«Ισόβια» για την κατάρριψη του Boeing στην Ανατολική Ουκρανία

«Όλο χαρά μπήκαν στο αεροπλάνο ο αδερφός μου, η νύφη μου και ο γιος τους στις 17 Ιουλίου 2014, φεύγοντας από το Άμστερνταμ για διακοπές στη Μαλαισία», λέει ο Πίετ Πλογκ. Δεν έμελλε να φτάσουν ποτέ στον προορισμό τους. Το αεροσκάφος της πτήσης MH17 από το Άμστερνταμ στην Κουάλα Λουμπούρ καταρρίφθηκε από «αγνώστους», ενώ πετούσε πάνω από την Ανατολική Ουκρανία. Το πτώμα του αδερφού του δεν έχει βρεθεί ακόμη. Μεταξύ των θυμάτων ήταν ογδόντα μικρά παιδιά. Σήμερα ο Πίετ Πλογκ εκπροσωπεί τους συγγενείς των 298 ανθρώπων, που είχαν βρει τραγικό θάνατο στη μοιραία πτήση MH17.

Η εκδίκαση της υπόθεσης από διεθνές δικαστήριο, κατά προτίμηση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, στάθηκε αδύνατη. Το 2020 την υπόθεση ανέλαβε ολλανδικό δικαστήριο, καθώς τα περισσότερα θύματα ήταν Ολλανδοί πολίτες. Μετά από μακρά έρευνα και ακροαματική διαδικασία που διήρκεσε συνολικά 68 ημέρες, την Πέμπτη ήρθε η ώρα της ετυμηγορίας.Το δικαστήριο επέβαλε, ερήμην, ποινή ισόβιας κάθειρξης σε τρεις κατηγορούμενους, δύο Ρώσους και έναν Ουκρανό, για την κατάρριψη του αεροσκάφους. Μεταξύ των καταδικασθέντων είναι ο Ρώσος Ιγκόρ Γκίρκιν, άλλοτε αυτοανακηρυχθείς «υπουργός Άμυνας» στη «Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ», την οποία έχει αναγνωρίσει μόνο η Ρωσία. Ένας τέταρτος κατηγορούμενος αθωώθηκε λόγω αμφιβολιών.

Ρωσικός πύραυλος, από εδάφη υπό ρωσικό έλεγχο

«Είναι οδυνηρό ότι οι κατηγορούμενοι δεν οδηγούνται στη φυλακή, αλλά πρέπει να ζήσουμε με αυτή την εξέλιξη…» δηλώνει ο εκπρόσωπος των θυμάτων Πίετ Πλογκ. Ιδιαίτερα δυσάρεστο θεωρεί ο ίδιος το γεγονός ότι «ένας από τους κατηγορούμενους δημοσίευε περιφρονητικά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά δεν εμφανίστηκε ποτέ στο δικαστήριο, για να αναλάβει τις ευθύνες του». Η αναπληρώτρια εισαγγελέας Ντίγκνα φαν Μπότσελαερ επισημαίνει απλώς ότι «η Ρωσία δεν παρείχε καμία υποστήριξη στις έρευνες». Δύο ώρες κράτησε η ανακοίνωση της απόφασης.

Το δικαστήριο θεωρεί αποδεδειγμένο ότι το αεροσκάφος των Μαλαισιανών Αερογραμμών καταρρίφθηκε από σοβιετικό πύραυλο BUK, σοβιετικής κατασκευής, που εκτοξεύθηκε από εδάφη, τον έλεγχο των οποίων είχαν φιλορώσοι αυτονομιστές αντάρτες. Το αντιαεροπορικό σύστημα για την εκτόξευση είχε μεταφερθεί στα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη από ρωσική βάση, κοντά στο Κουρσκ, ενώ στη συνέχεια μεταφέρθηκε πάλι στη Ρωσία. Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, «πολυάριθμες καταθέσεις, βίντεο από κινητά τηλέφωνα, τηλεφωνικές συνομιλίες και συνομιλίες μέσω ασυρμάτου που έχουν αξιολογηθεί, δεν επιτρέπουν κανένα άλλο συμπέρασμα». Παράλληλα οι δικαστές απορρίπτουν τις αιτιάσεις της Ρωσίας ότι έχουν παραποιήσει το αποδεικτικό υλικό.

Δεν ευσταθούν ισχυρισμοί περί κρατικής ασυλίας

Η Μαριέκε ντε Χόον, καθηγήτρια Διεθνούς Ποινικού Δικαίου στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, θεωρεί ότι η υπόθεση είναι πολύ σημαντική και αποτελεί πρόκριμα για τον χειρισμό αντίστοιχων υποθέσεων στο μέλλον. Αναφερόμενη στο ενδεχόμενο αντεπιχείρημα περί «ασυλίας» ή «ετεροδικίας», επισημαίνει ότι «σε ένα εθνικό δικαστήριο υπάρχει η έννοια της κρατικής ασυλίας, όμως στο ποινικό δικαστήριο οι ύποπτοι είναι μεμονωμένα άτομα και όχι ένα ολόκληρο κράτος». Η ίδια πάντως θεωρεί ότι, εμμέσως, η ετυμηγορία στρέφεται και εναντίον της Ρωσίας, κατά συνέπεια δεν αποκλείεται μία νέα δικαστική προσφυγή, για παράδειγμα ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο.

Μπερντ Ρίγκερτ, Άμστερνταμ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου