22 Μαρτίου του 1938 στη Βιέννη. Οι Ναζί έχουν εισβάλει στην Αυστρία και καταδιώκουν τους Εβραίους. Η κόρη του Φρόιντ, η Αννα, οδηγείται για ανάκριση στη Γκεστάπο. Ο Σίγκμουντ Φρόιντ εξακολουθεί να πιστεύει στο μέλλον και αρνείται να φύγει. Παραμένει μόνος και απελπισμένος, όταν, ξαφνικά, ένας άγνωστος μπαίνει από το παράθυρο…
Αυτή είναι η υπόθεση του «Επισκέπτη» του έργου του Ερίκ Eμμανουέλ Σμιτ που παρουσιάζεται στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης σε σκηνοθεσία Σωτήρη Τσαφούλια. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο ως προς τη θεματική, τη γραφή και το ύφος έργο. Μυθοπλασία με αληθινά γεγονότα από τη ζωή του πατέρα της ψυχανάλυσης μπλέκονται στον «Επισκέπτη» δίνοντας τη δυνατότητα στον συγγραφέα του να ασχοληθεί με τα μυστήρια της ανθρώπινης φύσης, αλλά και τα μεγάλα ιδεολογικά και μεταφυσικά ερωτήματα της ύπαρξης.
Ο Μάνος Βακούσης, ο οποίος ερμηνεύει τον αινιγματικό επισκέπτη μιλάει στο «Βήμα» και φωτίζει πτυχές του φιλοσοφικού αυτού έργου.
Κύριε Βακούση τι σας γοητεύει στο έργο του Ερίκ Eμμανουέλ Σμιτ «Ο επισκέπτης»; Ποια θέματα πιστεύετε ότι φωτίζει;
«Αυτό το έργο δεν φέρει ενοχή και αυτολύπηση. Προτείνει να συναντηθούμε με τον εαυτό μας. Θίγει τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα θέματα για τη ζωή του ανθρώπου. Δεν κάνει μάθημα σε κανέναν μας. Μας ψυχαγωγεί και παράλληλα μας αφυπνίζει. Το έργο αυτό φωτίζει την απιστία που κουβαλάμε μέσα μας, φωτίζει τη σύγχυση με τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας και ότι τελικά ζούμε μέσα σε μια αμφιβολία χωρίς διέξοδο».
Προσωπικά ερμηνεύετε τον ρόλο του αινιγματικού επισκέπτη. Τι συμβολίζει τελικά αυτός ο άνθρωπος;
«Ο επισκέπτης δεν είναι τελικά ένας αινιγματικός άνθρωπος, είναι το μυστήριο που ζούμε μέσα μας και γύρω μας και δεν το αναγνωρίζουμε. Συμβολίζει τον Θεό που φέρουμε μέσα μας και τον ξεχνάμε».
Είστε ένας σταθερός συνεργάτης του Σωτήρη Τσαφούλια. Πώς θα περιγράφατε τη συνεργασία σας; Πώς είναι ως σκηνοθέτης;
«Μας ενώνει η καλλιτεχνική έμπνευση. Είναι ένας άνθρωπος γεμάτος εκπλήξεις. Έχει το όραμά του για το έργο και αφήνει τους συνεργάτες του να γεννοβολήσουν ιδέες που θα συμπορευτούν με αυτό».
Ως σκηνοθέτης ο Σωτήρης Τσαφούλιας δουλεύει διαφορετικά στο θέατρο και διαφορετικά πίσω από την κάμερα;
«Ο Σωτήρης δουλεύοντας στο θέατρο συμπεριλαμβάνει την κινηματογραφική του ματιά. Γεννάει ο ίδιος τις εικόνες του εσωτερικού τοπίου που απαιτεί το έργο και τις φωτίζει με κινηματογραφικό τρόπο. Είναι μια ισορροπημένη ζεύξη που θεωρώ πολύ δημιουργική. Όταν είναι πίσω από την κάμερα αφήνει την εικόνα να είναι ο πρωταγωνιστής, στην παράσταση όμως άφησε πρωταγωνιστή τον λόγο του συγγραφέα και την ερμηνεία των ηθοποιών».
Προσωπικά τι σας ώθησε στην υποκριτική τέχνη;
«Από μικρό παιδί πίστευα ότι η ζωή είναι ένα θαύμα, στα εφτά μου πίστευα πως μέσα από το θέατρο και την τέχνη θα αλλάξω τον κόσμο. Αυτό σαν όνειρο εξακολουθεί να ζει μέσα μου».
Το θέατρο σας χάρισε περισσότερες χαρές ή πίκρες;
«Μου χάρισε και τα δύο. Αλλά το θέατρο μέσα από την τραγωδία, την κωμωδία και το δράμα φωτίζει ότι τελικά ο άνθρωπος πρέπει να μπορέσει αυτά να τα ισορροπήσει».
Πώς προσεγγίζετε έναν ρόλο;
«Πρωταγωνιστεί η έρευνα, δηλαδή να μπεις μέσα στο έργο μελετώντας το, να μπεις στην εποχή του για να μπορέσεις να ανακαλύψεις τον κόσμο του. Στόχος μου είναι να αγαπήσω τον χαρακτήρα που υποδύομαι, είτε είναι «καλός» ή «κακός» και να τον υπερασπιστώ χωρίς να τον κριτικάρω».
Πόσο εύκολο είναι για έναν άνθρωπο της τέχνης να ανεβαίνει στη σκηνή μετά από τραγικά γεγονότα όπως το δυστύχημα στα Τέμπη, το οποίο συγκλόνισε όλη την Ελλάδα;
«Αυτή την τραγωδία που συνέβη στα Τέμπη αλλά και κάθε τραγωδία, η τέχνη τη βαφτίζει «απαρηγόρητο». Η ποίηση και η τέχνη τα έχουν πει όλα. Ο Σαίξπηρ και ο Αριστοτέλης έχουν μιλήσει για την ανθρώπινη τραγωδία, τα ανθρώπινα λάθη, τη φρίκη, την κοινωνική και την πολιτική. Ετσι το θέατρο μπαίνει σε μια μαγική πλάνη να θέλει να ισορροπήσει την ανθρώπινη ύπαρξη μεταξύ οδύνης και ηδονής. Και ας είναι μια ουτοπία».
«Ο επισκέπτης»: Από Τετάρτη έως Κυριακή στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 2006, Ταύρος). Παίζουν: Μάνος Βακούσης, Μαρία Παπαλάμπρου, Φώτης Θωμαΐδης, Δημήτρης Παπαδάτος
