Ο Φεβρουάριος είναι γνωστός – κυρίως στην Βόρεια Αμερική – και ως «Μήνας Μαύρης Ιστορίας». Καθ’ όλη τη διάρκεια του δεύτερου μήνα του χρόνου, ΗΠΑ και Καναδάς αναγνωρίζουν τη συμβολή των Αφροαμερικανών στην ιστορία και την κουλτούρα των δύο χωρών, και τιμούν τους συνεχείς αγώνες τους για φυλετική δικαιοσύνη.

Η καθιέρωση του Φλεβάρη ως «Μήνα Μαύρης Ιστορίας» ανάγεται στο 1915, μισό αιώνα μετά την κατάργηση της δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες με τη δέκατη τρίτη τροπολογία.

Εκείνο τον Σεπτέμβριο, ο ιστορικός Carter G. Woodson, που είχε σπουδάσει στο Harvard, και ο Jesse E. Moorland ίδρυσαν την «Ένωση για τη Μελέτη της Ζωής και της Ιστορίας των Νέγρων» (ASNLH), μια οργάνωση αφιερωμένη στην έρευνα και την προώθηση των επιτευγμάτων των μαύρων Αμερικανών και άλλων λαών αφρικανικής καταγωγής.

Γνωστή σήμερα ως «Ένωση για τη Μελέτη της Αφροαμερικανικής Ζωής και Ιστορίας» (ASALH), η ομάδα χρηματοδότησε μια «Εθνική Εβδομάδα Ιστορίας των Νέγρων» το 1926, επιλέγοντας τη δεύτερη εβδομάδα του Φεβρουαρίου για να συμπέσει με τα γενέθλια των Abraham Lincoln και Frederick Douglas. Το γεγονός ενέπνευσε σχολεία και κοινότητες σε όλη τη χώρα να οργανώσουν εκδηλώσεις σε τοπικό επίπεδο, να ιδρύσουν ιστορικές λέσχες και να φιλοξενήσουν δρώμενα και διαλέξεις.

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, άρχισαν να εκδίδονται ετήσιες διακηρύξεις σε όλη τη χώρα για την αναγνώριση της «Εβδομάδα Ιστορίας των Νέγρων». Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, εν μέρει χάρη στο Κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων και την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σχετικά με την ταυτότητα των μαύρων, η «Εβδομάδα Ιστορίας των Νέγρων» κατάφερε να εξελιχθεί σε «Μήνα Ιστορίας των Μαύρων» σε πολλές πανεπιστημιουπόλεις.

Ο πρόεδρος Gerald Ford αναγνώρισε επίσημα τον «Μήνα Μαύρης Ιστορίας» το 1976, καλώντας το λαό να «αδράξει την ευκαιρία για να τιμήσει τα πολύ συχνά παραγνωρισμένα επιτεύγματα των Αφροαμερικανών σε κάθε τομέα δραστηριότητας καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας μας». Σήμερα, ο «Μήνας Μαύρης Ιστορίας» είναι μια περίοδος για να τιμήσουμε τη συμβολή και την κληρονομιά των Αφροαμερικανών σε ολόκληρη την ιστορία των ΗΠΑ – από ακτιβιστές και πρωτοπόρους του «Κινήματος Πολιτικών Δικαιωμάτων» όπως η Harriet Tubman, η Sojourner Truth, ο Marcus Garvey, ο Martin Luther King Jr., ο Malcolm X και η Rosa Parks.

Σήμερα, τραγικά γεγονότα όπως οι δολοφονίες του George Floyd, πριν από περίπου τρία χρόνια, και του Tyre Nichols, πριν λίγες μόλις ημέρες, υπογραμμίζουν πόσο καίριας σημασίας παραμένουν η κατανόηση της Αφροαμερικανικής ιστορίας και η ενημέρωση για τον συστημικό ρατσισμό.

