Οι πάγοι της Αρκτικής μειώθηκαν δραματικά το 2007 και δεν ανέκαμψαν ποτέ. Νέα έρευνα υποδηλώνει ότι η απώλεια της μάζας των πάγων ήταν μια θεμελιώδης αλλαγή που είναι απίθανο να αναστραφεί μέσα στον αιώνα και ίσως αποτελεί μια πιθανή απόδειξη ότι ο πλανήτης έχει περάσει σε ένα ανησυχητικό σημείο καμπής για το κλίμα.
Το συμπέρασμα προκύπτει από δεδομένα τριών δεκαετιών σχετικά με την ηλικία και το πάχος των πάγων που διαφεύγουν από την Αρκτική κάθε χρόνο, καθώς εισρέουν στον Βόρειο Ατλαντικό ανατολικά της Γροιλανδίας. Οι επιστήμονες του Νορβηγικού Πολικού Ινστιτούτου διαπίστωσαν σημαντική διαφορά στη στάθμη των πάγων πριν και μετά την επίτευξη ενός πρωτοφανούς χαμηλού επιπέδου το 2007.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, όπως δείχνουν τα δεδομένα, η Αρκτική έχει εισέλθει σε αυτό που οι ερευνητές αποκάλεσαν «νέο καθεστώς» – ένα καθεστώς που φέρνει μαζί του μια τάση προς την παγοκάλυψη που είναι πολύ λεπτότερη και νεότερη από ό,τι ήταν πριν από το 2007, λένε οι ερευνητές. Και φυσικά συνδέουν την αλλαγή αυτή με την άνοδο της θερμοκρασίας των ωκεανών στην ταχέως θερμαινόμενη Αρκτική, η οποία οφείλεται στις ανθρώπινες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
«Η ανάλυσή μας καταδεικνύει τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους θαλάσσιους πάγους της Αρκτικής», έγραψαν οι ερευνητές στο περιοδικό Nature.
Ο Walt Meier, ανώτερος ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Boulder, παρομοίασε το χαμηλό του 2007 με έναν πυγμάχο που δέχεται μια γροθιά νοκ-άουτ. Όλα τα χτυπήματα που προηγούνται αποδυναμώνουν τον πυγμάχο, αλλά αυτό το μεγαλύτερο χτύπημα είναι πολύ μεγάλο για να το ξεπεράσει ο πυγμάχος.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι πάγοι της Αρκτικής χτυπήθηκαν εντελώς, αλλά ότι δεν μπορούν να ανακάμψουν γρήγορα.
«Βρίσκεστε σε μια νέα κατάσταση, σε μια νέα ισορροπία, όπου δεν μπορείτε εύκολα να επιστρέψετε εκεί που ήσασταν», δήλωσε ο Meier, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα.
Τα στοιχεία για το πιθανό φετινό μέγιστο των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής, τα οποία έδωσε την Τετάρτη στη δημοσιότητα το αμερικανικό κέντρο δεδομένων για τους πάγους, έδειξαν ότι οι πρόσφατες τάσεις συνεχίζονται: Τα 5,64 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια παγοκάλυψης που παρατηρήθηκαν στις 6 Μαρτίου ήταν τα πέμπτα μικρότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ. Η ημερομηνία αυτή είναι έξι ημέρες νωρίτερα από τον μέσο όρο για το ετήσιο μέγιστο των πάγων της Αρκτικής.
Η νέα ανάλυση των επιστημόνων του νορβηγικού ινστιτούτου βασίζεται σε δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από το στενό Fram, ένα πέρασμα μεταξύ της Γροιλανδίας και του νορβηγικού αρχιπελάγους Σβάλμπαρντ, μέσω του οποίου οι πάγοι της Αρκτικής ρέουν τακτικά στο δρόμο τους προς τον Βόρειο Ατλαντικό. Υποβρύχια συστήματα ραντάρ μπορούν να ανιχνεύσουν τον όγκο του πάγου που ρέει πάνω από το κεφάλι, ενώ δορυφόροι και σημαδούρες παρακολουθούν την κίνηση του πάγου και το χρονικό διάστημα που περνά στην Αρκτική πριν διαφύγει από τον πόλο.
Η μείωση της διάρκειας ζωής των πάγων και η ηλικιακή θερμότητα
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μια δραματική αλλαγή σημειώθηκε το 2007, όταν το κέντρο έρευνας πάγου στο Κολοράντο ανέφερε ένα χαμηλό ρεκόρ κάλυψης θαλάσσιου πάγου που ήταν 38% μικρότερο από το κανονικό και 24% μικρότερο από το προηγούμενο χαμηλό ρεκόρ, που είχε σημειωθεί το 2005.
Μέχρι το 2007, παρατήρησαν θαλάσσιο πάγο σε διάφορα πάχη και ηλικίες, συχνά με εξογκώματα και κορυφογραμμές που προέρχονται από τη συμπίεση παλαιότερων παγοπλακών. Όμως τα πιο πρόσφατα χρόνια, οι πάγοι ήταν πιο ομαλοί και είχαν πιο ομοιόμορφο πάχος, ένδειξη ότι είναι νεότεροι και μικρότερης διάρκειας ζωής. Αυτό είναι ανησυχητικό για διάφορους λόγους: απώλεια ενδιαιτημάτων στα οποία ζουν και αναπαράγονται τα πλάσματα της Αρκτικής και μείωση του φαινομένου albedo, δηλαδή όταν ο πάγος αντανακλά το ηλιακό φως πίσω στο διάστημα. Μια λιγότερο παγωμένη Αρκτική απορροφά περισσότερη από τη θερμότητα του ήλιου.
Συνολικά, οι πάγοι περνούν 37% λιγότερο χρόνο στην Αρκτική πριν διαφύγουν μέσω του στενού Fram για να λιώσουν στον Ατλαντικό, ή περίπου 2,7 χρόνια κατά μέσο όρο από το 2007, διαπίστωσαν οι ερευνητές. Η ποσότητα των πάγων πάχους άνω των 4 μέτρων (περίπου 13 πόδια) που περνούν από το στενό μειώθηκε κατά περισσότερο από 50 τοις εκατό μετά το χαμηλό ρεκόρ του 2007.
Η έρευνα ενισχύει προηγούμενες μελέτες που δείχνουν απώλειες σχεδόν όλων των παλαιότερων και παχύτερων πάγων που κάποτε κάλυπταν την Αρκτική και ότι τα παγοκύματα κυκλοφορούν γύρω από την Αρκτική και βγαίνουν από το στενό Fram πιο γρήγορα καθώς η παγοκάλυψη πέφτει.
Η μελέτη διατυπώνει τις ανησυχίες που τρέφουν οι επιστήμονες από το χαμηλό ρεκόρ που σημειώθηκε το 2007 (και που έσπασε το 2012). Τότε, κάποιοι αναρωτήθηκαν αν ήταν η αρχή μιας επικής κατάρρευσης. Αυτό δεν συνέβη, αλλά δεν υπήρξε και σημαντική ανάκαμψη.
Οι ερευνητές διστάζουν να είναι πολύ δηλωτικοί όσον αφορά τις πιθανές αλλαγές στο σύστημα των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής στο σύνολό του, επειδή υπάρχει τόσο μεγάλη μεταβλητότητα στην παγοκάλυψη από έτος σε έτος, δήλωσε ο Meier. Η νέα μελέτη θα μπορούσε να το αλλάξει αυτό, είπε.
«Κάνουν μια αρκετά καλή υπόθεση και συγκεντρώνουν πολλά δεδομένα για να πουν, ναι, υπάρχει μια θεμελιώδης αλλαγή και βρισκόμαστε σε αυτό το νέο καθεστώς», δήλωσε ο Meier.
Οι αντιρρήσεις για το μη αναστέψιμο της κατάστασης της Αρκτικής
Ωστόσο, ορισμένοι διαφωνούν με το συμπέρασμα περί μη αναστρέψιμου της κατάστασης των πάγων στην Αρκτική.
«Δεν είμαι πεπεισμένος ότι είναι μη αναστρέψιμο», δήλωσε ο Harry Stern, μαθηματικός και ερευνητής των θαλάσσιων πάγων στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον. «Αν αντιστρέψετε τις συνθήκες, θα μπορούσατε να αντιστρέψετε τις αλλαγές στο πάχος των πάγων».
Οι συγγραφείς της μελέτης δήλωσαν ότι αυτό θα χρειαζόταν πολύ χρόνο ακόμη και με τα πιο αισιόδοξα σενάρια για την υπερθέρμανση του πλανήτη και τη μείωση των εκπομπών. Ακόμη και αν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μηδενίζονταν κάποια στιγμή μέσα στα επόμενα 50 χρόνια, θα χρειάζονταν δεκαετίες ακόμη για να χάσει ο ωκεανός όλη τη θερμότητα που έχει συσσωρευτεί από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να καίει ορυκτά καύσιμα και να εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου.
«Δεδομένου ότι το θερμικό περιεχόμενο του ωκεανού στις περιοχές σχηματισμού θαλάσσιου πάγου … έχει αυξηθεί υποδηλώνουμε ότι οι αλλαγές είναι μη αναστρέψιμες τουλάχιστον με το σημερινό κλίμα», απάντησαν σε σχετικές ερωτήσεις.
