Η 24η Φεβρουαρίου είναι η επέτειος της πιο σκοτεινής ώρας στην πρόσφατη ιστορία όχι μόνο της Ουκρανίας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, η οποία θεωρούσε -όπως αποδείχθηκε λανθασμένα- ότι είχε ξεμπερδέψει με την αιματοχυσία του παρελθόντος. Η ρωσική εισβολή τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου 2022 ανέτρεψε τα δεδομένα και ολόκληρος ο πλανήτης αποσβολωμένος παρακολουθούσε τις πρώτες συγκρούσεις μεταξύ των εισβολέων και των αμυνόμενων στα περίχωρα του Κιέβου εκεί που λίγο καιρό αργότερα θα έρχονταν στο φως η κτηνωδία στην πόλη Μπούτσα με τους δεκάδες νεκρούς άμαχους.
Ακολούθησε η πολιορκία της Μαριούπολης και ο ανελέητος βομβαρδισμός της Χερσώνας, του Χαρκόβου, του Μικολάιβ, της Οδησσού. Οι πρόσφυγες κατευθύνονται κατα χιλιάδες κυρίως προς τα πολωνικά σύνορα εκεί που στήνεται η πρώτη αλυσίδα αλληλεγγύης. Εκατομμύρια άνθρωποι ξέφυγαν από τη φρίκη ενώ πολλοί δεν τα κατάφεραν όπως εκείνοι που περίμεναν στον σιδηροδρομικό σταθμό στο Κραματόρσκ της ανατολικής Ουκρανίας όταν δέχτηκαν το ρωσικό βομβαρδισμό. Οι δυτικοί ηγέτες απευθύνουν εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση αλλά μάταια. Η Ευρώπη παρακολουθεί τις μάχες κοντά στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια με τον κίνδυνο ενός πυρηνικού ατυχήματος να ελοχεύει. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι καλεί με καθημερινά διαγγέλματα το λαό του να αντισταθεί.
Επιβάλλονται από τη Δύση οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία που απαντά με εκβιασμό για διακοπή της ροής του φυσικού αερίου, ενώ στο πεδίο οι ρωσικές δυνάμεις επιχειρούν προέλαση στο Λουγκάνσκ και στο Ντονέτσκ προκειμένου να εδραιώσουν τη δύναμή τους σε ολόκληρη την περιοχή του Ντονμπάς. Σε πολιτικό επίπεδο στις υπό κατοχή περιοχές στήνονται δημοψηφίσματα-παρωδίες και ο Βλαντιμίρ Πούτιν μιλά δημόσια για ιστορικά εδάφη της Ρωσίας και για μάχη κατά των Ναζί. Η πρώτη στρατιωτική βοήθεια καταφθάνει όμως δειλά-δειλά προς τον ουκρανικό στρατό που οργανώνει αντεπίθεση, ανακτά σημαντικά εδάφη και ο ίδιος ο Ζελένσι υψώνει ξανά την ουκρανική σημαία στο Ιζίουμ καταστρέφοντας το αφήγημα της Μόσχας που σπεύδει να απαντήσει με μερική επιστράτευση 300.000 ανδρών.
Η Ουκρανία αντέχει με τη βοήθεια της Δύσης και πλέον ο πόλεμος αναμένεται να μπει σε μια νέα φάση όπως μαρτυρούν και οι προετοιμασίες στο πεδίο. Πού βρισκόμαστε όμως σήμερα και ποιο θα είναι το επόμενο στάδιο; Για να πάρουμε ορισμένες απαντήσεις που ίσως ξεδιαλύνουν το τοπίο που μοιάζει αδιέξοδο μιλήσαμε με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Σωτήρη Ρούσσο. Ο καθηγητής προειδοποιεί για πόλεμο μακράς διάρκειας, δεν αποκλείει σοβαρή κλιμάκωση ακόμη και πριν την Ανοιξη ενώ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία. «Είναι ένας πόλεμος μακράς διάρκειας εντός της Ευρώπης και αυτό είναι δύσκολο να το αντιληφθούν οι δυτικές κοινωνίες. Είναι ένας πόλεμος κρατών αλλά και των συμμάχων τους που συγκροτούνται γύρω από αυτές. Μπορεί οι υποστηρικτές της Ρωσίας να μην μας αρέσουν αλλά η Μόσχα δεν είναι μόνη της» εξηγεί.