Δεν υπάρχει τίποτα που να γιορτάζει την ποικιλομορφία και τον πλούτο της ανθρώπινης εμπειρίας περισσότερο από τη λογοτεχνία. Με αφορμή, λοιπόν, τον εορτασμό του «Μήνα Μαύρης Ιστορίας», επιλέξαμε επτά βιβλία μυθοπλασίας που αντηχούν τη μοναδική φωνή της μαύρης εμπειρίας, αντανακλώντας σε μεγάλο βαθμό και τη σημερινή πραγματικότητα.

Με τόσους σπουδαίους μαύρους συγγραφείς εκεί έξω σήμερα, δεν ήταν εύκολη δουλειά. Τα βιβλία που ακολουθούν επιλέχθηκαν όχι γιατί υπερτερούν απαραίτητα άλλων πολλών και εξαιρετικών έργων, αλλά γιατί αφηγούνται δυνατές ιστορίες γεμάτες με τη λαχτάρα, τα τρωτά σημεία, τις διακρίσεις, την κληρονομιά, τις πολιτιστικές αναφορές, τον αγώνα και όλα όσα αποτελούν μέρος της «Μαύρης Ιστορίας».

Ακολουθούν οι προτάσεις: 

Άλλες Ζωές – Αμπντουλραζάκ Γκούρνα

«Καθηλωτικό και σπαρακτικό», όπως το χαρακτήρισε ο Guardian, το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα του νομπελίστα πλέον μετα-αποικιακού συγγραφέα από τη Ζανζιβάρη, Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, τοποθετείται στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα και αφηγείται συγκινητικές ανθρώπινες ιστορίες από μια ανώνυμη πόλη στις ακτές Σουαχίλι της σημερινής ηπειρωτικής Τανζανίας κατά την εποχή της γερμανικής αποικιοκρατίας και μέχρι λίγα χρόνια μετά την ανεξαρτησία.

Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότερες συζητήσεις για την Ευρωπαϊκή αποικιοκρατία στην Αφρική παρέλειπαν τη Γερμανία. Το μυθιστόρημα «Άλλες Ζωές», όμως, διαδραματίζεται στο πλαίσιο των φρικαλεοτήτων της γερμανικής αποικιοκρατίας, για τις οποίες σπανίως μιλάμε, ακόμα και σήμερα. Ο Γκούρνα αφηγείται τις τρομακτικές συνέπειες της αντίστασης στη γερμανική κυριαρχία μεν, αλλά στη συνέχεια παραμερίζει τις μεγαλύτερες σάρες της αποικιακής ιστορίας για να επικεντρωθεί σε εκείνους που κατάφεραν να χαράξουν μια σχετικά ήρεμη ζωή.

Το Αόρατο Μισό – Μπριτ Μπένετ

Συναρπαστικό και εξαιρετικά συγκινητικό, το δεύτερο βιβλίο της Αμερικανίδας Μπριτ Μπένετ είναι ένα από τα καλύτερα σύγχρονα αφροαμερικανικά μυθιστορήματα εκεί έξω. Απολύτως καθηλωτικό, διερευνά βαθύτερα φυλετικά ζητήματα, καθώς και θέματα κοινωνικού φύλου και τάξης.

Το βιβλίο παρακολουθεί τη ζωή των αδελφών Βίνις, που είναι πανομοιότυπες δίδυμες. Στην ηλικία των δεκαέξι ετών, το σκάνε από τη γενέτειρά τους, τη Μάλαρντ, για τη Νέα Ορλεάνη. Και είναι σε αυτή την πόλη που χωρίζουν η μία από την άλλη για πρώτη φορά στη ζωή τους. Η Στέλλα διαμορφώνει μια νέα ταυτότητα για τον εαυτό της, ενώ η Ντεζιρέ επιστρέφει στον ίδιο τόπο από τον οποίο προσπάθησε να ξεφύγει. Μόνο χρόνια αργότερα, όταν οι κόρες τους συναντιούνται, έρχονται αντιμέτωπες και οι δύο με το παρελθόν.

