Μια μέρα σαν σήμερα, πριν από δέκα χρόνια, ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο γίνεται ο Πάπας Φραγκίσκος.
Στη δεκαετή πορεία του στο ύψιστο αξίωμα της καθολικής εκκλησίας, ο πρώην καρδινάλιος από το Μπουένος Άιρες (πρώτος Πάπας στην ιστορία που προέρχεται από τη Λατινική Αμερική) έχει πετύχει να εκπληρώσει αυτό που προέβλεπαν πολλοί αναλυτές από την πρώτη μέρα της εκλογής του: να ανανεώσει την καθολική εκκλησία φέρνοντας έναν αέρα εκσυγχρονισμού.
Αναγνωρίζοντας τα σφάλματα της καθολικής εκκλησίας
Στο πλαίσιο αυτού του εκσυγχρονισμού και της ανάγκης η καθολική εκκλησία να έρθει πιο κοντά στην κοινωνία, δεν είναι λίγες οι φορές που ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε συγγνώμη στο όνομα της Αγίας Έδρας.
Αν και δεν είναι ο πρώτος Πάπας που έχει δημοσίως απολογηθεί για σφάλματα της καθολικής εκκλησίας, ο Φραγκίσκος δεν δίστασε μέχρι στιγμής να το κάνει με συνέπεια και χωρίς να βρίσκεται υπό την πίεση δικαστικών ερευνών ή της επικαιρότητας.
Τα καθολικά σχολεία της ντροπής στον Καναδά
Τα εγκλήματα που συντελέστηκαν σε καθολικά σχολεία στον Καναδά σε βάρος των παιδιών των αυτοχθόνων, ήρθαν στο φως της δημοσιότητας το 2021, όταν αποκαλύφθηκε η φρίκη που βίωσαν με τον εντοπισμό ομαδικών τάφων με τα λείψανα χιλιάδων παιδιών.
Έναν χρόνο μετά, τον Ιούλιο του 2022, κατά την επίσκεψή του στον χώρο του πρώην σχολείου Ermineskin για Ινδιάνους, νότια του Έντμοντον της Αλμπέρτα, ο Πάπας Φραγκίσκος ανέφερε: «Λυπάμαι. Ζητώ συγχώρεση, ιδίως, για τους τρόπους με τους οποίους πολλά μέλη της Εκκλησίας και των θρησκευτικών κοινοτήτων συνεργάστηκαν, κυρίως λόγω της αδιαφορίας τους, σε έργα πολιτιστικής καταστροφής και αναγκαστικής αφομοίωσης που προωθούσαν οι κυβερνήσεις εκείνης της εποχής».
Σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων στη Χιλή
Νωρίτερα, το 2018, σε επίσκεψη του στη Χιλή, μια χώρα στην οποία αποκαλύφθηκε πως τις δεκαετίες του 1980 και 1990 υπήρξε συστηματική σεξουαλική κακοποίηση παιδιών από καθολικούς ιερείς, ο Φραγκίσκος ήταν και πάλι ξεκαθάρος: «Δεν μπορώ παρά να εκφράσω τον πόνο και την ντροπή που αισθάνομαι για το ανεπανόρθωτο κακό που έγινε σε παιδιά από ιερείς της Εκκλησίας» ήταν τα λόγια του.
«Θα ήθελα να ενώσω τη φωνή μου με αυτές των αδελφών μου στην επισκοπή, καθώς μολονότι είναι σωστό να ζητήσουμε συγγνώμη και να στηρίξουμε με δύναμη τα θύματα, είναι ανάγκη ταυτόχρονα να δεσμευθούμε ότι αυτό δεν θα επαναληφθεί», είχε προσθέσει.
«Εγκαταλείψαμε τα παιδιά»
Την ίδια χρονιά είχε προχωρήσει σε μια κατά πολλούς τολμηρή κίνηση: Τη δημοσίευση επιστολής με την οποία αναγνώρισε «μετά λύπης και μεταμέλειας», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, την αδυναμία που επέδειξε η καθολική εκκλησία απέναντι στις καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών από κληρικούς σε διάφορα μέρη του κόσμου. «Δεν φροντίσαμε καθόλου τα παιδιά, τα εγκαταλείψαμε», ανέφερε σε εκείνη την επιστολή του.
«Να δημιουργηθεί μία κουλτούρα που να εμποδίζει τέτοια περιστατικά από το να ξανασυμβούν, αλλά να αποτραπεί, επίσης, η κάλυψη και η διαιώνισή τους» είχε τονίσει επίσης σε εκείνη την επιστολή.
Η συγγνώμη στους αυτόχθονες της Λατινικής Αμερικής
Σε επίσημο ταξίδι του στη Βολιβία, το 2015, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε απολογηθεί για την βάναυση αντιμετώπιση των αυτοχθόνων της Λατινικής Αμερικής κατά τα πρώτα χρόνια παρουσίας των Ευρωπαίων και της καθολικής εκκλησίας στην περιοχή.
«Ζητώ ταπεινά συγχώρεση για τις πολλές βαριές αμαρτίες που διαπράχθηκαν εναντίον των γηγενών λαών της Αμερικής στο όνομα του Θεού» είχε δηλώσει τότε, χειροκροτούμενος.
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν ενδείξεις για το εάν ο Πάπας Φραγκίσκος σκοπεύει να απολογηθεί εκ μέρους της καθολικής εκκλησίας και για κάποιο άλλο θέμα, η εν γένει του στάση πάντως δείχνει ότι δεν θα διστάσει να το κάνει αν κρίνει πως είναι απαραίτητο.
«Δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να κρίνουμε τους ομοφυλόφιλους»
Δεν έχει άλλωστε διστάσει στο παρελθόν να αναφερθεί δημόσια σε ζητήματα-ταμπού για την καθολική εκκλησία, όπως είναι αυτό της ομοφυλοφιλίας. Μιλώντας μάλιστα, το 2016, σε δημοσιογράφους, κατά τη διάρκεια της πτήσης επιστροφής από ένα επίσημο ταξίδι του στην Αρμενία, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε τονίσει πως η Εκκλησία δεν έχει κανένα δικαίωμα να κρίνει τους ομοφυλόφιλους και πως θα πρέπει να τους δείχνει αμέριστο σεβασμό.
«Νομίζω ότι η Εκκλησία πρέπει να ζητήσει συγγνώμη σε ένα γκέι που προσέβαλε, όπως επίσης από τους φτωχούς και από τις γυναίκες που έχουν υποστεί εκμετάλλευση» είχε δηλώσει τότε.
Ο Πάπας Φραγκίσκος διανύει αισίως το 87ο έτος της ηλικίας του. Παρότι έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο παραίτησης του σε περίπτωση που κουραστεί πολύ καθώς όπως ανέφερε «η κούραση σε κάνει να μην βλέπεις τα πράγματα καθαρά», την ίδια στιγμή που ένας τραυματισμός τον έχει αναγκάσει να χρησιμοποιεί αναπηρικό καροτσάκι, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα.
Ίσως λοιπόν να έχει την ευκαιρία να απολογηθεί και για άλλα ζητήματα εκ μέρους της Αγίας Έδρας στο μέλλον. Το σίγουρο όμως είναι ότι αφήνει μια παρακαταθήκη αναγνώρισης σφαλμάτων ακόμα και από ένα αξίωμα που έχει ιστορικά ταυτιστεί με το Αλάθητο.
