Oσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές της Ανοιξης τόσο θα «φουντώνει» η πολιτική αντιπαράθεση στο επίκεντρο της οποίας θα βρεθούν συχνά και οι δημοσκοπήσεις. Είναι προφανές ότι σε μια δημοκρατία οι πολιτικοί όλων των κομμάτων έχουν κάθε δικαίωμα να ασκούν κριτική στις δημοσκοπήσεις και να εργάζονται για την ταχύτερη και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συσπείρωση της κομματικής τους βάσης, ώστε να πετύχουν ένα καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα. Αλλωστε, οι ίδιες οι δημοσκοπήσεις τους δίνουν αυτό το περιθώριο μιας και όπως κοινότυπα λέγεται αποτελούν «φωτογραφία της στιγμής». Το στατιστικό σφάλμα είναι πάντα υπαρκτό και ειδικά αυτή τη φορά η εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων -και ιδίως των αναποφάσιστων- μπροστά την πρώτη κάλπη της απλής αναλογικής αποτελεί πεδίο διερεύνησης.
Κατά το παρελθόν επιφυλάξεις για τις μετρήσεις έχουν εκφράσει ακόμη και στελέχη του πρώτου κόμματος σε μια κίνηση πολιτικής τακτικής με σκοπό να κρατήσουν σε εγρήγορση τον κομματικό τους μηχανισμό. Αυτή την περίοδο η καχυποψία εκπέμπεται από την πλευρά της αντιπολίτευσης. «Πολλά παραδείγματα μας δείχνουν και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ότι δεν είναι πια οι δημοσκοπήσεις ένα ασφαλές εργαλείο πρόβλεψης του εκλογικού αποτελέσματος» έλεγε πρόσφατα σε συνέντευξή του ο Αλέξης Τσίπρας (Alpha 14/2). Σχολιάζοντας μια πρόσφατη δημοσκόπηση που έδινε διαφορά υπέρ της Νέας Δημοκρατίας στις επαναληπτικές εκλογές (χωρίς απλή αναλογική) μεγαλύτερη από αυτή σε σχέση με τις εκλογές του 2019 ο Πάνος Σκουρλέτης χαρακτήρισε τις μετρήσεις «εκτός τόπου και χρόνου» (ΣΚΑΪ, 21/2).
Ωστόσο, σε μια τετραετία που δεν έχουν μεσολαβήσει εκλογικές αναμετρήσεις (ούτε ευρωεκλογές, ούτε αυτοδιοικητικές) ,ώστε να βγουν κάποια πιο ασφαλή συμπεράσματα για τις προθέσεις των ψηφοφόρων, προκύπτουν ορισμένα βασικά ερωτήματα: Ποιο θα είναι το πολιτικό κριτήριο σχεδιασμού των κομματικών επιτελείων αν δεν είναι οι δημοσκοπήσεις; Με ποιους όρους θα διεξάγεται ο πολιτικός διάλογος; «Προφανώς και πρέπει να ασκείται κριτική αλλά με τρόπο εποικοδομητικό. Πρέπει να βοηθήσουμε τις δημοσκοπήσεις να γίνουν καλύτερες. Και εν τέλει αν υπάρχει κάποια αξιόπιστη εναλλακτική διαδικασία ας μας την υποδείξει κάποιος για να την υιοθετήσουμε» σχολιάζουν στο ΒΗΜΑ έμπειροι δημοσκόποι. «Τις αποτυχημένες εταιρείες δημοσκοπήσεων η ίδια η αγορά τις βγάζει στο περιθώριο λόγω αστοχιών. Τελικός και ισχυρός κριτής των μετρήσεων είναι το αποτέλεσμα που προκύπτει κάθε φορά», συμπληρώνουν οι ίδιοι.
Είχαμε ποτέ μεγάλη ανατροπή στην Ελλάδα;
Η ιστορία πάντως δεν είναι σύμμαχος των… ανατροπών. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει προηγούμενο πλήρους ανατροπής των συσχετισμών που παρουσιάζουν οι δημοσκοπήσεις μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου κόμματος λίγες εβδομάδες ή ακόμη και μήνες πριν τις εκλογές σε σχέση με το τελικό αποτέλεσμα. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι δημοσκόποι υποεκτιμούν την διαφορά μεταξύ πρώτου και δεύτερου.
Ας ανατρέξουμε στα δεδομένα ορισμένων δημοσκοπήσεων που διεξήχθησαν κοντά χρονικά στις εκλογές την τελευταία εικοσαετία:
Ακόμη και στην πιο αμφίρροπη μάχη της μεταπολίτευσης, αυτή του Απριλίου του 2000 η Metron Analysis έδινε περίπου ένα μήνα πριν τις εκλογές μικρό προβάδισμα 0,8% στο ΠαΣοΚ έναντι της ΝΔ. Πράγματι, μετά από ένα ολονύχτιο εκλογικό «θρίλερ» το ΠαΣοΚ κέρδισε εκείνες τις εκλογές ενώ ηττήθηκε το 2004. Η φθορά του είχε καταγραφεί στις περισσότερες μετρήσεις ήδη από το καλοκαίρι του 2002 με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν προβάδισμα της ΝΔ που κυμαινόταν σταθερά μεταξύ 6 και 8 ποσοστιαίων μονάδων.
Το 2007 τα γκάλοπ έπεσαν και πάλι μέσα αφού προϊδέαζαν για την δεύτερη νίκη του Κώστα Καραμανλή. Δύο εβδομάδες πριν τις κάλπες η Kapa Research έδινε στη ΝΔ 34,9%, στο ΠαΣοΚ 33,6%, η Metron 30% στη ΝΔ και 28,4% στο ΠαΣοΚ , η Marc 31,1% στη ΝΔ και στο ΠΑΣΟΚ 30,8% ενώ η GPO έδινε στη ΝΔ 37,4% και στο ΠαΣοΚ 33,3%.