Η Μπριτ Μπένετ αφηγείται μια συναρπαστική, συγκινητική οικογενειακή ιστορία, αλλά ταυτόχρονα πραγματοποιεί και μια διεισδυτική εξερεύνηση της φυλετικής διαμάχης στην Αμερική. «Το Αόρατο Μισό» επιπλέον εξερευνά τους ποικίλους και διαφορετικούς λόγους που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στο να ζήσει μια άλλη ζωή, πολύ διαφορετική από όσα ορίζει η καταγωγή του.

Ξανθές Ρίζες – Μπερναντίν Εβαρίστο

Τι θα είχε συμβεί άραγε εάν η ιστορία της αποικιοκρατίας αντιστρεφόταν; Τι θα είχε συμβεί εάν, αντί οι Ευρωπαίοι να υποδουλώσουν τους Αφρικανούς, υποδούλωναν οι Αφρικανοί τους Ευρωπαίους; Πώς θα άλλαζε κάτι τέτοιο όλους εκείνους τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι δικαιολογούσαν για αιώνες – και καμιά φορά εξακολουθούν να δικαιολογούν – εντελώς απάνθρωπες συμπεριφορές;

Το βιβλίο της Μπερναντίν Εβαρίστο αποτελεί μια πανέξυπνη σάτιρα περί φυλετικών διακρίσεων και δουλείας, μια ματιά μέσα από τον καθρέφτη της ιστορικής πραγματικότητας, εκεί που το μαύρο μοιάζει άσπρο και το άσπρο μαύρο. Σε αυτή την εκδοχή της ιστορίας, οι λευκοί Ευρωπαίοι υποδουλώνονται από τους μαύρους Αφρικανούς και στέλνονται είτε να πεθάνουν δουλεύοντας στις φυτείες στα φανταστικά Δυτικά Ιαπωνικά Νησιά, είτε να υπηρετήσουν τις οικογένειες πλούσιων ιδιοκτητών φυτειών.

Αν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει – Τζέιμς Μπόλντουιν

Ο Τζέιμς Μπόλντουιν, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της κλασικής αφροαμερικανικής λογοτεχνίας, με το λαμπρό αριστούργημά του «Αν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει», αφηγείται μια οικεία ιστορία και ταυτόχρονα κάνει ένα σχόλιο επάνω σε θέματα κουλτούρας, κοινωνικών και φυλετικών διακρίσεων.

Το βιβλίο επικεντρώνεται στην ιστορία ενός νεανικού έρωτα, μεταξύ του Φόνι, ενός νεαρού μαύρου γλύπτη, και της Τις, μέσα στις γειτονιές του Μανχάταν. Γρήγορα, ο αναγνώστης βρίσκεται να παρακολουθεί κάτι περισσότερο από μια απλή ιστορία αγάπης, όταν ο Φόνι φυλακίζεται άδικα για το βιασμό μιας γυναίκας. Προσπαθώντας να αποδείξουν την αθωότητά του και να τον βγάλουν από τη φυλακή, η εγκυμονούσα σύντροφός του, Τις, και η οικογένειά της έρχονται αντιμέτωποι με ένα προκατειλημμένο απέναντι στους Αφροαμερικανούς νομικό και δικαστικό σύστημα. Οι περιγραφές του Μπάλντουιν για την οικονομική αστάθεια της εργατικής τάξης και τις αποτυχίες του νομικού συστήματος μοιάζουν, δυστυχώς, να έχουν απήχηση ανεξαρτήτως εποχής.

Το «Αν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει» ξεδιπλώνει την ιστορία ενός συναρπαστικού αγώνα για δικαιοσύνη, συνυφασμένη με τις αναμνήσεις μιας παθιασμένης ερωτικής σχέσης και το πνεύμα της ελπίδας.

Ο Αόρατος Άνρθωπος – Ραλφ Έλισον

Δημοσιευμένο το 1952, όταν η αμερικανική κοινωνία βρισκόταν στο μεταίχμιο τεράστιων αλλαγών, οι ισχυρές περιγραφές των περιπετειών του βιβλίου του Έλισον – από την αποπομπή του από ένα κολέγιο του Νότου μέχρι μια τρομακτική φυλετική εξέγερση στο Χάρλεμ – ξεπερνούν κατά πολύ την ιστορία ενός ατόμου.

