Στον δρόμο προς τις κάλπες έχουν ήδη αρχίσει οι συζητήσεις για το πρόσωπο εκείνο που θα αναλάβει ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός τα ηνία της χώρας, σε περίπτωση που από την εκλογική αναμέτρηση της 21ης Μαΐου 2023 δεν σχηματιστεί κυβέρνηση. Και αυτό το πρόσωπο είναι ο Ιωάννης Σαρμάς.
Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός, εκ του Συντάγματος είναι εκείνος ο οποίος θα σηκώσει το βάρος της διακυβέρνησης της χώρας, εν μέσω δύο εκλογικών αναμετρήσεων, όπως είχε συμβεί το 2012 με τον σημερινό αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Παναγιώτη Πικραμμένο, ο οποίος ήταν πρόεδρος στο Συμβούλιο της Επικρατείας και αργότερα, όταν το 2015 ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας η τότε πρόεδρος του Αρείου Πάγου Βασιλική Θάνου.
Και φτάνοντας στο 2023, πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι ο (πιθανός) υπηρεσιακός πρωθυπουργός, αυτή τη φορά θα προέρχεται από το τρίτο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, το Ελεγκτικό Συνέδριο και ως εκ τούτου οι προβολείς στρέφονται στον πρόεδρο του ανώτατου δημοσιονομικού δικαστηρίου της χώρας Ιωάννη Σαρμά, ο οποίος είναι και ο αρχαιότερος στο αξίωμα της κορυφής της Δικαιοσύνης, σε σχέση με την πρόεδρο του Αρείου Πάγου Μαρία Γεωργίου και την πρόεδρο του ΣτΕ Ευαγγελία Νίκα.
Οπως έχει δείξει η πρόσφατη ιστορία είθισται τη θέση του υπηρεσιακού πρωθυπουργού να αναλαμβάνει ο αρχαιότερος εκ των τριών προέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων, παρά το γεγονός ότι διίστανται οι απόψεις σχετικά με το αν η αρχαιότητα μετρά από την ημέρα της εισαγωγής τους στο δικαστικό σώμα ή από την ανάληψη της προεδρίας τους.
Ο σημερινός πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξάλλου ξεκίνησε τη διαδρομή του στον χώρο της δικαιοσύνης από το Συμβούλιο της Επικρατείας, καθώς το 1986 συμμετείχε στους διαγωνισμούς επιλογής δικαστικών λειτουργών του Συμβουλίου της Επικρατείας και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης συμπληρώνοντας και στις δύο κατευθύνσεις την υψηλότερη βαθμολογία μεταξύ των υποψηφίων.
Ο Ιωάννης Σαρμάς υπηρέτησε ως δικαστής του Συμβουλίου της Επικρατείας από το 1987 έως το 1993 και έκτοτε συνέχισε τη διαδρομή του στο Ελεγκτικό Συνέδριο, υπηρετώντας το από την κορυφαία θέση του προέδρου από το 2019.
Κατά την αναγόρευση του Ιωάννη Σαρμά σε επίτιμο διδάκτορα του ΑΠΘ, ο Ευάγγελος Βενιζέλος τον είχε χαρακτηρίσει «πολυσχιδή, βαθυστόχαστο, συστηματικό και ακούραστο θεράποντα της νομικής επιστήμης. Ενα χαλκέντερο ερευνητή και συγγραφέα, μια πολυγραφότατη και επιδραστική προσωπικότητα της ελληνικής και της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας».
Γεννημένος στην Κω το 1957 και πατέρας δύο παιδιών, ο Ιωάννης Σαρμάς ξεκίνησε τη φοιτητική του ζωή στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών αποφοιτώντας με άριστα. Ο επόμενος «κύκλος» της ζωής του τον βρίσκει στη Γαλλία, όπου με υποτροφίες από τη γαλλική κυβέρνηση και το Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών ολοκληρώνει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Paris ΙΙ στο ποινικό δίκαιο (1980-1981), το δημόσιο δίκαιο (1982-1983) και τα δημόσια οικονομικά (1983-1985).