Το 2009 η ΝΔ θα υποστεί εκλογική συντριβή με το ΠαΣοΚ να λαμβάνει στην κάλπη το 43,9% των ψήφων έναντι 33,5% της κεντροδεξιάς παράταξης. Οι δημοσκοπήσεις και τότε έπεσαν μέσα στην κατάταξη ενώ η διαφορά που έδιναν ήταν μικρότερη από την τελική. Σε δημοσκόπηση της Μetron το ΠαΣοΚ συγκέντρωνε 37,7% και η ΝΔ 30,8%, σε εκείνη της Alco το ΠαΣοΚ είχε 38,5% έναντι 31% της ΝΔ και η GPO το είχε ΠαΣοΚ 36,2% και η ΝΔ 30,2%.
Στις εκλογές του 2012 η Metron έδινε στη ΝΔ 27,1% και στον ΣΥΡΙΖΑ 26, 4%, η MRB 23,9% και 22,5%, η Kapa Research 26,1% και 23,6% αντίστοιχα. Το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν ΝΔ 29,7% και ΣΥΡΙΖΑ 26,4%.
Το 2015 διεξήχθησαν δύο εκλογικές αναμετρήσεις τον Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο. Σε δημοσκόπηση της Metron ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραφε 29,7% και η ΝΔ 25,2%. Σε εκείνη της GPO ο ΣΥΡΙΖΑ είχε 33,4% και ΝΔ 26,7% και στης Rass ο ΣΥΡΙΖΑ είχε 31,3% και η ΝΔ 26,5%. Στην κάλπη ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε το 36,3% και η ΝΔ 27,8%. Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν ανατράπηκε ούτε τον Σεπτέμβριο.
Τέλος, τo 2019 η Metron Analysis έδειχνε τη ΝΔ πρώτη με 38,5% έναντι 29,5% του ΣΥΡΙΖΑ. Η Marc έδινε στη ΝΔ 34,3% και 23,8% στον ΣΥΡΙΖΑ. Η Pulse 36% στη ΝΔ και 27% στον ΣΥΡΙΖΑ 27 ενώ η Rass 35,4% στη ΝΔ και 26,2% στον ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτο κόμμα πράγματι ήλθε η Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 39,85% και 158 έδρες και δεύτερο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ με 31,53% και 86 έδρες.
Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις σήμερα
Ενδιαφέρον έχει η ανάλυση που παρουσιάστηκε στην ΕΡΤ και δείχνει τον μέσο όρο της πρόθεσης ψήφου 8 διαφορετικών εταιρειών που διεξάγουν δημοσκοπήσεις για λογαριασμό των τηλεοπτικών σταθμών πανελλαδικής εμβέλειας τον τελευταίο χρόνο.
Σύμφωνα με τον μέσο όρο που προκύπτει για την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2023, στην πρόθεση ψήφου η ΝΔ προηγείται με διαφορά 6,5 μονάδων από τον ΣΥΡΙΖΑ (30,9% έναντι 24,4%). Το ΠΑΣΟΚ ακολουθεί στην τρίτη θέση με 10,4%, μπροστά από το ΚΚΕ (5,3%), την Ελληνική Λύση (3,7%) και το ΜέΡΑ25 (2,8%). Τα υπόλοιπα κόμματα συγκεντρώνουν συνολικά 4,5%, ενώ αρκετά υψηλό είναι το ποσοστό των αναποφάσιστων ή αυτών που θα ψηφίσουν άκυρο ή λευκό, θα απέχουν ή δηλώνουν ΔΓ/ΔΑ (15,4%).
Στη διαχρονική πορεία τής πρόθεσης ψήφου από τον Ιανουάριο του 2022 έως τον Φεβρουάριο του 2023, η ΝΔ προηγείται πάντα του ΣΥΡΙΖΑ με μια διαφορά όμως που, μετά το αποκορύφωμά της τον Φεβρουάριο του 2022 (+9,4%), βαίνει μειούμενη. Κατά την ίδια περίοδο, ελαφρώς πτωτική πορεία εμφανίζουν το ΠΑΣΟΚ και η Ελληνική Λύση, ενώ ΚΚΕ και ΜέΡΑ25 δείχνουν να κινούνται στα ίδια σχεδόν επίπεδα.
Η πρόθεση ψήφου ανά εταιρεία και κόμμα:
Στις 21:00 τα αποτελέσματα στο 80% των εκλογικών τμημάτων της επικράτειας
Για τον σχεδιασμό του υπουργείο Εσωτερικών το βράδυ των εκλογών μίλησε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης -και υποψήφιος στην Α΄ Αθηνών- Κυριάκος Πιερρακάκης.
Οπως είπε ο κ. Πιερρακάκης σε συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, 25.000 τάμπλετ θα διατεθούν μέσω των δήμων στους δικαστικούς αντιπροσώπους. Έτσι, γύρω στις 8 το βράδυ «θα έχουμε ασφαλή εκτίμηση αποτελεσμάτων στο 25% των εκλογικών τμημάτων της επικράτειας, αλλά και από τα εκλογικά τμήματα του εξωτερικού».
Σύμφωνα με τον υπουργό, στις 21:00 αναμένονται αποτελέσματα στο 80% των εκλογικών τμημάτων της επικράτειας. Αντίστοιχα με την επιτάχυνση στην ανακοίνωση των ποσοστών των κομμάτων, αναμένεται να βγουν νωρίτερα από τα συνηθισμένα τα αποτελέσματα όσον αφορά στη σταυροδοσία.