«Είμαι αόρατος επειδή οι άνθρωποι αρνούνται να με δουν… Όταν με πλησιάζουν, βλέπουν μόνο το περιβάλλον μου, τον εαυτό τους ή αποκυήματα της φαντασίας τους – στην πραγματικότητα, τα πάντα και οτιδήποτε εκτός από εμένα», γράφει ο Έλισον στο βιβλίο του «Ο Αόρατος Άνθρωπος» και, διαβάζοντάς το, δυστυχώς, συνειδητοποιεί κανείς πως τα θέματα που θίγει είναι επίκαιρα και σήμερα.

Το βιβλίο αποτελεί ένα δυνατό, διαφωτιστικό ταξίδι. Η συναρπαστική γραφή του Έλλισον ισορροπεί ανάμεσα στο χιούμορ και την τραγωδία, και το αποτέλεσμα είναι ένα ωμό και συνάμα συγκινητικό μυθιστόρημα.

Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια – Χάρπερ Λι

Το αριστουργηματικό μυθιστόρημα της Χάρπερ Λι εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1960. Το 1961 κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ. Έγινε αμέσως πολύ δημοφιλές, μεταφράστηκε σε περίπου 40 γλώσσες, πούλησε περισσότερα από 40 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και, έκτοτε, φιγουράρει σε όλες τις λίστες με τα βιβλία που πρέπει να διαβάσει κανείς πριν πεθάνει.

Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια μικρή πόλη του αμερικανικού νότου, στην άχαρη εποχή της Μεγάλης Ύφεσης, και αφηγείται την ιστορία ενός χήρου δικηγόρου που προσπαθεί μάταια να υπερασπιστεί έναν μαύρο εργάτη από μια άδικη κατηγορία βιασμού.

Το βιβλίο πραγματεύεται τις φυλετικές διακρίσεις, καθώς και σκληρά θέματα ηθικής και οικογενειακών αξιών. Αλλά, το κάνει με τρυφερότητα. Θέτει σοβαρά ερωτήματα για το πώς διαφορετικοί άνθρωποι μιας κοινότητας αντιμετωπίζουν σημαντικά και δύσκολα γεγονότα που συγκλονίζουν τη ζωή τους και τους καλούν να πάρουν ηθικές αποφάσεις.

Το Πορφυρό Χρώμα – Άλις Γουόκερ

Επίσης βραβευμένο με βραβείο Πούλιτζερ, «Το Πορφυρό Χρώμα» της Άλις Γουόκερ σήμερα θεωρείται λυδία λίθος της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας.

Περιγράφει τη ζωή αφροαμερικανών γυναικών στην αγροτική Τζόρτζια των αρχών του εικοστού αιώνα. Οι αδελφές Σίλι και Νέτι, που χωρίστηκαν ως κορίτσια, διατηρούν την πίστη και την ελπίδα τους η μία στην άλλη πέρα από το χρόνο, την απόσταση και τη σιωπή. Μέσα από μια σειρά επιστολών που καλύπτουν είκοσι χρόνια, πρώτα από τη Σίλι προς τον Θεό και μετά από τις αδελφές μεταξύ τους παρά το άγνωστο, το μυθιστόρημα παρασύρει τους αναγνώστες στις πλούσιες και αξέχαστες αφηγήσεις των εμπειριών τους.

Βαθιά συμπονετικό και υπέροχα ευφάνταστο, το έπος της Άλις Γουόκερ έσπασε τη σιωπή γύρω από την ενδοοικογενειακή και σεξουαλική κακοποίηση, αφηγούμενο τις ζωές των γυναικών μέσα από τον πόνο και τον αγώνα τους, τη συντροφικότητα και την ανάπτυξη, την ανθεκτικότητα και τη γενναιότητά τους.