Έξι ημέρες από το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι ευθυνών και εκκρεμοτήτων, νέοι σκελετοί έρχονται στην επιφάνεια. Εχθές, η Hellenic Train ενημέρωσε πως δεν ενεργοποιεί την εξαίρεση για καταβολή αποζημιώσεων, μια χαριστική εξαίρεση που την ακολουθεί από το 2009, όταν ήταν ακόμη η δημόσια ΤΡΑΙΝΟΣΕ, και ισχύει ως τον Δεκέμβριο του 2024. Εξαίρεση η οποία έχει δοθεί πατώντας επάνω στα ανεπαρκή έργα συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.
Η διασφάλιση των δικαιωμάτων των επιβατών στους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους ρυθμίζεται από τους Κανονισμούς 1371/2007 και 2021/782, που καθορίζουν την ευθύνη των σιδηροδρομικών εταιρειών για τους επιβάτες και τις αποσκευές τους, τι γίνεται σε περίπτωση τραυματισμών, καθυστερήσεων, ακυρώσεις δρομολογίων, τις υποχρεώσεις απέναντι σε ΑμεΑ, κ.ά. Οι ίδιοι οι Κανονισμοί όμως προβλέπουν και εξαιρέσεις για τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι υπάρχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και συνθήκες.
Γιατί δόθηκαν εξαιρέσεις στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ;
Με επιχείρημα την κατάσταση της σιδηροδρομικής υποδομής, στη χώρα μας ισχύουν τέτοιες εξαιρέσεις, που ανανεώθηκαν με απόφαση του Δεκεμβρίου του 2019 υπογεγραμμένη από τον τότε υφυπουργό Μεταφορών, κ. Γιάννη Κεφαλογιάννη, με πενταετή ισχύ ως τον Δεκέμβριο του 2024. Μετά από ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ τον Φεβρουάριο του 2022, με αφορμή παράπονα για μεγάλες καθυστερήσεις ή και ακυρώσεις δρομολογίων, ενδεικτική είναι η απάντηση του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, με την υπογραφή του πρώην Υπουργού, κ. Κώστα Καραμανλή.
Αποδίδοντας τις καθυστερήσεις, στον διαχειριστή της εθνικής υποδομής, τον ΟΣΕ, και όχι τη HellenicTrain, στην απάντηση επισημαίνεται το εξής: «Αυτό συμβαίνει επειδή́ τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης έχουν μειωθεί στο ελάχιστο τα έργα συντήρησης του δικτύου. Στην περίπτωση, επομένως, που δεν υφίστατο αυτή η εξαίρεση, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ (νυν Hellenic Train) –με τον προβληματικό κι εσφαλμένο τρόπο με τον οποίον έχει ιδιωτικοποιηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ– έχει το δικαίωμα να ζητήσει αποζημίωση από τον ΟΣΕ. Αυτό ακριβώς αποφεύγουμε με τη διατήρηση των εξαιρέσεων».
Έψεξε, μάλιστα, τους ερωτώντες βουλευτές, υπογραμμίζοντας πως οι εξαιρέσεις ίσχυαν και επί των ημερών της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος δεν τις κατήργησε όταν υπέγραψε την πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην Ferovie dello Stato Italiane.
Η ανακοίνωση της Hellenic Train
Η Hellenic Train εχθές, ανακοίνωσε ότι δεν θα ενεργοποιήσει την εξαίρεση για την καταβολή αποζημιώσεων στα θύματα του δυστυχήματος στα Τέμπη. Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της, «συμμεριζόμενη το εθνικό πένθος στο οποίο έχει βυθιστεί όλη η χώρα (…), η Hellenic Train Α.Ε. μεριμνά σε πλήρη συμμόρφωση με την κείμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε οι συγγενείς των θανόντων, οι τραυματίες και οι επιβάτες της αμαξοστοιχίας IC62 της 28.02.2023 να ικανοποιηθούν πλήρως ως προς τα σχετικά τους δικαιώματα με βάση τα άρθρα 11 και 13 του ΕΚ 1371/2007».
Αποζημιώσεις και προκαταβολές
Όπως προβλέπει από τους ευρωπαϊκούς Κανονισμούς, εάν επιβάτης σκοτωθεί ή τραυματιστεί, η σιδηροδρομική επιχείρηση, χωρίς καθυστέρηση και οπωσδήποτε το αργότερο εντός 15 ημερών από τον καθορισμό της ταυτότητας του φυσικού προσώπου που δικαιούται αποζημίωσης, προκαταβάλλει τα ποσά που απαιτούνται για την κάλυψη άμεσων οικονομικών αναγκών ανάλογα με την προκληθείσα ζημία.
