Οι Κούρδοι, που επί δεκαετίες βρίσκονται στο περιθώριο της τουρκικής πολιτικής, ενδέχεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στις αμφίρροπες εκλογές της 14ης Μαΐου, οι οποίες θα καθορίσουν εάν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα παραμείνει στην εξουσία μετά από περισσότερες από δύο δεκαετίες ή εάν η Τουρκία θα αλλάξει εποχή.
Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν μια αμφίρροπη αναμέτρηση, το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) θα μπορούσε να διαδραματίσει ρυθμιστικό παράγοντα, αν και μια δικαστική διαδικασία να τεθεί το κόμμα εκτός νόμου μπορεί να σημαίνει ότι θα χρειαστεί να αναμορφωθεί κάτω από μια νέα κομματική ομπρέλα.
Μεταξύ των Κούρδων που συγκεντρώθηκαν σήμερα για να γιορτάσουν το Νορούζ – την εαρινή ισημερία – στη νοτιοανατολική πόλη Ντιγιάρμπακιρ, όσοι τάσσονταν κατά του Ερντογάν εμφανίζονταν αισιόδοξοι για την ήττα του στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του Μαΐου.
«Περιμένουμε ότι το καθεστώς θα φύγει και θα αγωνιστούμε γι’ αυτό. Έχουμε μεγάλες ελπίδες για τις εκλογές», είπε η 36χρονη ακτιβίστρια Ζεϊνέπ Ντιγιάρ, υπό τους ήχους κουρδικής μουσικής.
Ο αυξανόμενος πληθωρισμός, η οικονομική κακοδιαχείριση, η καταπίεση και η δημόσια κριτική για την αντίδραση του κρατικού μηχανισμού στο σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου που σκότωσε τουλάχιστον 48.000 ανθρώπους στην Τουρκία, άφησε τον Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚP) να αντιμετωπίζουν τη σκληρότερη εκλογική πρόκληση από τότε που ο 69χρονος ηγέτης ανέβηκε στην εξουσία.
«Ελευθερία και ισότητα»
«Το αίτημά μας είναι η ελευθερία και η ισότητα», τόνισε η Ντιγιάρ, στους εορτασμούς του Νορούζ, προσθέτοντας ότι θα ψηφίσει υπέρ του Κιλιτσντάρογλου αν το HDP επιλέξει να τον στηρίξει.
Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν την υποστήριξη για το HDP σε ποσοστό άνω του 10%, αυτό θα μπορούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο στις εκλογές.
Το HDP, το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα του κοινοβουλίου, θέλει η αντιπολίτευση να στηρίξει τα αιτήματα για τα δικαιώματα των Κούρδων και σε άλλα ζητήματα. Το κουρδικό κόμμα είχε συνομιλίες με τον Κιλιτσντάρογλου χθες και αναμένεται να ανακοινώσει αυτή την εβδομάδα εάν θα τον στηρίξει.
Ο βουλευτής του HDP, ο Ιμάμ Τασιέρ τόνισε ότι ο Κιλιτσντάρογλου αναγνώρισε το «κουρδικό πρόβλημα», όροι που θυμίζουν τη ρητορική που χρησιμοποιούσε ο Ερντογάν τα προηγούμενα χρόνια όταν επιδίωκε κουρδική υποστήριξη. Συμπλήρωσε ότι δέχθηκε επίπληξη από τον πρόεδρο της Βουλής πριν από τρεις μήνες επειδή έκανε μια ομιλία στα κουρδικά και όχι στα τουρκικά.
Χιλιάδες μέλη του HDP, βουλευτές και δήμαρχοι έχουν φυλακιστεί ή καθαιρεθεί από τα πόστα τους τα τελευταία χρόνια.
Το 2019, το HDP συνεργάστηκε με την αντιπολίτευση για να νικήσει τους υποψηφίους δημάρχους του κυβερνώντος κόμματος AKP σε μεγάλες πόλεις.
«Δεν νομίζω ότι οι ψηφοφόροι του HDP θα δυσκολευτούν να ψηφίσουν τον Κιλιτσντάρογλου, δεδομένων των πρόσφατων προσπαθειών του να χτίσει γέφυρες τόσο με Κούρδους όσο και με συντηρητικούς ψηφοφόρους», δήλωσε ο Βαχάπ Κοσκούν, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Ντίτζε του Ντιγιάρμπακιρ.
Ενώ η αντιπολίτευση χτίζει γέφυρες, το AKP του Ερντογάν έχει συμμαχήσει με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) από το 2015, όταν κατέρρευσε μια ειρηνευτική διαδικασία με στόχο τον τερματισμό της εξέγερσης στη νοτιοανατολική Τουρκία. Το MHP είναι σθεναρός αντίπαλος του κουρδικού κινήματος και των αιτημάτων του για πολιτιστικά δικαιώματα.
«Επουλώστε τις πληγές»
Μια έρευνα της εταιρείας δημοσκοπήσεων SAMER στα τέλη του 2022 έδειξε ότι η υποστήριξη στο AKP στην νοτιοανατολική Τουρκία μειώθηκε από το 2018, ενώ η υποστήριξη για το φιλοκουρδικό HDP παραμένει σταθερή.
Ο Σερίφ Αϊντίν, ο επικεφαλής του τμήματος του AKP στο Ντιγιάρμπακιρ, δήλωσε στο Reuters ότι οι δημοσκοπήσεις είναι παραπλανητικές και απέρριψε την κριτική για την απάντηση της κυβέρνησης στην κρίση. «Κάναμε το καλύτερο δυνατό και ο λαός μας εμπιστεύεται μόνο τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μεταξύ των πολιτικών αυτής της χώρας για να επουλώσει αυτές τις πληγές», είπε.
Ωστόσο, ορισμένοι κάτοικοι στο Ντιγιάρμπακιρ, μια από τις σεισμόπληκτες περιοχές, λένε ότι η κυβέρνηση αποδείχθηκε ανεπαρκής. «Αν είχε λάβει μέτρα, δεν θα πέθαιναν τόσοι άνθρωποι», είπε ο 55χρονος Μεχμέτ Μπεκτάς.
Εντούτοις, νομικές διαδικασίες θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τον ρόλο του HDP, το οποίο κέρδισε επίσης σχεδόν το 12% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο το 2018. Το κόμμα θα μπορούσε να αποκλειστεί από τις εκλογές του Μαΐου με την κατηγορία ότι έχει διασυνδέσεις με Κούρδους μαχητές. Το HDP, το οποίο αρνείται οποιεσδήποτε τέτοιες σχέσεις, ζήτησε αναβολή της δικαστικής ακρόασης της 11ης Απριλίου με το αιτιολογικό ότι αυτή θα διακόψει την προετοιμασία του για τις εκλογές.
