Σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή αποτελεί επείγουσα απειλή για τον πλανήτη μας, η ανάγκη για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2), θεωρείται δεδομένη. Παράλληλα, η παγκόσμια ενεργειακή κρίση που έχει προκαλέσει ο πόλεμος την Ουκρανίας, ωθεί τα κράτη σε άμεση αναδιάρθρωση του ενεργειακού τομέα, προσβλέποντας στην ανάπτυξη και λειτουργία ανταγωνιστικών και οικονομικά βιώσιμων αγορών ενέργειας.
Η αυξημένη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και η βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης σε μια ευρύτερη πολιτική προσέγγιση για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, λαμβάνοντας υπόψη βασικές παραμέτρους όπως η ενεργειακή ασφάλεια και η επίτευξη χαμηλότερου κόστους σε όλο τον ενεργειακό τομέα, αποτελεί βασικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επομένως και της χώρας μας.
Η μετάβαση αυτή, που στοχεύει στον μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος, θα πρέπει να έχει ανάπτυξη με γρήγορους ρυθμούς, η οποία όμως οφείλει να γίνει ορθολογικά και πάντα με γνώμονα την βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος. Βάσει όλων των παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να είναι προτεραιότητα η μεγαλύτερη δυνατή ορθολογική ανάπτυξη των ΑΠΕ και κυρίως της αιολικής, της ηλιακής και της υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Τα MYHE είναι μια μορφή ΑΠΕ με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα όχι μόνο έναντι επενδύσεων σε άλλους, πέραν της ενέργειας, τομείς της οικονομίας αλλά ακόμη και έναντι των άλλων βασικών ΑΠΕ. Το σύνολο των σχετικών μελετών διεθνώς εμφανίζουν ότι τα ΜΥΗΕ:
- Είναι η πιο (γνωστή) φιλική μέθοδος παραγωγής ενέργειας με την μεγαλύτερη συμμετοχή στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου ανά μονάδα ενέργειας
- Έχουν την μεγαλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα και το μικρότερο κόστος παραγωγής ανά μονάδα εγκατεστημένης ισχύος
- Έχουν το μεγαλύτερο χρόνο ζωής
- Έχουν την μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε χρόνο κύκλου ζωής.
Μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων για την προώθηση της ανάπτυξης των ΜΥΗΕ, δεδομένου ότι η εγκατεστημένη ισχύς των ΜΥΗΕ εκτιμάται ότι θα υπερδιπλασιαστεί μέχρι το 2030, και ότι πάντα σημαντική παράμετρο αποτελεί η προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να είναι:
α) Η βελτίωση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Επανεξέταση και αναθεώρηση των βασικών κανόνων χωροθέτησης και περιβαλλοντικής αδειοδότησης των ΜΥΗΕ. (π.χ., κοινή και ενιαία αντιμετώπιση από την πλευρά των υπηρεσιών καθώς και σεβασμός, με περιβαλλοντικά κριτήρια των δράσεων, κοινή αντιμετώπιση ως προς τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικά της ιχθυοπανίδας).
β) Η εξασφάλιση της συνεχούς και σωστής παρακολούθησης κατά τη λειτουργία των έργων, με δειγματοληψίες τόσο για την ανάλυση των υδάτων όσο και για την καταγραφή ιχθυοπανίδας.
Σήμερα τα ΜΥΗΕ αποτελούν μια παρεξηγημένη έννοια και δέχονται ανήλεη επίθεση λόγω των υποτιθέμενων σημαντικών περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων. Η ουσία είναι ότι σε κάθε περίπτωση η παρέμβαση στο περιβάλλον από ένα ΜΥΗΕ χαρακτηρίζεται από την τοπική της γεωγραφική διάσταση, από τη χρονική διάρκεια της παρέμβασης και εν τέλει το μόνο που μένει είναι το εξ ορισμού υποκειμενικό αισθητικό στοιχείο.
Σημαντική παράμετρος μελέτης, τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη λειτουργία ενός ΜΥΗΕ είναι η καταγραφή και τα μέτρα προστασίας της ιχθυοπανίδας στην περιοχή εγκατάστασης.
Συμπερασματικά γίνεται αντιληπτό ότι η κατασκευή ενός ΜΥΗΕ δεν θα πρέπει να είναι απαγορευτική με την αιτιολογία μεγάλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κατά την μελέτη του εκάστοτε έργου θα πρέπει να γίνει σωστή καταγραφή των χαρακτηριστικών και των συνθηκών του ποταμού ή του ρέματος, καθώς και της ιχθυοπανίδας που διαβιεί σε αυτό.
Εφόσον, αναλυθούν συνδυαστικά οι ανάγκες των πληθυσμών είναι σημαντικό να επιλεχθεί η σωστή διάταξη του ιχθυοδρόμου, ώστε να εξασφαλιστεί η μετακίνηση των ψαριών, και να ληφθούν τα αντίστοιχα μέτρα για την προστασία της ιχθυοπανίδας από κάθε πιθανό κίνδυνο.
Τέλος, αφού το έργο τεθεί σε λειτουργία και καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας, προτείνεται ο διαρκής έλεγχος με δειγματοληψίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα, τόσο για ανάλυση της ποιότητας των υδάτων, όσο και για καταγραφή των ιχθύων ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή επιβίωση της ιχθυοπανίδας και να διορθώνεται κάθε πιθανή αστοχία.
Ο Δρ. Δημήτριος Δημητρίου είναι Βιολόγος, πρόεδρος του Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ιωαννίνων και υποψήφιος βουλευτής του ΠαΣοΚ στο νομό Ιωαννίνων.
