Ο σεισμός των Αλκυονίδων και ο πανικός που έσπειρε στην Αθήνα το 1981

Το βράδυ της 24ης Φεβρουαρίου 1981, ισχυρότατος σεισμός μεγέθους 6,7 της κλίμακας ρίχτερ χτύπα, με επίκεντρό του οι Αλκυονίδες Νήσοι στο ανατολικό τμήμα του Κορινθιακού κόλπου.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, ο σεισμός αυτός, σε συνδυασμό με τους μετασεισμούς που ακολούθησαν άφησε πίσω του νεκρούς και προκάλεσε καταστροφές στην Κορινθία, τη Βοιωτία, την Αττική, την Εύβοια και τη Φωκίδα.

Πιο συγκεκριμένα εξαιτίας του σεισμού έχασαν τη ζωή τους 20 άνθρωποι, ενώ από τα 85.000 κτίρια που υπέστησαν βλάβες, τα 22.554 κτίρια χαρακτηρίστηκαν ως μη επισκευάσιμα.

Αν και το επίκεντρο του σεισμού ήταν στις Αλκυονίδες του Κορινθιακού Κόλπου, λόγω του αντίκτυπου που είχε στην πρωτεύουσα συχνά αναφερόμαστε σε αυτόν ως «ο σεισμός της Αθήνας το 1981».

Τα δημοσιεύματα του «ΒΗΜΑΤΟΣ» εκείνων των ημερών είναι χαρακτηριστικά.

«Ο σεισμός με επίκεντρο τον Κορινθιακό (Αλκυονίδες νήσοι) δεν ήταν μόνο ισχυρότατος, αλλά και μακράς διαρκείας. Έγινε στις 10:53 τη νύχτα και προκάλεσε φοβερό πανικό, καταρρεύσεις και ρωγμές στην Αθήνα και τον Πειραιά, αλλά και πολλούς τραυματισμούς και έξι θανάτους από τον πανικό.

Πανικός

Οι αναφορές για τα όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τον σεισμό δείχνουν το μέγεθος του πανικού που επικράτησε στην Αθήνα και σε άλλες περιοχές.

«Το κύριο χαρακτηριστικό της εικόνας που παρουσίαζε η Αθήνα και οι γύρω περιοχές ήταν ο πανικός χιλιάδων ατόμων που έφτασαν ως το σημείο να “πετάνε” τα παιδιά τους από τα μπαλκόνια.

»Τις δύο πρώτες ώρες μετά τον σεισμό, είχαν καταγραφεί 15 άτομα βαριά τραυματισμένα που νοσηλεύονται στο “Ιπποκράτειο” και μια γυναίκα νεκρή στον “Ευαγγελισμό”. Η Ε. Γ. που πήδησε από τον 5ο όροφο. Επίσης στη 1.30 π.μ. ανακοινώθηκε ότι ένα ακόμα άτομο πέθανε στην Αθήνα ενώ μεταφερόταν στο νοσοκομείο».

Χάος στους δρόμους

Η εικόνα που αντίκρυζε κανείς στην Αθήνα το βράδυ της 24ης Φεβρουαρίου ήταν δρόμοι, πάρκα και πλατείες, όλα πλημμυρισμένα από κόσμο και οχήματα.

«Χιλιάδες Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν στον Λυκαβηττό, στον Λόφο του Στρέφη και στου Φιλοπάππου, όπου και ξενύχτισαν. Οι ανοικτοί χώροι κατακλείστηκαν, ενώ ο ίδιος πανικός παρουσιάστηκε και με τα αυτοκίνητα τα οποία είχαν συγκεντρωθεί σ’ όλα τα πρατήρια βενζίνης για να προμηθευτούν καύσιμα.

»Η τηλεόραση ως αργά έκανε συνεχείς εκκλήσεις στον πληθυσμό να διατηρήσει την ψυχραιμία του, ενώ από την πρώτη στιγμή έγινε γνωστό ότι σημειώθηκαν εκατοντάδες εγκλωβισμοί ατόμων σε ασανσέρ.

»Η διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος και των τηλεφώνων κράτησαν σε αναστάτωση τις υγειονομικές υπηρεσίες της Αθήνας.

»Η χρησιμοποίηση των αυτοκινήτων από τους Αθηναίους προκάλεσε κυκλοφοριακό χάος με αποτέλεσμα να μην μπορούν να περάσουν τα ασθενοφόρα που μετέφεραν καρδιοπαθείς και τραυματίες.

(…) Και μετά τις 12:30 τα ασθενοφόρα μετέφεραν συνεχώς άτομα που χρειάζονταν ιατρική βοήθεια τόσο στο Κέντρο Α’ Βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού, όσο και στα πλησιέστερα νοσοκομεία.

»Η Γ’ Σεπτεμβρίου, η Αχαρνών και όλοι οι πάροδοι προς την Εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας ήταν κατεσπαρμένοι με τούβλα, σοβάδες, ενώ η κυκλοφορία ήταν σχεδόν αδύνατη, επειδή ο κόσμος όχι μόνον ξεχύθηκε πανικόβλητος στους δρόμους, αλλά και πολλοί εγκαταστάθηκαν πρόχειρα στα αυτοκίνητά τους, είτε σταθμεύοντας κατά μήκος της Εθνικής οδού και στους ανοιχτούς δρόμους, είτε κατευθυνόμενοι προς τα προάστια.

Πειραιάς

»Μεγάλος πανικός προκλήθηκε και στον Πειραιά. Όλοι οι κάτοικοι βγαίνουν στους δρόμους και μαζεύτηκαν στις πλατείες όπου μάλιστα ορισμένοι έστησαν ακόμα και σκηνές.