Συνέχισε, δε, να σπουδάζει στη Γαλλία, εκπονώντας διδακτορική διατριβή, και επέστρεψε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στην Πολεμική Αεροπορία ως δόκιμος αξιωματικός. Χαράσσοντας τη διαδρομή του εκτός από το ΣτΕ, όπου έκανε τα πρώτα του βήματα και το Ελεγκτικό Συνέδριο, όπου έφτασε μέχρι την κορυφαία θέση του προέδρου, έχει διατελέσει μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, ενώ έχει διδάξει και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και στην Εθνική Σχολή Δικαστών.
Τι ψήφισε
Στα χρόνια της προεδρίας του Ιωάννη Σαρμά η Βουλή ψήφισε με ευρεία πλειοψηφία τους νόμους 4700/2020 (Δικονομία του Ελεγκτικού Συνεδρίου) και 4820/2021 (Οργανικός Νόμος του Ελεγκτικού Συνεδρίου). Και όπως επισημαίνουν συνάδελφοί του, από όλους τους τομείς της δικαιοσύνης, ο πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι ιδιαίτερα οργανωτικός και μεθοδικός, προσόντα που θα αποδειχθούν πολύτιμα και την περίοδο που ενδεχομένως κληθεί να υπηρετήσει τη χώρα από τη θέση του υπηρεσιακού πρωθυπουργού.
Ο ίδιος απευθυνόμενος πριν από λίγους μήνες προς τους νέους συναδέλφους του στη διάρκεια της ορκωμοσίας των νεοεισαχθέντων σπουδαστών της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών είχε επισημάνει ότι δεν αρκεί ένας δικαστής να είναι δίκαιος, πρέπει επίσης να είναι και αποτελεσματικός, τονίζοντας την ιδιαίτερη σημασία για ένα δικαστικό λειτουργό να διαχειρίζεται τον χρόνο ενασχόλησής του με κάθε υπόθεση, ώστε η δικαιοσύνη να απονέμεται σε εύλογη προθεσμία, όπως απαιτείται από τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας.
Με αυτή την «πυξίδα» πορεύτηκε και ο ίδιος στα χρόνια που διήνυσε όλη την ιεραρχία του Ανώτατου Δικαστηρίου. Ενδεικτικό παράδειγμα η περίοδος που διατέλεσε πρόεδρος του ΙΙΙ Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που είναι αρμόδιο για την εκδίκαση αγωγών και προσφυγών συνταξιούχων στρατιωτικών.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία παρέλαβε το Τμήμα τον Ιανουαρίο του 2014 με εκκρεμότητα άνω των 30.000 υποθέσεων, από τις οποίες περί τις 7.000 εκκρεμούσαν από το 2006 και περί τις 10.000 από το 2007. Σε αυτές προστέθηκαν και άλλες 6.000 περίπου στα μεσολαβήσαντα έτη. Κατηγοριοποιώντας και συνεκδικάζοντας τις όμοιες υποθέσεις, και χρησιμοποιώντας τη διαδικασία εν συμβουλίω και την «πιλοτική» δίκη, οι εκκρεμούσες δικογραφίες έχουν περιορισθεί σήμερα σε λιγότερες από 8.500.
Οι σημαντικότεροι σταθμοί στη δικαστική πορεία του Ιωάννη Σαρμά
Το βιογραφικό του προέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ιωάννη Σαρμά , αποτυπώνει με ακρίβεια τους σημαντικότερους σταθμούς στην δικαστική διαδρομή του προέδρου του Ανώτατου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου της χώρας, που περιλαμβάνει σημαντικές «στάσεις» και σε ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Συγκεκριμένα σε αυτό αναφέρεται :
Έτος γέννησης 1957. Έγγαμος (1987), δύο παιδιά (1989,1990).
Νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1975-1979), βαθμός άριστα, πρώτος στη σειρά αποφοιτησάντων.
Υποτροφίες από τη γαλλική Κυβέρνηση και το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών για μεταπτυχιακές σπουδές.
Διπλώματα μεταπτυχιακών σπουδών (DEA) από το Πανεπιστήμιο Paris ΙΙ στο ποινικό δίκαιο (1980-1981), το δημόσιο δίκαιο (1982-1983) και τα δημόσια οικονομικά (1983-1985).
Διδακτορική διατριβή στο δίκαιο των ατομικών δικαιωμάτων από το Πανεπιστήμιο Paris ΙΙ (1981-1985, βαθμός très honorable).
Στρατιωτική θητεία στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία ως δόκιμος αξιωματικός (1984-1986).
Συμμετοχή στους διαγωνισμούς επιλογής δικαστικών λειτουργών του Συμβουλίου της Επικρατείας και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (έτος 1986 και οι δύο, υψηλότερη βαθμολογία μεταξύ των υποψηφίων και στους δύο διαγωνισμούς).
Δικαστής του Συμβουλίου της Επικρατείας (1987-1993).
Δικαστής του Ελεγκτικού Συνεδρίου (1993 και εφεξής).
Επίτιμος Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. ΕΠΑΙΝΟΣ Καθηγητή Νομικής Σχολής ΑΠΘ και τ. Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Ευάγγελου Βενιζέλου (Μάιος 2022).
Επίτιμος Διδάκτωρ του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης της Σχολής Επιστημών Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου. ΕΠΑΙΝΟΣ Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου και Προέδρου του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, Ξενοφώντος Κοντιάδη (Νοέμβριος 2022).
2014-2019
– Πρόεδρος του ΙΙΙου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (αγωγές και προσφυγές συνταξιούχων στρατιωτικών). Παρέλαβε το Τμήμα στις 2.1.2014 με εκκρεμότητα άνω των 30.000 υποθέσεων, από τις οποίες περί τις 7.000 εκκρεμούσαν από το 2006 και περί τις 10.000 από το 2007. Σε αυτές προστέθηκαν και άλλες 6.000 περίπου στα μεσολαβήσαντα έτη. Κατηγοριοποιώντας και συνεκδικάζοντας τις όμοιες υποθέσεις, και χρησιμοποιώντας τη διαδικασία εν συμβουλίω και την «πιλοτική» δίκη, οι εκκρεμούσες δικογραφίες έχουν περιορισθεί σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γραμματείας, σε λιγότερες από 8.500.
– Πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για την εκπόνηση της Δικονομίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με εντατική εργασία, η Επιτροπή υπό την προεδρία του, εκπόνησε εντός 5 μηνών – όση προθεσμία είχε τάξει η σχετική υπουργική απόφαση – ένα πλήρες, ολοκληρωμένο σχέδιο. Πολλές τέτοιες προσπάθειες είχαν γίνει χωρίς αποτέλεσμα τα τελευταία 30 έτη. Η Δικονομία ψηφίστηκε με τον ν. 4700/2020.
– Πρόεδρος της Ομάδας εργασίας για την εκπόνηση του ελεγκτικού και διοικητικού Κανονισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η Ομάδα αυτή λειτούργησε από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2018, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, και εκπόνησε το σχέδιο Κανονισμού, που στη συνέχεια υιοθέτησε η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την εφαρμογή του Κανονισμού, το Συνέδριο μεταβλήθηκε σε έναν από τους πλέον σύγχρονους ελεγκτικούς θεσμούς.
2002-2013
– Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατά τη 12ετή θητεία του, μεταξύ των άλλων, εισήχθη με πρωτοβουλία, εισήγηση και προσωπική του εργασία το κεφάλαιο «GETTING RESULTS» της Ετήσιας Έκθεσης του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπου το Συνέδριο προσεγγίζει την όλη ενωσιακή διαχείριση υπό το πρίσμα στόχων, μέσων και μετρήσιμων αποτελεσμάτων. Απόπειρες εισαγωγής ενός τέτοιου κεφαλαίου είχαν γίνει ανεπιτυχώς στο παρελθόν. Προηγουμένως, είχε οργανώσει και εκτελέσει τον έλεγχο για την Ειδική Έκθεση με τίτλο «GETTING RESULTS» σχετικά με τους Οργανισμούς της Ένωσης.
