Στη Βουλγαρία διεξάγονται σήμερα και πάλι πρόωρες βουλευτικές εκλογές – για πέμπτη φορά μέσα σε μόλις δύο χρόνια. Η πολιτική αστάθεια στη Βουλγαρία είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε. Σε καμία εκλογική αναμέτρηση των δύο τελευταίων ετών δεν επιτεύχθηκε βιώσιμη κυβερνητική πλειοψηφία. Εν τω μεταξύ, οι πολίτες δείχνουν σημάδια βαθιάς εκλογικής κόπωσης, ενώ η χώρα εξακολουθεί να μαστίζεται από τη διαφθορά και τον αυξανόμενο πληθωρισμό.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, κανένα κόμμα δεν θα έχει τη δική του πλειοψηφία ούτε αυτή τη φορά. Μπορεί, ωστόσο, να επιτύχει τη δημιουργία μιας σταθερής κυβερνητικής πλειοψηφίας; Και ακόμη, πώς θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα τη δέσμευση της Βουλγαρίας ως μέλους της Ε.Ε. και του Ν.Α.Τ.Ο. με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Διαφθορά, νεποτισμός, χειραγώγηση της δικαιοσύνης
Οι δύο ισχυρότερες πολιτικές δυνάμεις στη Βουλγαρία θεωρούνται φιλοευρωπαϊκές: η εκλογική συμμαχία PP-DB και το κόμμα GERB του μακροχρόνιου πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ, ο οποίος άσκησε τα καθήκοντά του σχεδόν αδιάλειπτα από το 2009 έως το 2021. Το PP («Συνεχίζουμε για την αλλαγή») είναι ένα φιλελεύθερο κόμμα, του οποίου ο ηγέτης, Κίριλ Πέτκοφ, ήταν πρωθυπουργός για λίγους μήνες το 2022 – και τότε σε στενή συνεργασία με το DB («Δημοκρατική Βουλγαρία») – με ένα κόμμα που έχει δεσμευτεί κυρίως για τη δικαστική μεταρρύθμιση και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ωστόσο, η κυβέρνηση αυτή ανατράπηκε με ψήφο δυσπιστίας, με τις καθοριστικές ψήφους του GERB του Μπορίσοφ.
Το GERB («Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας») αυτοπροσδιορίζεται ως ένα συντηρητικό, φιλοευρωπαϊκό κόμμα και μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Αλλά εδώ και χρόνια, οι επικριτές του το κατηγορούν για βαθιά διαφθορά, επιθέσεις στο κράτος δικαίου και ασφυκτικό έλεγχο της δικαιοσύνης, θεωρώντας τον Μπορίσοφ ως έναν από τους κύριους υπαίτιους για τις σημερινές συνθήκες.
Ένας άλλος πολιτικός κατηγορείται επίσης ότι συνέβαλε αποφασιστικά στη βαθιά διαίρεση της Βουλγαρίας: ο πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ, ο οποίος βρίσκεται κοντά στο Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP). Τυπικά, έχει κατά κύριο λόγο μόνο καθήκοντα εκπροσώπησης, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έγινε όλο και περισσότερο πολιτικός παίκτης. Ο Ράντεφ δεν έχει καταδικάσει απερίφραστα τον ρωσικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας και έχει επίσης αρνηθεί την αποστολή όπλων στο Κίεβο – πιθανώς από σεβασμό στην παραδοσιακή ρωσόφιλη στάση πολλών Βουλγάρων. Επωφελούμενα είναι τα φιλορωσικά κόμματα όπως το Wazrashdane («Αναγέννηση»), το οποίο σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις θα εισέλθει στο νέο κοινοβούλιο ως τρίτο ή τέταρτο ισχυρότερο κόμμα – μαζί με το Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες (DPS), το οποίο εκπροσωπεί επισήμως τα συμφέροντα της τουρκικής μειονότητας.