«Οι Ρώσοι θα επιτεθούν πριν την Ανοιξη»
Ο Ουκρανός πρόεδρος ζητά συνεχώς στρατιωτική βοήθεια και πρόσφατα έλαβε τις διαβεβαιώσεις για αποστολή αρμάτων μάχης (Leopard, Ambrams κ.α.) που κατά τον κ.Ρούσσο είναι μια κίνηση ικανή να επισπεύσει τις νέες επιθετικές ενέργειες των ρωσικών δυνάμεων. «Οι Ρώσοι δεν έχουν λόγο να περιμένουν να λιώσουν τα χιόνια» μας λέει σχηματικά. «Θεωρώ ότι θα κάνουν επίθεση πριν την Ανοιξη, διότι όσο περνάει ο καιρός η πίεση των Ουκρανών τόσο προς τις ΗΠΑ όσο και προς την Ευρώπη θα εντείνεται» συμπληρώνει.
Κρίσιμο στο σημείο αυτό είναι να αναλύσουμε και σε τι είδους βοήθεια αναφερόμαστε καθώς όπως υπογραμμίζει ο ίδιος η αποστολή μαχητικών αεροσκαφών -που ζητείται μετ’ επιτάσεως από τους Ουκρανούς- αλλάζει επίπεδο τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις. «Αν αναβαθμιστεί ποιοτικά η βοήθεια προς την Ουκρανία με αεροσκάφη είναι πολύ πιθανό οι Ρώσοι να απαντήσουν με τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων. Δηλαδή, αν νιώσουν ότι χάνουν την υπεροπλία σε συμβατικά όπλα θα ρίξουν στη μάχη τακτικά πυρηνικά, που σημαίνει πυραύλους μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς με πυρηνικές κεφαλές».
Πόλεμος διαρκείας ή συμβιβασμός;
Το ζήτημα θα κριθεί στα όπλα ή και η διπλωματία μπορεί άραγε έστω και τώρα να παίξει τον δικό της ρόλο; «Υπάρχουν δύο βασικές προσεγγίσεις κυρίως στην Ουάσιγκτον που είναι και ο σημαντικότερος οικονομικός υποστηρικτής της Ουκρανίας. Η πρώτη υποστηρίζει ότι είναι σκόπιμο να συνεχιστεί ένας πόλεμος τριβής και χαμηλής έντασης μέχρι να γονατίσει η Ρωσία χωρίς καμία εδαφική παραχώρηση. Μάλιστα, ορισμένοι θεωρούν ότι με την κατάλληλη βοήθεια οι Ουκρανοί θα καταφέρουν τέτοια πλήγματα που οι Ρώσοι θα αναγκαστούν εν τέλει να υποχωρήσουν και θα ξεκινήσει μια περίοδος εσωστρέφειας και αναταραχών στη Μόσχα. Η δεύτερη προσέγγιση αναφέρει ότι πρέπει να γίνει αποδεκτή η κατάσταση στο πεδίο και να υπάρξει ένας συμβιβασμός για ορισμένα εδάφη. Άλλωστε, όσο πιο πολύ κρατάει η κατάληψη του Ντονμπάς και της Κριμαίας τόσο εδραιώνεται και η άποψη ότι κάτι πρέπει να γίνει με αυτά τα εδάφη. Δεν πρέπει φυσικά να αγνοούμε και τις εσωτερικές τριβές εντός της Ουκρανίας. Δεν κινούνται τα νήματα μόνο από το εξωτερικό».
Τέλος, ρωτήσαμε τον κ.Ρούσσο για την κατάσταση στη Ρωσία που δείχνει μια ανθεκτικότητα παρά τις κυρώσεις. «Είναι αλήθεια ότι οι κυρώσεις δεν έχουν αγγίξει τη ρωσική κοινωνία σε μεγάλο βαθμό» απαντά όμως τα πράγματα δεν είναι απλά για τον κ.Πούτιν παρά το γεγονός ότι βρήκε προσωρινό αποκούμπι στην Κίνα και στο Ιράν. «Η Ευρώπη θα απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο και είναι δύσκολο να βρει η Ρωσία έναν τέτοιο πελάτη με τους όρους που τον είχε και τις υποδομές αυτές. Όπως και στρατιωτικά είναι επίσης δύσκολο να αναπληρώσει γρήγορα πυρομαχικά και όπλα χωρίς εισαγωγές εξαρτημάτων. Ούτε το Ιράν είναι σε θέση να προμηθεύει συνεχώς drones-καμικάζι», καταλήγει. Είναι φανερό λοιπόν ότι η κατάσταση είναι περίπλοκη σε όλα τα επίπεδα και ο πρώτος χρόνος του πολέμου δεν αποκλείεται να είναι απλά ο εισαγωγικός μιας νέας πραγματικότητας.
