Έμοιαζε σαν πρωταπριλιάτικο ψέμα. Ποιος αλήθεια θα μπορούσε να φανταστεί ότι μια χούφτα ελληνοκυπρίων θα ξεσηκώνονταν εναντίον μιας αποικιοκρατικής αυτοκρατορίας; Ήταν 1η Απριλίου του 1955, όταν οι Ελληνοκύπριοι ξεσηκώθηκαν για να αποτινάξουν τον βρετανικό ζυγό, με στόχο, όπως τότε διακήρυτταν, την «Ένωσιν» με τη μητέρα-πατρίδα Ελλάδα. Ο αγώνας τους έληξε με τις «Συμφωνίες Λονδίνου – Ζυρίχης» (19 Φεβρουαρίου 1959), με τις οποίες η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος. Και από τότε με λάθη, προδοσίες, έριδες, εμφύλιος πόλεμος, πραξικόπημα, χούντα, εισβολή της Τουρκίας η Κύπρος έμεινε η μισή και η πρωτεύουσά της η Λευκωσία, έμεινε, σχεδόν μισό αιώνα τώρα, η μοναδική διηρημένη πρωτεύουσα του πλανήτη.
Είπαν τότε πολλοί, πως ήταν λάθος ο αγώνας, άλλοι ότι η Ένωση με την Ελλάδα θα συναντούσε διεθνείς αντιδράσεις, κυρίως της Τουρκίας, άλλοι ακόμα ότι ο αγώνας προδόθηκε και άλλοι τέλος ότι έτσι και αλλιώς η Βρετανία έδινε ανεξαρτησία σε πολλές άλλες χώρες που κατείχε, ανεξαρτησία χωρίς πόλεμο ή εξεγέρσεις, θα ερχόταν κάποια στιγμή και η σειρά της Κύπρου. Αλλά δεν ερχόταν, όπως δεν ερχόταν και στην Ινδία του Νεχρού.
Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα της πρώτης Απριλίου 1955, εκκωφαντικοί θόρυβοι, εκρήξεις και βομβαρδισμοί, σε ηλεκτροπαραγωγικούς και αστυνομικούς σταθμούς όπως και στο ραδιοφωνικό ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ) στοίχειωσαν το βράδυ εκείνο, όλες τις πόλεις της Μεγαλονήσου και αποτέλεσαν την ανεκπλήρωτη αφετηρία του αγώνα για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Πρώτος νεκρός πέφτει ο Μόδεστος Παντελή, από ηλεκτροπληξία, ενώ προσπαθούσε, σύμφωνα με την ιστορία, να κόψει καλώδια πάνω στα οποία είχε πέσει ομίχλη.
Η πρώτη προκήρυξη της ΕΟΚΑ
Η πρώτη προκήρυξη της ΕΟΚΑ κυκλοφόρησε την ίδια νύχτα και ως στρατιωτικός αρχηγός της οργάνωσης υπέγραφε ο «Διγενής». Ο Γεώργιος Γρίβας Διγενής ήταν παθιασμένος αντικομουνιστής καθώς ήταν ηγέτης της οργάνωσης «Χ» την περίοδο της κατοχής στην Ελλάδα και είχε λάβει μέρος στα Δεκεμβριανά εναντίον του ΕΛΑΣ στην Αθήνα. Εν συνεχεία ο Γρίβας, στο πέρασμα των χρόνων συνέβαλε ώστε να γραφτεί η πιο μελανή ιστορία του ελληνισμού με την οργάνωση της ΕΟΚΑ Β τυφλό όργανο της χούντας των Αθηνών, που έφερε τον Αττίλα στο νησί. Πολιτικός αρχηγός ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ενώ υπαρχηγός, ήταν ο Γρηγόρης Αυξεντίου, έφεδρος αξιωματικός. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εξορίστηκε στις Σεϋχέλλες, ενώ ο Αυξεντίου, όπως θα διαβάσατε παρακάτω έπεσε ηρωικά μαχόμενος
Ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ γρήγορα αγκαλιάστηκε από το σύνολο του Κυπριακού λαού. Άντρες, γυναίκες και παιδιά, ο καθένας όπως μπορούσε, άφηναν το στίγμα τους στον άνισο αυτόν αγώνα. Η υπεροχή των Άγγλων ήταν εμφανή, ο πενιχρός οπλισμός των Κυπρίων αλλά και η απειρία τους στην πολεμική τέχνη δεν στάθηκε ικανή να τους λυγίσει. Αντίθετα το πείσμα και η λαχτάρα τους για λευτεριά, τους όπλιζε με θάρρος και ορμή.
Κατά τη διάρκεια του αγώνα, η Βρετανία κράτησε αυστηρή στάση με στρατιωτικές επιχειρήσεις και εκτελέσεις. Οι πρώτοι που εκτελέστηκαν, στις 10 Μαΐου 1956, ήταν οι Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου. Απαγχονίστηκαν και τάφηκαν στα λεγόμενα «Φυλακισμένα Μνήματα» στην Λευκωσία. Έπειτα ακολούθησαν και άλλοι, με αποτέλεσμα στα «Φυλακισμένα Μνήματα» να είναι θαμμένοι 13 αγωνιστές, ανάμεσα τους και ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο οποίος σκοτώθηκε στις 3 Μαρτίου 1957 σε κρησφύγετο στο Μοναστήρι του Μαχαιρά. Οι Βρετανοί για να τον εξοντώσουν αναγκάστηκαν να ρίξουν βενζίνη με ελικόπτερα στο κρησφύγετο του και να τον κάψουν ζωντανό, αφού ο ίδιος είχε αρνηθεί να παραδοθεί.
Παρά το αίμα που χύθηκε και τους αγωνιστές που έδωσαν τη ζωή τους (Καραολής, Δημητρίου, Παλληκαρίδης, Αυξεντίου κ.ά.), ο στόχος της «Ένωσης» δεν επιτεύχθηκε. Με τις συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης (19 Φεβρουαρίου 1959, η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος την 1η Οκτωβρίου 1960. Και το ζητούμενο που έμεινε 78 χρονιά μετά ποιο ήταν; Ήρθε η πολυπόθητη λευτεριά στην Κύπρο; Εκείνη τη λευτεριά, που ονειρεύτηκε και πίστεψε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης και που με τόση λαχτάρα απεικόνισε στο χαρτί του.
Τώρα κι αν είναι Χειμωνιά
Θα ρθει το καλοκαίρι
τη Λευτεριά να φέρει
σε πόλεις και χωριά