Ο διεθνής ρόλος της Βουλγαρίας και η Ουκρανία
Για τον συγγραφέα Φίλιπ Φόλκμαν-Σλουκ, είναι προς το συμφέρον και της Ευρώπης η εκλογή μίας σταθερής κυβέρνησης. «Ιδίως μετά την επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία, θα έπρεπε να έχει καταστεί σαφές ότι η Βουλγαρία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο εντός της Ε.Ε. – ως υποστηρικτής της Ουκρανίας με όπλα και πυρομαχικά, μέσω της στρατηγικής της θέσης στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και ως κόμβος για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ε.Ε.»
Η Βεσσέλα Τσερνόβα, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων στη Σόφια, παρατηρεί με ανησυχία πως το θέμα της στρατιωτικής υποστήριξης της Ουκρανίας κυριαρχεί στην προεκλογική εκστρατεία. «Κόμματα όπως το Wazrashdane με την εκστρατεία τους κατά των παραδόσεων όπλων στην Ουκρανία ή ακόμη και κατά της εισόδου στο ευρώ, έχουν κάνει την αντιδυτική αφήγηση κοινωνικά αποδεκτή στη Βουλγαρία. Είναι ενδιαφέρον ότι κεντρώα κόμματα όπως το GERB δεν διαψεύδουν αυτή τη ρητορική, τουλάχιστον όχι προς το παρόν». Πάντως, η Τσερνόβα πιστεύει ότι η βουλγαρική κοινωνία είναι σε μεγάλο βαθμό πιο ώριμη από την πολιτική ελίτ και «αποτελεί αξιόπιστο μέρος της ευρωπαϊκής κοινότητας».
Ο Μπόικο Μπορισόφ στις σημερινές εκλογές/ Φωτ.: REUTERS/Stoyan Nenov
Εμπόδιο ο Μπορίσοφ
Το εάν αυτά θα οδηγήσουν σε ένα πιο σαφές εκλογικό αποτέλεσμα από ό,τι στις προηγούμενες εκλογές παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα. Το PP-DB και το GERB πορεύονται στήθος με στήθος στις δημοσκοπήσεις. Με βάση τις ξεκάθαρες φιλοευρωατλαντικές δηλώσεις – που έγιναν τουλάχιστον προφορικά από το GERB – και την έντονη καταδίκη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ένας κυβερνητικός συνασπισμός των δύο κομμάτων φαίνεται προφανής. Αλλά το εμπόδιο ονομάζεται Μπόικο Μπορίσοφ. Ο επικεφαλής του GERB βαρύνεται με πολλές κατηγορίες για διαφθορά και, ως εκ τούτου, για το PP-DB μία τέτοια συμμαχία αποκλείεται.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πολιτικός επιστήμονας Ντάνιελ Σμίλοφ βλέπει δύο επιλογές: είτε μια κυβέρνηση μειοψηφίας PP-DB, με την ανοχή του GERB, είτε μια κυβέρνηση συνασπισμού με το GERB, χωρίς όμως τον Μπορίσοφ. Ωστόσο, οι πρόσφατες τοποθετήσεις δείχνουν ότι τίποτα από αυτά δεν είναι πιθανό. Οι Βούλγαροι έχουν πικρές εμπειρίες από τα δύο χρόνια πολιτικής αστάθειας. Ως εκ τούτου, ο Σμίλοφ ελπίζει στην εύρεση μίας χρυσής τομής μετά τις τρέχουσες εκλογές: «Ούτε οι πολιτικοί ούτε οι ψηφοφόροι επιθυμούν τη διατήρηση της αστάθειας. Ως εκ τούτου, η πίεση για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα είναι πολύ ισχυρή».
Ένα πράγμα είναι βέβαιο: ο σχηματισμός κυβέρνησης μετά τις εκλογές θα είναι πολύ περίπλοκος. Και ένα πράγμα είναι ακόμη σίγουρο: με έναν πόλεμο στο κατώφλι της χώρας, με τον αυξανόμενο πληθωρισμό, με τον κοινωνικό διχασμό, οι Βούλγαροι χρειάζονται επειγόντως μια ενεργητική, δημοκρατικά νομιμοποιημένη κυβέρνηση. Τουλάχιστον σε αυτό το σημείο, όλοι συμφωνούν.
Πηγή: DW/ Αλεξάντερ Αντρέεφ
