερη) εφαρμογή υπαρχόντων (βλέπε μελέτες Παντείου Πανεπιστημίου και Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης 2007 και 2012). Η μελέτη των αναγκών και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων σε κάθε νησί ή σε ομάδες νησιών με ομοιογενή χαρακτηριστικά είναι απαραίτητη για την εφαρμογή των πλέον κατάλληλων μέτρων σε κάθε μία από αυτές, αντί μιας οριζόντιας παρέμβασης, που σε πολλές περιπτώσεις είναι όχι μόνο αναποτελεσματική αλλά και επιζήμια».
Η ευρύτερη ανάπτυξης μιας περιοχής απαραίτητη προϋπόθεση για την πληθυσμιακή αύξηση
Τέλος, σχολιάζοντας το τι θα μπορούσαν να κάνουν και οι υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας, έτσι ώστε να επιτύχουν ανάλογα ποσοστά πληθυσμιακής αύξησης, ο πρώην Διευθυντής της ΕΛ.ΣΤΑΤ είναι ξεκάθαρος. «Η δημογραφική ευρωστία συνδέεται με την ευρύτερη ανάπτυξη μιας περιοχής, η οποία θα θέσει σε λειτουργία ένα κυκλικό μηχανισμό συγκράτησης και προσέλκυσης πληθυσμού, η αύξηση του οποίου θα δημιουργήσει ανάγκη για νέες δραστηριότητες, νέες θέσεις εργασίας, βελτίωση των εισοδημάτων, εξελίξεις που θα ενισχύσουν περαιτέρω την ελκτικότητα της περιοχής ως τόπου διαμονής ή προορισμού και ούτω καθ’ εξής».
