Ας ξεκινήσουμε με την καλή είδηση: ο ένας στους τρεις ερωτηθέντες πιστεύει ότι οι σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας έχουν βελτιωθεί από τότε που ο Όλαφ Σολτς ανέλαβε τα ηνία της κυβέρνησης στο Βερολίνο. Η πληροφορία αυτή υποδηλώνει ένα καλύτερο μέλλον. Την βρίσκουμε σε μια εκτενή έρευνα σχετικά με την εικόνα της Γερμανίας στην Ελλάδα, που διεξήγαγε η αξιόπιστη εταιρεία Kapa Research για λογαριασμό του πολιτικού Ιδρύματος Friedrich Ebert, το οποίο πρόσκειται στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD).
Το ότι η εικόνα της Γερμανίας στην Ελλάδα δεν είναι καλή, δεν αποτελεί είδηση. Πολλές δημοσκοπήσεις των τελευταίων ετών το επιβεβαιώνουν αυτό. Σταθερά, περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες είχαν κακή γνώμη για τη Γερμανία. Τα ποσοστά έφτασαν στο χαμηλότερο σημείο στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, όταν τέσσερις στους πέντε Έλληνες (ποσοστό 82%) είχαν κακή γνώμη για τη Γερμανία. Σήμερα, σύμφωνα πάντα με την έρευνα του Ιδρύματος Friedrich Ebert, «μόνο» το 57% δεν έχει καλή γνώμη.
Κατοχή, ευρω-κρίση, ελληνοτουρκικά
Το ερώτημα γιατί συμβαίνει αυτό δεν έχει εξεταστεί συστηματικά από τους δημοσκόπους μέχρι σήμερα. Το κενό αυτό καλύφθηκε τώρα από την μελέτη του Ιδρύματος Friedrich Ebert, με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Εδώ και πολλά χρόνια, κυρίως τρία θέματα επισκιάζουν τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, επομένως και τις αντιλήψεις του κόσμου: η γερμανική κατοχή κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και το εκκρεμές ζήτημα των αποζημιώσεων, η στάση του Βερολίνου στην κρίση του ευρώ, στην οποία η Γερμανία έχει παίξει κυρίαρχο ρόλο, και τέλος η πολιτική της Γερμανίας στις ελληνοτουρκικές διαφορές, οι οποίες προκαλούν σχεδόν καθημερινά νέα αναστάτωση στην Ελλάδα.
«Έφερε δυστυχία σε πολλά ελληνικά νοικοκυριά»
Το κύριο συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι η στάση του Βερολίνου στην κρίση του ευρώ αποτελεί καθοριστικό λόγο για τη χαμηλή δημοτικότητα της Γερμανίας στην Ελλάδα. Το 83% των ερωτηθέντων συμφωνεί σε αυτό το σημείο. Αυτό ισχύει για τους ψηφοφόρους όλων των πολιτικών κομμάτων, αν και μεταξύ των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ η στάση αυτή είναι ακόμα πιο διαδεδομένη. Στη βαθμολογία των αιτιών για την κακή εικόνα της Γερμανίας, η γερμανική κατοχή και το ζήτημα των επανορθώσεων ακολουθούν στη δεύτερη και τρίτη θέση, ενώ η στάση του Βερολίνου στα ελληνοτουρκικά ζητήματα στην τέταρτη θέση.
Προκαλεί εντύπωση ότι οι Ελληνες και Ελληνίδες στο σύνολό τους έχουν πολύ περιορισμένη εμπιστοσύνη στη Γερμανία ως «στρατηγικό εταίρο». Μόνο ο ένας στους πέντε (ποσοστό 22%) πιστεύει ότι το Βερολίνο αποτελεί στρατηγικό εταίρο της Αθήνας στον κόσμο. Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι ακόμη και ένας στους δύο ψηφοφόρους της Ν.Δ. αμφιβάλλει αν η Γερμανία είναι στρατηγικός εταίρος της Ελλάδας. Το ότι η μεγάλη κρίση παραμένει ως τραύμα στο μυαλό πολλών, φαίνεται και από τα ποσοστά δημοτικότητας της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. Σχεδόν ο ένας στους δύο συμφωνεί με τη διαπίστωση ότι η κ. Μέρκελ «έφερε δυστυχία σε πολλά ελληνικά νοικοκυριά».
Γερμανία, η νέα Αμερική;
Οι δημοσκοπήσεις αποτελούν ένα στιγμιότυπο των απόψεων της κοινής γνώμης. Σπάνια είναι σταθερές, αλλάζουν με τον χρόνο και τις πολιτικές συνθήκες. Θυμάμαι καλά τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Εκείνα τα χρόνια η Αμερική ήταν τόσο αντιδημοφιλής στην Ελλάδα, όσο είναι σήμερα η Γερμανία. Πολλοί Έλληνες κατηγόρησαν την Ουάσινγκτον για τη διχοτόμηση της Κύπρου. Ο Χένρι Κίσινγκερ ήταν τόσο μισητός όσο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σήμερα.
Βλέπουμε τώρα μια νέα αρχή στις σχέσεις Ελλάδας και Γερμανίας. Αυτό ηταν το κεντρικό μήνυμα της πρόσφατης επίσκεψης του Όλαφ Σολτς στην Αθήνα. Για να κλείσουν οι πληγές του παρελθόντος, δεν αρκούν τα ωραία λόγια των πολιτικών. Στη διαδικασία συμφιλίωσης, οι κοινωνίες έχουν τον τελευταίο λόγο. Είναι μακρύς ο δρόμος, ώστε οι εταίροι να γίνουν φίλοι.
Ρόναλντ Μαϊνάρντους
Ο Δρ Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Στα μέσα της δεκαετίας του 90 διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.
