Η υφιστάμενη ρύθμιση του Συντάγματος – Άρθρο 93 παρ. 3 Σ
«Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη και απαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση»
Εδώ ορίζεται το πλαίσιο και τα χαρακτηριστικά των δικαστικών αποφάσεων και γίνεται αναφορά πως κάθε δικαστική απόφαση θα πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη, γεγονός αδιαμφισβήτητο στα δικαιϊκά συστήματα της Δύσης και με παράδοση και στην χώρα μας.
Αυτό όμως που δεν αναφέρεται και συνοδεύει στην πράξη μια δικαστική απόφαση – όντας χρόνιο πρόβλημα της Δικαιοσύνης- είναι το χρονικό διάστημα εντός του οποίου εκδίδεται η δικαστική απόφαση και λαμβάνει γνώση ο πολίτης.
Πραγματικό δυσμενές γεγονός είναι η πληθώρα των εκκρεμών υποθέσεων καθώς και η υπέρμετρη καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης, με αποτέλεσμα όταν εκδίδεται η δικαστική απόφαση να έχουν μεταβληθεί σημαντικά τα δεδομένα της ζωής των αιτούντων.
Η έντονη συζήτηση για την επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής δικαιοσύνης, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό με κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις, δεν μπορεί και δεν πρέπει να οδηγήσει στην θυσία της ποιότητας για την ποσότητα κατά την παροχή δικαστικής προστασίας.
Το δικαίωμα έννομης προστασίας από τα δικαστήρια – Άρθρο 20 παρ. 1 Σ
“Kαθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να αναπτύξει σ’ αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή συμφέροντά του, όπως νόμος ορίζει.”
Το δικαίωμα της παροχής έννομης προστασίας ιδωμένο ως ένα θετικό δικαίωμα όπου ο πολίτης ζητά την βοήθεια και την προστασία του κράτους, αναλύεται και περιλαμβάνει πέραν των αξιώσεων για δικαίωση και την πραγματική χρονική διάσταση της όλης διαδικασίας. Το δικαίωμα δηλαδή που περιγράφεται στο άρθρο 20 παράγραφος 1 του Συντάγματος ερμηνεύεται υποχρεωτικά και στην χρονολογική του διάσταση, ειδάλλως δεν μπορεί να πραγματωθεί αν αφεθεί σε αόριστο χρόνο.
Ο πολίτης επιθυμεί την άμεση προστασία του, όπου η Δικαιοσύνη θα επιδράσει αποδίδοντας την ανάλογη απόφαση με σκοπό την ειρήνευση των εννόμων αγαθών που έχουν θιγεί. Σκοπός της κάθε προσφυγής προς τα δικαστήρια δεν είναι άλλος από την διασφάλιση της δικαιϊκής τάξης και αυτή επέρχεται ουσιαστικά μόνον αν επέρχεται άμεσα, στα όρια πάντοτε του ανθρωπίνως δυνατού και με ασφάλεια δικαίου.
Η έκδοση της απόφασης σε εύλογο χρόνο βασίζεται στο γεγονός της πίστης αλλά και της δέσμευσης πως η δικαστική εξουσία διασφαλίζει την έννομη προστασία των πολιτών και λειτουργεί δίνοντας στην έννοια της δικαιοσύνης ένα ρεαλιστικό και ουσιαστικό αντίκρισμα. Ειδάλλως, η συνολική διαδικασία οδηγείται σε ένα καθεστώς όπου οι πολίτες το εκλαμβάνουν ως παροχή τυπικών δικαστικών “υπηρεσιών” αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα της ζωής.
Η ανάγκη νομοθετικής υποχρέωσης και συνταγματικής κατοχύρωσης
Με την λειτουργία της Τακτικής Διαδικασίας η οποία θεωρήθηκε τομή στην επιτάχυνση της δικαιοσύνης (διαδικασία εκδίκασης αστικών υποθέσεων σε Ειρηνοδικείο και Πρωτοδικείο) έχει ορισθεί ένα σαφές πλαίσιο περίπου 1μιση χρόνου για το χρονικό διάστημα από την κατάθεση μιας αγωγής/αίτησης ως την έκδοση της απόφασης, το οποίο όμως καταστρατηγείται καθότι δεν πρβλέπει κυρώσεις εάν δεν τηρηθεί, σε συνδυασμό με την απουσία ενός συνολικού μηχανισμού παρακολούθησης.
Ως εκ τούτου είναι επιβεβλημένη και τεχνικά εφικτή η ψήφιση ενός συνολικού νομικού πλαισίου με σαφή ορισμό υποχρεωτικού χρονικού πλαισίου έκδοσης μιας δικαστικής απόφασης, για όλες τις δικαιοδοσίες (πολιτική, ποινική, διοικητική δικαιοσύνη) με διαφορετικά όρια ανά διαδικασία και βαθμό και με την παράλληλη όμως θέσπιση κυρώσεων για την μη τήρηση του.
Η ένταξη όμως στο Σύνταγμα της υποχρέωσης για έκδοση των δικαστικών αποφάσεων σε εύλογο χρόνο, θα παρείχε ευθύ συνταγματικό έρεισμα στην θέσπιση και εφαρμογή μιας σχετικής νομοθεσίας, γεγονός που αποτελεί δίκαιο κοινωνικό αίτημα.
Ειδικότερα στο άρθρο 93 παρ.3 θα μπορούσε να προστεθεί εδάφιο ως εξής: Κάθε δικαστική απόφαση εκδίδεται σε εύλογο χρόνο και νόμος καθορίζει το ακριβές πλαίσιο ανά δικαστήριο της παρ.1.
Είναι πλέον αντιληπτό ότι οι έννοιες του κράτους δικαίου και της προάσπισης των ατομικών δικαιωμάτων δεν είναι ευχές, αλλά χρειάζονται μία διαδικασία έκδοσης δικαστικών αποφάσεων σε εύλογο χρόνο και αυτή είναι μια κοινωνική και επιτακτική ανάγκη, που επιβάλλεται να εφαρμοσθεί από κάθε επόμενη κυβέρνηση.
Τασιόπουλος Σταύρος, Δικηγόρος Παρ Αρείω, LLM Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης
