Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα πεφταστέρια ή κατά το πιο επιστημονικό οι διάττοντες αστέρες είναι από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα του νυχτερινού ουρανού παρά την εξαιρετικά μικρή διάρκεια τους.

Κάθε παρατηρητής του έναστρου ουρανού οποιαδήποτε ανέφελη νύχτα κι αν επιλέξει για τις αστρονομικές του περιηγήσεις θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει τουλάχιστον δύο ή τρία πεφταστέρια κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Ωστόσο υπάρχουν κάποιες νύχτες που παρατηρείται έντονη δραστηριότητα εμφάνισης διαττόντων αστέρων. Η δραστηριότητα αυτή είναι γνωστή ως βροχή διαττόντων αστέρων ή μετεώρων και ονομάζεται έτσι γιατί εμφανίζονται πολλοί κατά τη διάρκεια την νύχτας.

Η πιο γνωστή ετήσια βροχή διαττόντων αστέρων είναι οι Περσείδες, η οποία συμβαίνει το καλοκαίρι και κορυφώνεται τη νύχτα της 12ης προς την 13η Αυγούστου. Μία όμως εξίσου εντυπωσιακή βροχή μετεώρων είναι και οι Λυρίδες.

Λυρίδες: Πού και πότε θα τις δείτε

Οι Λυρίδες εμφανίζονται κάθε χρόνο από τις 15 έως τις 26 Απριλίου με κορύφωση της νύχτα της 22ας Απριλίου. Έχουν πάρει το όνομα τους από τον αστερισμό της Λύρας στον οποίο βρίσκεται το ακτινοβόλο σημείο τους. Ακτινοβόλο σημείο είναι το σημείο του ουρανού από το οποίο φαίνεται να προέρχονται οι διάττοντες αστέρες και ακτινικά να διασχίζουν την ουράνια σφαίρα.

Οι διάττοντες είναι πολύ μικρά αντικείμενα μεγέθους της τάξης από μερικά χιλιοστά έως λίγα μέτρα. Εισέρχονται με ταχύτητα της τάξης των 50 έως 100 Km/s στην ατμόσφαιρα. Στην περίπτωση των Λυρίδων η ταχύτητα εισόδου στην ατμόσφαιρα είναι 48 Km/s. Λόγω της τριβής με τα αέρια της ατμόσφαιρας αναπτύσσεται μεγάλη θερμοκρασία η οποία προκαλεί τον ιονισμό τους. Όταν ένα αέριο ιονίζεται τότε ακτινοβολεί φως.

Πώς δημιουργούνται

Έτσι από την καύση των μικροσκοπικών αυτών σωματιδίων παράγεται μία στιγμιαία έντονη λάμψη η οποίο είναι το γνωστό πεφταστέρι ή διάττοντας αστέρας. Εάν το αντικείμενο είναι μεγαλύτερο τότε δημιουργείται εντονότερη λάμψη, η οποία ονομάζεται βολίδα.

Το φαινόμενο αυτό λαμβάνει χώρα σε ύψος περίπου 100 Km από την επιφάνεια της Γης. Η πηγή προέλευσης των σωματιδίων αυτών είναι κυρίως οι κομήτες οι οποίοι κατά το πέρασμα τους από τη γειτονιά του πλανήτη μας αφήνουν μεγάλες συγκεντρώσεις από αυτά. Η πηγή των Λυρίδων είναι ο κομήτης C/1861 G1 (Thatcher), o οποίος έχει τροχιακή περίοδο 415 χρόνια.

Η καλύτερη ώρα παρατήρησης των Λυρίδων είναι τις τελευταίες ώρες της νύχτας πριν την αυγή οπότε το ακτινοβόλο σημείο είναι πάνω από τον ορίζοντα. Επίσης για μια πετυχημένη παρατήρηση απαιτείται όσο το δυνατόν πιο σκοτεινός ουρανός.

Δεν χρησιμοποιούμε ποτέ κιάλια ή τηλεσκόπιο γιατί τα όργανα αυτά αυξάνουν τη μεγέθυνση αλλά περιορίζουν το οπτικό πεδίο. Για την παρατήρηση διαττόντων αστέρων χρειαζόμαστε όσο το δυνατόν πιο ευρύ οπτικό πεδίο. Κατά την παρατήρηση των Λυρίδων σε έναν σκοτεινό ουρανό μπορούν να καταμετρηθούν, κατά μέσο όρο, 10 διάττοντες ανά ώρα.

Ο Γιώργος Μπιρσιάνης είναι Διευθυντής του Σχολείου Αστρονομίας ΕΝΑΣΤΡΟΝ.