Η προκαταβολή δεν είναι κατώτερη των 21.000 ευρώ ανά επιβάτη σε περίπτωση θανάτου. Διευκρινίζεται βεβαίως πως η προκαταβολή δεν συνιστά αναγνώριση ευθύνης και μπορεί να αντισταθμιστεί με οποιοδήποτε άλλο ποσό καταβληθεί στη συνέχεια με βάση τον Κανονισμό αλλά δεν είναι επιστρεπτέα, εκτός εάν η προκληθείσα ζημία οφειλόταν σε αμέλεια ή σφάλμα του επιβάτη ή εάν ο αποδέκτης της προκαταβολής δεν ήταν ο δικαιούχος της αποζημίωσης.
Τι προβλέπει ο ευρωπαϊκός Κανονισμός
Οι Κανονισμοί 1371/2007 και 2021/782 ορίζουν πως ο μεταφορέας είναι υπεύθυνος για τη ζημία που απορρέει εκ του θανάτου, των τραυματισμών ή οποιασδήποτε άλλης προσβολής της φυσικής ή ψυχικής ακεραιότητας του επιβάτη, η οποία προκλήθηκε από ατύχημα σχετικό με τη σιδηροδρομική εκμετάλλευση το οποίο επήλθε ενώ ο επιβάτης παραμένει εντός των σιδηροδρομικών οχημάτων, εισέρχεται ή εξέρχεται από αυτά, οποιαδήποτε και αν είναι η χρησιμοποιούμενη σιδηροδρομική υποδομή.
Απαλλάσσεται από αυτή την ευθύνη:
α) εάν το ατύχημα προκλήθηκε από εξωτερικές προς τη σιδηροδρομική εκμετάλλευση περιστάσεις που ο μεταφορέας δεν μπορούσε να αποφύγει και τις συνέπειες των οποίων δεν μπορούσε να αποτρέψει, παρά την απαιτούμενη επιμέλεια σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες της περίπτωσης,
β) στο μέτρο που το ατύχημα οφείλεται σε σφάλμα του επιβάτη,
γ) εάν το ατύχημα οφείλεται στη συμπεριφορά τρίτου που ο μεταφορέας δεν μπορούσε να αποφύγει και τις συνέπειες της οποίας δεν μπορούσε να αποτρέψει, παρά την απαιτούμενη επιμέλεια σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες της περίπτωσης.
Ο Κανονισμός προβλέπει, επίσης, τη δυνατότητα εξαιρέσεων. Όπως σημειώνεται στο κείμενό του, οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις σε ορισμένα κράτη – μέλη μπορεί ένα συναντήσουν δυσκολίες στην πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κανονισμού ευθύς μόλις αυτός αρχίσει να ισχύει. Για αυτό και τα κράτη – μέλη μπορούν να χορηγούν προσωρινές εξαιρέσεις από την εφαρμογή των διατάξεων σε υπεραστικές υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών εσωτερικού.
Διευκρινίζεται, όμως, πως η προσωρινή εξαίρεση δεν θα πρέπει, ωστόσο, να αφορά στις διατάξεις που ευνοούν την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα στις σιδηροδρομικές μετακινήσεις, ούτε το δικαίωμα όσων επιθυμούν να προμηθευθούν σιδηροδρομικά́ εισιτήρια να μην αντιμετωπίσουν υπέρμετρες δυσκολίες κατά την αγορά τους, ούτε τις διατάξεις για την ευθύνη των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων ως προς τους επιβάτες και τις αποσκευές τους, την απαίτηση έναντι των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων να είναι καταλλήλως ασφαλισμένες και την απαίτηση να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν την προσωπική ασφάλεια των επιβατών στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και επί των αμαξοστοιχιών και για να διαχειρίζονται τους κινδύνους.
Με τις τροποποιήσεις του Κανονισμού 2021/782, που στοχεύουν στην ενίσχυση της προστασίας των δικαιωμάτων των επιβατών, προβλέφθηκε ότι τα κράτη – μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όταν εξαιρούν τις σιδηροδρομικές επιβατικές υπηρεσίες από την εφαρμογή ορισμένων διατάξεων του Κανονισμού. Θα πρέπει μάλιστα να εξηγούν τους λόγους για τη χορήγηση των εν λόγω εξαιρέσεων και τα μέτρα που έχουν ληφθεί ή προβλέπεται να ληφθούν για τη συμμόρφωση όταν αυτές λήξουν.
