Καθώς η Τουρκία βρίσκεται σε προεκλογικούς ρυθμούς, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καλείται να αντιμετωπίσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εικοσαετούς εξουσίας του, με τις δημοσκοπήσεις να δίνουν για την ώρα προβάδισμα δέκα μονάδων στον εκλεκτό της εξακομματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο τούρκος καθηγητής πολιτικής του Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Αχμέτ Ερντί Οζτούρκ, μιλώντας στο «Βήμα» εξηγεί πώς διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή το πολιτικό σκηνικό στη γειτονική χώρα και τι θα σήμαινε μία επικείμενη αλλαγή στην εξουσία, τόσο για το εσωτερικό της όσο και για την εξωτερική της πολιτική.
Οι 2 υποψήφιοι
Όσον αφορά τους δύο υποψηφίους, ο Δρ. Οζτούρκ υπογραμμίζει πως και οι δύο πλευρές έχουν δυνατά αλλά και αδύναμα σημεία.
Το AKP του Ερντογάν βρίσκεται στην εξουσία για περισσότερα από 20 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων έχει ασκήσει τόσο νομική όσο και de facto πίεση σε σχεδόν όλες τις διαφορετικές κοινωνικές και πολιτικές ομάδες: Κούρδους, Αλεβίτες, φιλελεύθερους, μέλη ομάδων LGBTQ+ και σοσιαλδημοκράτες.
Ταυτόχρονα, η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε παρακμή, καθώς η Άγκυρα υιοθέτησε ένα αμφιλεγόμενο οικονομικό μοντέλο, το λεγόμενο Erdoganomics, βασισμένο στα χαμηλά επιτόκια ενώ οι σεισμοί της 6ης Φεβρουαρίου κατέδειξαν τις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού.
«Έχουμε έναν αυταρχικό, καταπιεστικό ηγέτη και μία κακή οικονομία. Όμως η εικοσαετής εξουσία είναι απόδειξη πως ο Ερντογάν είναι ικανός να κερδίσει όλες τις εκλογές. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για έναν πολιτικό χαρισματικό, εδραιωμένο, με μεγάλη δημοφιλία στον τουρκικό λαό και με μεγάλη απήχηση στους ισλαμιστές και τους σουνίτες που αποτελούν την πλειοψηφία» επισημαίνει ο καθηγητής.
Ωστόσο, αναφέρει πως η μακρά θητεία και τα εσωτερικά προβλήματα του κράτους συνεπάγονται πως και ο ίδιος και οι πολίτες έχουν κουραστεί.
Υπό αυτό το πλαίσιο, ο Κιλιτσντάρογλου, παρά το γεγονός ότι «δεν διαθέτει ιδιαίτερο πολιτικό χάρισμα, όντας πιο ήσυχος», προτάσσοντας «την πολιτική αξιοπιστία του» και προωθώντας «την δημοκρατία και τη διαφάνεια», έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια δυναμική ικανή να ανατρέψει την παντοδυναμία του αντιπάλου του.
Ο ρόλος των δημάρχων
Ο δήμαρχος της Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς και της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, αναμένεται να διατελέσουν αντιπρόεδροι με διευρυμένες εξουσίες, σε περίπτωση νίκης του Κιλιτσντάρογλου, γεγονός που αποτελεί «βασικό πλεονέκτημά του». Οι δύο δήμαρχοι, πέραν του ότι τυγχάνουν μεγάλης δημοφιλίας στην Τουρκία –μεγαλύτερης του Κιλιτσντάρογλου-, αναιρούν τον ενδεχόμενο προβληματισμό για την αλεβίτικη καταγωγή του υποψηφίου της αντιπολίτευσης.
