Ο συγγραφέας αγαπημένων παραμυθιών Roald Dahl και το έργο του βρίσκονται ξαφνικά και μετά θάνατο στην καρδιά ενός πολέμου πολιτιστικών αξιών.

H Puffin Books, μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες εκδοτικές εταιρίες παιδικών βιβλίων στο Ηνωμένο Βασίλειο, βάλθηκε πρόσφατα να επανεξετάσει και να διορθώσει τα παιδικά βιβλία του Rohald Dahl, αφαιρώντας φράσεις, λέξεις ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να θεωρηθεί προσβλητικό. Η εκδοτική κατέληξε να ξαναγράψει ολόκληρα κομμάτια κειμένου, ώστε να διασφαλίσει ότι τα βιβλία «θα μπορούν να τα απολαμβάνουν όλοι σήμερα».

Έτσι, όπως αναφέρει η Daily Telegraph, λέξεις όπως «χοντρός» ή «άσχημος», που περιέγραφαν την εξωτερική εμφάνιση χαρακτήρων, αφαιρέθηκαν εξ’ ολοκλήρου από κάθε νέα έκδοση. Ως αποτέλεσμα, ο Augustus Gloop στο βιβλίο «Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας» δεν περιγράφεται πια ως «χοντρός», αλλά ως «τεράστιος».

Λέγεται ότι έχουν γίνει εκατοντάδες αλλαγές, ενώ έχουν προστεθεί και αρκετά αποσπάσματα που δεν ανήκουν καν στον ίδιο τον Dahl. Από μεριάς της, πάντως, η Roald Dahl Story Company, η εταιρία που διαχειρίζεται τα δικαιώματα του συγγραφέα και συνεργάζεται με εκδότες, κινηματογραφιστές, θεατρικούς παραγωγούς, εμπόρους και άλλους αδειούχους παγκοσμίως, δήλωσε ότι «δεν είναι ασυνήθιστο να επανεξετάζεται η γλώσσα» κατά τη διάρκεια μιας ανατύπωσης και ότι οι όποιες αλλαγές ήταν «μικρές και προσεκτικά μελετημένες».

Η Puffin και η Roald Dahl Story Company έκαναν τις αλλαγές σε συνεργασία με την Inclusive Minds, την οποία ο εκπρόσωπός της περιγράφει ως «μια συλλογικότητα για ανθρώπους που είναι παθιασμένοι με την συμπερίληψη και την προσιτή παιδική λογοτεχνία». Για το λόγο αυτό, στις νέες εκδόσεις, όσα αποσπάσματα αφορούσαν το σωματικό βάρος, το φύλο, την ψυχική υγεία ή την καταγωγή των χαρακτήρων έχουν τροποποιηθεί.

Φυσικά, αυτή την κίνηση δεν την είδαν όλοι με πολύ θετικό μάτι. Για την ακρίβεια, πολλοί κριτικοί και συγγραφείς κατηγόρησαν την βρετανική Puffin για λογοκρισία. Μεταξύ εκείνων που αντέδρασαν έντονα ήταν και ο βραβευμένος με Booker συγγραφέας Salman Rushdie.

«Ο Roald Dahl δεν ήταν άγγελος, αλλά αυτό είναι παράλογη λογοκρισία», έγραψε ο Rushdie στο Twitter. «Η Puffin Books και η Dahl estate θα πρέπει να ντρέπονται».

Ο Rushdie είναι ένας από τους πολλούς λογοτέχνες που εξέφρασαν την αποδοκιμασία τους για τις αλλαγές που έγιναν στα παιδικά βιβλία. Ο κωμικός David Baddiel δημοσίευσε ένα screenshot μιας από τις αλλαγές σε ένα απόσπασμα του χιουμοριστικού βιβλίου «Οι Βλακέντιοι». Η δημοσίευση απεικόνιζε ένα απόσπασμα του εν λόγω βιβλίου από προηγούμενη έκδοση, η οποία περιλάμβανε τη λέξη «διπλοσάγονο», και το ίδιο απόσπασμα από τη νέα διορθωμένη έκδοση από την οποία η λέξη «διπλοσάγονο» έχει αφαιρεθεί.

«Το πρόβλημα με τη διόρθωση του Dahl είναι ότι δεν ακολουθεί καμία λογική συνέπεια», σχολίασε ο Baddiel. «Εδώ, το διπλοσάγονο έχει κοπεί, προφανώς για να αποφευχθεί η διαπόμπευση του πάχους. Αλλά τι γίνεται με τη στραβή μύτη ή τα στραβά δόντια που ντροπιάζουν; Μόλις μπεις σε αυτό το μονοπάτι, μπορεί πολύ εύκολα να καταλήξεις σε κενές σελίδες», υπονοώντας ότι με αυτή τη λογική, θα μπορούσαν όλα να είναι μεμπτά.

Ο Αμερικανός συγγραφέας Michael Shellenberger επέκρινε επίσης τις αλλαγές, θεωρώντας ότι οι αλλαγές στα λόγια του Dahl αποτελούν παράδειγμα «ολοκληρωτικής λογοκρισίας».

Μια άλλη προσωπικότητα που μίλησε κατά των αλλαγών είναι η Suzanne Nossel, διευθύνουσα σύμβουλος της οργάνωσης λογοτεχνίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων PEN America. Η Nosselανέλυσε λεπτομερώς τους ενδοιασμούς της για τις αλλαγές σε ένα thread στο Twitter.

«Το πρόβλημα με το να παίρνουμε άδεια για την εκ νέου επεξεργασία κλασικών έργων είναι ότι δεν υπάρχει περιοριστική αρχή», αναφέρει ένα από τα tweets της. «Ξεκινάς θέλοντας να αντικαταστήσεις μια λέξη εδώ και μια λέξη εκεί και καταλήγεις να εισάγεις εντελώς νέες ιδέες (όπως έχει γίνει στο έργο του Dahl)».