– Πρόεδρος Τμήματος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Διοίκησε και πρόηδρευσε στο ΙVο (ενωσιακές Τράπεζες και Οργανισμοί, δαπάνες των Θεσμών) και το Ιο Τμήμα (αγροτικές δαπάνες) του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τα Τμήματα, εκτός από τα Μέλη τους, συγκροτούνται και από πολυάριθμο ελεγκτικό και διοικητικό προσωπικό. Εξελέγην Πρόεδρος Τμήματος δύο φορές με την ψήφο των συναδέλφων του.
1996-2001
– Εισηγητής στις υποθέσεις προσυμβατικού ελεγχου. Κατά τις απαρχές της άσκησης από το Ελεγκτικό Συνέδριο του προσυμβατικού ελέγχου (1996-1999), που τότε ήταν προαιρετικός για τη Διοίκηση, αφορούσε μόνο τις δημόσιες προμήθειες και διεξήγετο από ad hoc κλιμάκια, ο Πρόεδρος κ. Απ. Μπότσος τον όριζε σχεδόν αποκλειστικά ως εισηγητή. Εισήχθη τότε με πρωτοβουλία του η μέθοδος και η προσέγγιση του ελέγχου αυτού, που, βασιζόμενη στην ιδέα «ούτε τροχοπέδη, ούτε άλλοθι», οδήγησε στην αναζήτηση μόνον ουσιωδών πλημμελειών. Η επιτυχία του ελέγχου ήταν τέτοια που στη συνέχεια κατέστη υποχρεωτικός, επεκτάθηκε στα δημόσια έργα και τις υπηρεσίες και εν τέλει, το 2001, «συνταγματικοποιήθηκε».
Επιστημονική παρουσία και κοινωνική προσφορά
– Δημοσιεύσεις, μεταξύ των άλλων, των εξής βιβλίων: “Η Ένωση δικαίου” Η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εξελικτική και συνθετική μελέτη) Τα μεγάλα θέματα της Νομολογίας – τ. 2 (2022) .»Η δίκαιη ισορροπία – Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου» (2018). «Εμείς ο Λαός – Η συνταγματική νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών» (2016). «Καλύτερο Κράτος: η σπατάλη η διαφθορά και ο σύγχρονος δημοσιονομικός έλεγχος» (2006), «Η συνταγματική και διοικητική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας» (1990, 1994, 2003). The Fair Balance – Justice as an Equilibrium Setting Exercise (2015). Liberté d’expression et diffamation – Une étude de jurisprudence à partir des théories de la justice (δημοσίευση της διδακτορικής διατριβής, 2011).
– Ομιλίες στις εξής, μεταξύ των άλλων, διεθνείς συναντήσεις: European Court of Human Rights (Seminar on the occasion of the inauguration of the new judicial year, Strasbourg, 2013); Université de Paris ΙΙΙ (Symposium on 60 years of the European Convention on Human Rights, Paris, 2010); London School of Economics (Conference on the debt crisis in Greece, London, 2010); International Federation of Accountants (IFAC), (Seminar on accounting and the financial crisis, Berlin, 2011); Conseil de l’Europe (La protection des droits sociaux en Europe, Chypre, 2017); Judicial Power Project (Web symposium on Constitutional Rights and Constitutional Design; Oxford; 2018). Διαθέσιμα στο διαδίκτυο τα περισσότερα.
– Διδασκαλία στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, Μεθοδολογία του Δικαίου και Δημοσιονομικά (1989-1999) και στην Εθνική Σχολή Δικαστών την νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1997-2001).