»Ως αργά τη νύχτα είχε γνωσθεί ότι στην οδό 34ου Συντάγματος κατέρρευσε ένα γκαράζ και στην οδό Αδριανού στα Καμίνια μία ξυλαποθήκη. Οι περισσότεροι δρόμοι του κεντρικού Πειραιά έχουν γεμίσει από μάρμαρα που ξηλώθηκαν από μέγαρα. Θύματα ως αργά το βράδυ δεν είχαν αναφερθεί στον Πειραιά».

«Σεισμός! Σεισμός!»

«Σεισμός, σεισμός, είπαν μ’ ένα στόμα εκατομμύρια Αθηναίοι και πετάχτηκαν στους δρόμους, άλλοι φορώντας τις πυτζάμες τους, άλλοι ντυμένοι πρόχειρα και άλλοι ξυπόλητοι. Μερικοί φώναζαν τα παιδιά τους και έκλαιγαν ασταμάτητα.

»Από τα ασανσέρ των πολυκατοικιών ακούγονταν κραυγές για βοήθεια, ενώ πολλοί ήταν αυτοί που λιποθύμησαν στα σπίτια τους και στον δρόμο.

»Με την πρωτοφανή για την Αθήνα δόνηση, σημειώθηκα διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος και οι περισσότερες συνοικίες της πρωτεύουσας βυθίστηκαν στο σκοτάδι.

»Στον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο είχαν παγιδευτεί πολλοί επιβάτες. Δημιουργήθηκε πανικός στις εξόδους του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου από την προσπάθεια του κόσμου να βρει μια διέξοδο προς ανοικτό σημείο, κυρίως στον σταθμό της Ομόνοιας και της πλατείας Βικτωρίας.

»Κρατώντας κουβέρτες στα χέρια τους και παλτά οι Αθηναίοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους τρέχοντας προς τα αυτοκίνητά τους και καταφεύγοντας σε ασφαλή σημεία, πλατείες που δεν είχαν κοντά σπίτια.

»Στην Πατησίων, στη Γ’ Σεπτεμβρίου, στην Αχαρνών και κυρίως στους δρόμους που οδηγούσαν στα βόρεια προάστια είχε δημιουργηθεί κυκλοφοριακό χάος. Τα φανάρια ήταν χαλασμένα, οι τροχονόμοι και οι αστυφύλακες άφαντοι και τα κορναρίσματα των αυτοκινήτων, δημιουργούσαν δυσάρεστη οπωσδήποτε ατμόσφαιρα.

(…)

»Στρατός, Αστυνομία, Χωροφυλακή και όλες οι νομαρχίες κινητοποιήθηκαν για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Συνεχή επικοινωνία με τον πρωθυπουργό κ. Γ. Ράλλη είχε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κ. Καραμανλής.

(…)

»Λίγα μόλις λεπτά μετά τον σεισμό κυκλοφόρησαν διάφορες φήμες όπως ότι έπεσε μια κολώνα της Ακροπόλεως. Τη φήμη διέψευσε κατηγορηματικά ο ίδιος ο πρωθυπουργός».

»Την εικόνα του χάους στους αθηναϊκούς δρόμους επιτείνουν πυρκαγιές που ξεσπούν σε διάσπαρτα σημεία της πόλης καθώς και οι σειρήνες πυροσβεστικής (για πυρκαγιές και κυρίως απεγκλωβισμούς από ασανσέρ) και ασθενοφόρων που προσπαθούν να περάσουν ανάμεσα σε πλήθος κόσμου, αυτοκινήτων και εμπόδια από χαλάσματα.

Πυρκαγιές, τζάμια και σειρήνες

«Είχαν εκκραγεί πυρκαϊές στο “Xίλτον”, στη γωνία των οδών Κερκύρας και Σπετσών και στην οδό Βουκουρεστίου, οι οποίες όμως έσβησαν γρήγορα.

(…)

»Οι σειρήνες των ασθενοφόρων ούρλιαζαν προσπαθώντας να βρουν διέξοδο στο κυκλοφοριακό χάος για να μεταφέρουν τραυματίες από κατάγματα, ή λιπόθυμους ή άτομα που έπασχαν από την καρδιά τους στα νοσοκομεία. (…)

»Τα ταξί ξαφνικά εξαφανίσθηκαν από την Αθήνα και οι οδηγοί τους κατευθύνθηκαν προς τα σπίτια τους κατεβάζοντας (κάποτε βίαια) τους επιβάτες που μετέφεραν.

»Τα τζάμια πολλών πολυκατοικιών έχουν σπάσει από την ισχυρή δόνηση και από τον πανικό που δημιουργήθηκε από τους ενοίκους, στην προσπάθειά τους να φύγουν όσο το δυνατό γρηγορότερα από την πολυκατοικία.

Στρωματσάδα

»Το άλσος του Πεδίου του Άρεως χρησίμευε ως προσωρινό καταφύγιο των μη εποχούμενων Αθηναίων που μαζεύτηκαν κάτω από τα δέντρα στρώνοντας κουβέρτες και παλτά.

»Στην πλατεία Μουσείου και στην Ομόνοια είχαν συγκεντρωθεί εκατοντάδες Αθηναίοι και συζητούσαν για τον σεισμό. Ένας μάλιστα έφερε και ένα αντίσκηνο, αποφασισμένος όπως έλεγε να διανυκτερεύσει στο ύπαιθρο.

(…)

»Χιλιάδες Αθηναίοι κατευθύνθηκαν προς τα παραθαλάσσια προάστια για διανυκτέρευση. Πολλοί άλλοι παρέμειναν στις εισόδους των πολυκατοικιών, ενώ αρκετοί άλλοι βρήκαν καταφύγιο στα προαύλια εκκλησιών».