«Το ότι ο Κιλιτσντάρογλου είναι Αλεβίτης θα μπορούσε να λειτουργήσει αρνητικά αν ήταν μόνος του. Ωστόσο, εκπροσωπεί την Εθνικής Συμμαχία (όπως ονομάζεται η εξακομματική αντιπολίτευση) και έχει μαζί του τον Γιαβάς από την Άγκυρα και τον Ιμάμογλου από την Τραπεζούντα, και οι δύο σουνίτες. Συνδυαστικά, μπορεί να θεωρηθεί και πλεονέκτημα», εξηγεί ο Δρ. Οζτούρκ.
Η σημασία των Κούρδων
Το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) φαίνεται στις δημοσκοπήσεις να εξασφαλίζει ένα άνετο 10%, ανεβαίνοντας στην 3η θέση. Έτσι, θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο όσον αφορά το αποτέλεσμα, καθώς θα μπορούσε να αποτελέσει «πλεονέκτημα νίκης» για τον Κιλιτσντάρογλου μία επικείμενη συνεργασία.
Ο Δρ. Οζτούρκ επισημαίνει ότι για κάτι τέτοιο θα χρειαστούν διαπραγματεύσεις. «Αν εν τέλει στηρίξουν τον Κιλιτσντάρογλου, θα είναι σαν να του κάνουν χάρη. Πιθανότατα λοιπόν θα ζητήσουν κάτι ως αντάλλαγμα και εκεί δημιουργούνται ερωτήματα».
Ελληνοτουρκικές σχέσεις
Αναφορικά με τις πολυτάραχες ελληνοτουρκικές σχέσεις, στο σενάριο της επανεκλογής του τούρκου προέδρου τα πράγματα φαίνεται να είναι πιο ξεκάθαρα, χωρίς να αναμένονται ιδιαίτερες αλλαγές.
«Ο Ερντογάν υπάρχει πιθανότητα να προσπαθήσει να συγκεντρώσει ψήφους απευθυνόμενος στα πιο ισλαμιστικά και εθνικιστικά στοιχεία της κοινωνίας και άρα να δούμε κλιμάκωση της επιθετικότητας όσο πλησιάζουν οι εκλογές, παρά την τωρινή σταθεροποίηση των σχέσεων. Φυσικά, μόνο στο πλαίσιο της ρητορικής»,
Όμως, ακόμα και σε περίπτωση ήττας του Ερντογάν δεν είναι λίγοι οι αναλυτές και οι διπλωμάτες που αμφιβάλλουν για την αλλαγή των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Άλλωστε και ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης κατά καιρούς έχει προβεί σε επιθετικές δηλώσεις εναντίον της Ελλάδας.
Ωστόσο, ο καθηγητής του Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Λονδίνου αναφέρει πως, καθώς ο Κιλιτσντάρογλου προωθεί τον εαυτό του ως φιλοδυτικό και προοδευτικό, πιθανόν να κινηθεί προς «μία πιο φιλική προσέγγιση» και «σταθεροποίηση», τόσο με την Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες αλλά κυρίως με τη Ευρώπη και το ΝΑΤΟ, εφόσον έχει καταστήσει σαφή την πρόθεσή του να επαναπροσανατολίσει την Τουρκία πίσω στη Δύση.
Μετά τις εκλογές
- «Αν περάσουμε σε εποχή Κιλιτσντάρογλου θα δούμε μία παλινόρθωση, μία Νέα Τουρκία. Παλινόρθωση στην οικονομία, σε θεσμικό επίπεδο αλλά και στην εξωτερική πολιτική.»
- «Αν ο Ερντογάν παραμείνει στην εξουσία θα δούμε μία πολύ περισσότερο αυταρχική Τουρκία. Ως πολιτικός επιστήμονας δεν τρέφω ιδιαίτερη αισιοδοξία για την Τουρκία υπό το καθεστώς του Ερντογάν.»
«Οι επόμενοι δύο μήνες θα είναι καθοριστικοί, καθώς θα κρίνουν τη μοίρα της Τουρκίας για ένα μεγάλο διάστημα», καταλήγει ο Δρ. Αχμέτ Ερντί Οζτούρκ.
