Στην δημοκρατία μας δεν προβλέπονται ισόβια αξιώματα. Για πρώην προέδρους και πρωθυπουργούς, ωστόσο, είναι ισόβια το βάρος και η τιμή του αξιώματος που έφεραν κάποτε. Αυτό σημαίνει πως είναι άλλο και το μέγεθος της ευθύνης των πρώην. Και πως οι δημόσιες παρεμβάσεις τους θα πρέπει να συνοδεύονται από την αίσθηση του μέτρου και της ορθής εκτίμησης των περιστάσεων.
Υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο επιβάλλεται μια τέτοια τύπου σύνεση. Κι αυτός είναι πως, προτού κριθούν από την ιστορία, οι πρώην έχουν κριθεί, είτε άμεσα είτε έμμεσα, από τους εκλογείς. Αυτή και μόνο η κρίση τούς τοποθετεί μακριά από την τρέχουσα πολιτική. Ακόμη περισσότερο και ακόμη μακρύτερα, τους τοποθετεί από την μικροπολιτική και την ίντριγκα.
Πρώην πολιτειακοί παράγοντες και νυν ιντριγκαδόροι δεν απαγορεύονται από το ελληνικό Σύνταγμα. Τέτοιου είδους επαγγελματική εξέλιξη, ωστόσο, δεν συνάδει με τα πολιτικά ήθη που οι ίδιοι θα έπρεπε να πρεσβεύουν κάτω από το βάρος των αξιωμάτων που τους προσφέρθηκαν από την Ιστορία, τη μοίρα ή απλώς τη συγκυρία.
Οι ώριμες δημοκρατίες έχουν δείξει τον δρόμο. Οταν κριθούν εκείνοι που έχουν αναλάβει τις τύχες μιας χώρας, πηγαίνουν σπίτι τους. Δεν κατασκηνώνουν βουβοί σε κάποια «ορεινά», δεν επιμένουν για τη δεύτερη, την τρίτη ή την τέταρτη φορά που «θα είναι αλλιώς», ούτε δελεάζονται από «κυβερνήσεις ηττημένων».
Ασφαλώς δεν αναλώνονται σε παρασκηνιακούς πολέμους φθοράς με τους διαδόχους τους. Το πολύ – πολύ, όπως ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, να γράψουν οι ίδιοι την Ιστορία. Μπορεί να μην τους καλέσει ξανά όπως εκείνον. Αλλά τουλάχιστον θα είναι καλή μαζί τους.
